TürkBorçlarKanunu

Şartlar değiştiğinde, sözleşmelerin uyarlanması veya işçinin çalışma koşullarının değiştirilmesi gibi durumlar ortaya çıkabilir. 1. Sözleşmelerin Uyarlanması: Türk Borçlar Kanunu'nun 138. maddesi, aşırı ifa güçlüğü durumunda sözleşmenin uyarlanmasını öngörür. 2. İşçinin Çalışma Koşullarının Değiştirilmesi: İş Kanunu'nun 22. maddesine göre, işveren çalışma koşullarında değişiklik yapmak isterse bunu yazılı olarak işçiye bildirmek zorundadır.

Kiracı, kira sözleşmesini revize edebilir, ancak bu revizyon belirli şartlara tabidir. Türk Borçlar Kanunu'nun 343. maddesine göre, kira sözleşmelerinde kira bedelinin belirlenmesi dışında, sonradan kiracı aleyhine değişiklik yapılamaz. Diğer hususlar, örneğin kiralananın kullanım amacı, sözleşmenin süresi veya kiracıya getirilen yan yükümlülükler, tarafların karşılıklı anlaşması ve kiracı lehine olması durumunda değiştirilebilir.

Eser sözleşmesinde ayıplı ifa oranının belirlenmesi, Türk Borçlar Kanunu'nun 474. maddesi ve ilgili diğer hükümlerine göre yapılır. Ayıplı ifa şu durumlarda söz konusu olur: 1. Eser, sözleşmede belirtilen niteliklere veya iş sahibinin beklediği amaca uygun değilse. 2. Eserde lüzumlu bazı vasıflardan bir veya birkaçı eksikse. İş sahibinin ayıplı ifa durumunda sahip olduğu seçimlik haklar ise şunlardır: 1. Sözleşmeden dönme: Eser, iş sahibi tarafından kullanılamayacak veya hakkaniyet gereği kabule zorlanamayacağı ölçüde ayıplı ise. 2. Ayıp oranında bedelden indirim isteme. 3. Ücretsiz onarım hakkı: Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları yükleniciye ait olmak üzere eserin ücretsiz onarılmasını isteme.

Emlakçı ile yapılan sözleşmenin geçerli olabilmesi için yazılı şekilde yapılması zorunludur. Sözlü olarak yapılan emlak komisyon sözleşmeleri geçerli sayılmaz.

10 yıl oturan kiracı, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) hükümlerine tabidir. Belirli süreli kira sözleşmelerinde: Kiracı, belirli süreli sözleşmelerin süresinin bitiminden en az 15 gün önce bildirimde bulunmazsa, sözleşme aynı koşullarla bir yıl için uzatılmış sayılır. Kiraya veren, sözleşme süresinin bitimine dayanarak sözleşmeyi sona erdiremez. Ancak, on yıllık uzama süresi sonunda kiraya veren, bu süreyi izleyen her uzama yılının bitiminden en az üç ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, herhangi bir sebep göstermeksizin sözleşmeye son verebilir. Belirsiz süreli kira sözleşmelerinde: Kiracı her zaman, kiraya veren ise kiranın başlangıcından on yıl geçtikten sonra, genel hükümlere göre fesih bildirimiyle sözleşmeyi sona erdirebilir.

Ev kirasının rayiç bedele göre fazla olması durumunda, kiracı ve kiraya veren arasında hukuki anlaşmazlıklar ortaya çıkabilir. Türk Borçlar Kanunu'na göre, kira bedelinin rayiç değere yükseltilmesi için kira tespit davası açılabilir. Ayrıca, kira sözleşmesinde belirtilen kira artış oranının tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) 12 aylık ortalamalara göre değişim oranını aşması durumunda da kira bedelinin yeniden belirlenmesi gerekebilir.

