ZamanAşımı

Kullanılmayan banka hesabı kendiliğinden kapanmaz. Ancak, bankalar üzerinde işlem yapılmayan hesapları güvenlik amacıyla dondurabilir. Ayrıca, 10 yıl boyunca işlem yapılmayan hesaplar zaman aşımına uğrayarak Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) devredilir. Kullanılmayan banka hesaplarının kapatılması, gereksiz masraflardan kaçınmak ve olası sorunların önüne geçmek için önemlidir. Hesap kapatma işlemi için şu yöntemler kullanılabilir: Banka şubesine gitmek. Müşteri hizmetlerini aramak. İnternet veya mobil bankacılığı kullanmak.

Kullanılmayan banka hesabı kendiliğinden kapanmaz. Ancak, bankalar üzerinde işlem yapılmayan hesapları güvenlik amacıyla dondurabilir. Ayrıca, 10 yıl boyunca işlem yapılmayan hesaplar zaman aşımına uğrayarak Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) devredilir. Kullanılmayan banka hesaplarının kapatılması, gereksiz masraflardan kaçınmak ve olası sorunların önüne geçmek için önemlidir. Hesap kapatma işlemi için şu yöntemler kullanılabilir: Banka şubesine gitmek. Müşteri hizmetlerini aramak. İnternet veya mobil bankacılığı kullanmak.

Zaman aşımı süresinin 5 yıl mı yoksa 10 yıl mı olduğu, suçun niteliğine ve hukuki ilişkiye bağlı olarak değişir. Bazı zaman aşımı süreleri: 5 yıl: 5 yıldan az hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda olağan zaman aşımı süresi. 10 yıl: İş kazası, meslek hastalığı, vazife malullüğü ve ölüm sigortalarından bağlanması gereken gelir ve aylıklarda zaman aşımı süresi. 10 yıl: İdari para cezalarında zaman aşımı süresi. 10 yıl: Borçlar hukukunda genel alacak davalarında zaman aşımı süresi. 10 yıllık zaman aşımı süresi, ceza hukukunda da bazı durumlarda uygulanabilir, örneğin, 20 yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezası gerektiren suçlarda olağan zaman aşımı süresi 10 yıldır. Zaman aşımı süresi hesaplanırken, uzamış zaman aşımı süresi gibi istisnalar da dikkate alınmalıdır.

Fatura alacaklarında zamanaşımı süresi, ticari alacaklar için 5 yıldır. Ancak, taraflar arasındaki sözleşmede farklı bir süre belirtilmişse bu süre geçerli olabilir. Hizmet alacakları için zamanaşımı süresi 10 yıl, mal alacakları için ise 2 yıldır (taraflar arasında ticari bir ilişki yoksa).

Zaman aşımı definin ileri sürülmesinin hakkın kötüye kullanılması niteliğinde olduğu durumlar: Alacaklıyı hukuki çarelere başvurmaktan alıkoyma: Borçlu, alacaklısını borcunu ödeyeceğine dair yanıltarak hukuki yollara başvurmasını engellerse, zaman aşımı defini ileri sürmesi dürüstlük kuralına aykırı sayılır. Yasadaki boşluklardan yararlanma: Alacaklı, yasadaki boşluklardan faydalanarak fazladan ücret talep ederse bu da hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilir. Uzun süren davalar: Davalının, davacının dava açmaması için uzun süren hukuk ve ceza davalarında oyalama taktikleri uygulaması. Zaman aşımı definin ileri sürülmesinin hakkın kötüye kullanılması oluşturup oluşturmadığı, her somut olayın özelliklerine göre ayrı ayrı araştırılmalıdır.

İcra borçları genellikle 10 yıl sonra silinir. Bu süre, borcun vadesinin dolduğu tarihten itibaren işlemeye başlar. Ayrıca, tüketici kredileri ve kredi kartı borçları gibi belirli icra borçları, kara para aklama ve terörün finansmanının önlenmesi hakkında düzenlemeler kapsamında 5 yıla kadar olan sürelerde silinebilmektedir. İcra borçlarının silinme süresi ve koşulları hakkında detaylı bilgi almak için uzman bir avukattan veya mali danışmandan destek almak faydalı olacaktır.

E-fatura iptalinde zaman aşımı, faturanın düzenlenme tarihinden itibaren 8 gün olarak belirlenmiştir. Bu süre içerisinde iptal talebi oluşturulmadığında, fatura standart yöntemlerle iptal edilemez ve alıcının satıcıya iade faturası düzenlemesi gerekir. Ticari faturalarda: Alıcı onayı gereklidir ve 8 gün içinde onay gelmezse fatura kabul edilmiş sayılır. Temel faturalarda: Karşı tarafın onayı gerekmez, ancak 8 gün sonra KEP üzerinden resmi itiraz yapılabilir.

Kamulaştırma zaman aşımında esas alınan tarih, el atmanın gerçekleştiği veya öğrenildiği tarihtir. Genel zaman aşımı süresi: Fiili el atmanın öğrenildiği tarihten itibaren 10 yıldır. Hak düşürücü süre: El atmanın gerçekleştiği tarihten itibaren 20 yıldır. Zaman aşımı süresinin başlangıcı, fiili el atmanın gerçekleştiği tarihten itibaren başlar.