TBK 341 ve 342 maddeleri, Türk Borçlar Kanunu'nun konut ve çatılı işyeri kiralarıyla ilgili düzenlemelerini içerir: TBK 341 maddesi, kullanma giderleri başlığını taşır ve kiracının, sözleşmede aksi öngörülmemişse veya aksine yerel adet yoksa, ısıtma, aydınlatma ve su gibi kullanma giderlerine katlanacağını belirtir. TBK 342 maddesi ise kiracının güvence vermesi başlığını taşır ve şu hükümleri içerir: - Konut ve çatılı işyeri kiralarında sözleşmeyle kiracıya güvence verme borcu getirilmişse, bu güvence üç aylık kira bedelini aşamaz. - Güvence olarak para veya kıymetli evrak verilmesi kararlaştırılmışsa, kiracı parayı vadeli bir tasarruf hesabına yatırır veya kıymetli evrakı bir bankaya depo eder. - Banka, güvenceleri ancak iki tarafın rızasıyla veya icra takibinin kesinleşmesiyle ya da kesinleşmiş mahkeme kararına dayanarak geri verebilir. - Kiraya veren, kira sözleşmesinin sona ermesini izleyen üç ay içinde kiracıya karşı kira sözleşmesiyle ilgili bir dava açtığını veya icra ya da iflas yoluyla takibe giriştiğini bankaya yazılı olarak bildirmemişse, banka kiracının istemi üzerine güvenceyi geri vermekle yükümlüdür.

Satıcının sözleşmeden dönmesi, belirli koşulların sağlanması durumunda mümkündür. Türk Borçlar Kanunu'nun 235. maddesine göre, peşin veya ön ödemeli satışlarda, alıcı satış bedelini ödemede temerrüde düşerse, satıcı herhangi bir işlem gerekmeksizin sözleşmeden dönebilir. Tüketici Kanunu'nun 48. maddesine göre, tüketici, mesafeli sözleşmeyi kabul ettikten sonra on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Bu durumda da satıcı sözleşmeden dönmüş sayılır. Ayrıca, iş yeri dışında kurulan sözleşmeler ve devre tatil amaçlı taşınmazın ön ödemeli satışı gibi durumlarda da belirli şartlar altında satıcı sözleşmeden dönebilir.

Türk Borçlar Kanunu (TBK) 54. maddesi, kiralayan ve kiracının birlikte kusurlu olması durumunda uygulanmaz. Bu madde, sadece kiracının kusuruyla meydana gelen zararlar için geçerlidir ve kiraya verenin sorumluluklarını düzenler.

Ev hizmetlisi, ev sahibi ile aynı evde kalabilir, ancak bu durum Türk Borçlar Kanunu'nun 418. maddesi kapsamında değerlendirilmelidir. Ayrıca, ev hizmetlisinin işten ayrılması durumunda, işten ayrılışını takip eden 10 gün içinde ilgili sosyal güvenlik merkezine bildirilmesi gerekmektedir.

Ayıplı mal ile ilgili Türk Borçlar Kanunu (TBK) maddeleri şunlardır: TBK m. 219: Satıcı, alıcıya karşı herhangi bir surette bildirdiği niteliklerin satılanda bulunmaması sebebiyle sorumlu olduğu gibi, nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan, kullanım amacı bakımından değerini ve alıcının ondan beklediği faydaları ortadan kaldıran veya önemli ölçüde azaltan maddi, hukuki ya da ekonomik ayıpların bulunmasından da sorumlu olur. TBK m. 223: Alıcı, devraldığı satılanın durumunu işlerin olağan akışına göre imkân bulunur bulunmaz gözden geçirmek ve satılanda satıcının sorumluluğunu gerektiren bir ayıp görürse, bunu uygun bir süre içinde ona bildirmek zorundadır. TBK m. 227: Satıcının satılanın ayıplarından sorumlu olduğu hallerde alıcı, sözleşmeden dönme, satış bedelinde indirim isteme, ücretsiz onarım isteme veya ayıpsız bir benzeri ile değiştirme gibi seçimlik haklara sahiptir. Ayrıca, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun da ayıplı mal kavramını ve tüketicinin haklarını düzenlemektedir.

Geçmişe dönük kira sözleşmesi yapılması, Türk Borçlar Kanunu'na göre mümkün değildir. Kanun, kira sözleşmelerinde kira bedelinin belirlenmesi dışında kiracının aleyhine sonradan değişiklik yapılmasını yasaklar. Ancak, kira sözleşmesinin yenilenmesinde ve kira artışında geçmişe dönük talepler, belirli koşullar altında mümkün olabilir: Kira tespit davaları: Beş yıl ve üzeri kira sözleşmelerinde, kiracılar geriye dönük kira farklarını talep edebilirler. Yazılı anlaşma: Kira artış oranının daha az olması konusunda yeni bir anlaşmanın yazılı olarak yapılması halinde, geriye dönük eksik kira bedelleri talep edilebilir.

Süreli sözleşmelerde cezai şartın hesaplanması, tarafların serbest iradesiyle belirlenir ve Türk Borçlar Kanunu'na dayanır. Hesaplama şu şekilde yapılır: 1. Cezai şart miktarı: Sözleşmede kalan işçi ücreti veya bu ücretin katları cezai şart olarak belirlenebilir. 2. Ücret üzerinden hesaplama: Cezai şart, işçinin çıplak ücreti üzerinden yapılır. 3. İndirim imkanı: Belirlenen cezai şart miktarı çok yüksekse, işçi mahkemeye başvurarak bedelin indirilmesini talep edebilir. Önemli bir nokta: Cezai şartın geçerli olabilmesi için karşılıklı olması gerekir; yani hem işçi hem de işveren için cezai şart öngörülmüş olmalıdır.

Evet, Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 644. maddesi adi ortaklıkta uygulanır. TBK 644. madde, adi ortaklığın tasfiyesi usulünü düzenler. Ancak, ortaklık sözleşmesinde belirli bazı işlemlerin tek başına yapılması öngörülmüşse, bu ortak, ortaklığın sona ermesinden sonra da o işlemleri tek başına yapmaya devam edebilir.

Haksız fiil tazminatında zamanaşımı süresi, Türk Borçlar Kanunu’nun 72. maddesine göre iki şekilde belirlenmiştir: 1. İki yıl: Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. 2. On yıl: Her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımı gerçekleşir. Ayrıca, haksız fiil aynı zamanda suç teşkil ediyorsa, ilgili suçun ceza zamanaşımı süresi de uygulanır.

Tahliye taahhüdüne dayalı tahliye davası, Türk Borçlar Kanunu'nun 352. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenmiştir.

Borç verilen paranın değer kaybı, borçluyu temerrüde düşüren kamu kurumuna aittir. Türk Borçlar Kanunu'nun 122. maddesine göre, para borçlarında temerrüde düşen borçlu, alacaklının temerrüt faiziyle karşılanamayan zararlarını da gidermek zorundadır.

Kiraya verenin üçüncü kişinin ileri sürdüğü haklar sebebiyle sorumluluğu, Türk Borçlar Kanunu'nun 309. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, bir üçüncü kişi kiralananda kiracının hakkıyla bağdaşmayan bir hak ileri sürdüğünde, kiraya veren aşağıdaki yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır: 1. Davayı üstlenmek: Kiracının bildirimi üzerine davayı devralmak. 2. Zararı gidermek: Kiracının uğradığı her türlü zararı tazmin etmek.

Evet, kusurlu sorumlu olmak için ayırt etme gücü şarttır. Türk Borçlar Kanunu'na göre, bir fiilin kusurlu olarak nitelendirilebilmesi için failin ayırt etme gücüne sahip olması gerekir.

Müteselsil sorumluluk mahkeme kararında, dava dilekçesinde açıkça belirtilmesi zorunlu olmamakla birlikte net bir şekilde ifade edilmesi önerilir. Ayrıca, Türk Borçlar Kanunu'nun 61. ve 62. maddeleri, müteselsil sorumluluğun nasıl uygulanacağını detaylandırır ve bu maddelere atıfta bulunmak da mahkeme kararında faydalı olabilir.