Ziraat Bankası'nda 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na göre, en son talep, işlem veya yazılı talimat tarihinden itibaren on yıl içinde aranmayan mevduatlar zamanaşımına uğrar. Zamanaşımına uğrayacak yatırım hesapları listesinde bilgileri yer alan müşterilerin, YTM'ye devir yapılacak tarihten önce şubelere başvurmaları gerekmektedir. Listede belirtilen tarihe kadar işlem yapılmaması halinde yatırım hesaplarındaki her türlü emanet ve alacaklar, Takasbank ve MKK nezdindeki YTM uhdesinde yatırımcı adına açılacak hesaplara devredilecektir.

Pronet hukuk bürosuna aktarılan dosyaların silinme süresi, icra dosyalarında genel olarak 10 yıl olarak belirlenmiştir. Ancak, alacaklı kişi dosyaya devam ederse ve icra takibi başlatırsa, 10 yıl sonra bile dosya silinmeyebilir.

SGK idari para cezalarında zaman aşımı, fiilin işlendiği tarihten itibaren başlar. 5510 sayılı Kanunun 102. maddesinin yedinci fıkrasına göre, idari para cezaları on yıllık zaman aşımı süresine tabidir. Örneğin, 18/9/2017 tarihinde sigortalı çalıştırmaya başlayan ancak işyeri bildirgesini yasal süresi dışında Kuruma veren işveren hakkında uygulanan idari para cezasının, 20/11/2017 tarihinde tebliğ edildiği varsayıldığında, idari para cezasının ödeme süresi 5/12/2017 tarihinde sona ermektedir.

Açık senette zaman aşımı, senedin türüne göre farklılık gösterir: Kambiyo senetleri (bono, çek): Zaman aşımı süresi, vade tarihinden itibaren 3 yıldır. Adi senetler: Zaman aşımı süresi, alacağın muaccel olduğu (istenebilir hale geldiği) tarihten itibaren 10 yıldır. Zaman aşımı süresi, senedin ilk ibraz tarihinden değil, üzerinde yazılı olan vade tarihinden itibaren işlemeye başlar. Zaman aşımı süresi dolduktan sonra alacaklı, hukuki yollara başvuramaz; ancak borçlu, kendi isteğiyle borcunu ödeyebilir.

Hukukta zaman aşımı süresi, bir hakkın belirli bir süre içinde kullanılmaması durumunda, bu hakkın dava veya takip yoluyla artık ileri sürülememesini ifade eder. Zaman aşımı ile mevcut hüküm sona erer. Zaman aşımı süresi, davanın türüne, ilgili kanun maddelerine ve olayın niteliğine göre değişiklik gösterebilir. Örneğin, Türk Borçlar Kanunu’na göre genel zaman aşımı süresi 10 yıldır. Türk Ceza Kanunu’na göre ise dava zaman aşımı süreleri şu şekildedir: Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 30 yıl; Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 25 yıl; 20 yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda 20 yıl; 5 yıldan fazla ve 20 yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda 15 yıl; 5 yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda 8 yıl.

Milli Piyango ikramiyesi, çekiliş tarihinden itibaren bir yıl içinde alınmazsa zaman aşımına uğrar ve bu biletlere ikramiye ödemesi yapılmaz. Ayrıca, alınmamış veya teslim edilmemiş ikramiyelerin, belirli koşullar altında ayni veya rayiç bedellerinin nakdi olarak, bazı vakıflara bağışlanması ve bunun belgelendirilmesi koşuluyla teminatı iade edilebilir.

Zaman aşımı nedeniyle bozulan bir dosyanın tekrar istinafa gönderilip gönderilemeyeceği, yeni delillerin ortaya çıkması veya hukuki temellerin değişmesi gibi durumlara bağlıdır. Eğer zaman aşımı nedeniyle bozulan dosyada yeni deliller varsa, bu deliller doğrultusunda yeniden istinaf başvurusu yapılabilir. Ancak, genel olarak bir dosya istinaf aşamasında reddedilmişse, aynı nedenlerle yeniden istinafa gidilmesi mümkün olmayabilir. Her durumda, istinaf sürecinin belirli sürelerle sınırlı olduğunu unutmamak gerekir; aksi halde belirlenen süre içerisinde başvuru yapılmadığı takdirde hak kaybı yaşanabilir. Bu nedenle, hukuki danışmanlık almak önemlidir.

Tazminatta ceza zaman aşımı, Türk Ceza Kanunu'nda (TCK) düzenlenen dava zaman aşımı sürelerine göre hesaplanır. Bir veya birden fazla yaralanma meydana gelmişse. Kaza sonrasında vefat oluşmuşsa. Yaralanma ve vefat aynı anda oluşmuşsa. Ceza zaman aşımı süresinin uygulanabilmesi için, zarara yol açan eylemin ceza kanunlarında suç olarak düzenlenmiş olması gereklidir.

Zaman aşımı itirazı, belirli durumların gerçekleşmesi halinde kesilir ve bu kesme sebeplerinden birinin ortadan kalkmasına kadar geçen süre sıfırlanarak, kesilme gününden itibaren zaman aşımı süresi yeniden işlemeye başlar. Zaman aşımı itirazını kesen durumlar: Şüpheli veya sanıklardan birinin savcı huzurunda ifadesinin alınması veya sorguya çekilmesi. Şüpheli veya sanıklardan biri hakkında tutuklama kararının verilmesi. Suçla ilgili iddianame düzenlenmesi. Sanıklardan biri hakkında mahkumiyet hükmü verilmesi. Ayrıca, davalının yurt dışında olması veya davayla ilgili gerekli bilgilere ulaşmakta zorluk çekilmesi gibi durumlar da zaman aşımını uzatabilir.

Borç zaman aşımı süresi, alacağın muaccel olduğu tarihten itibaren işlemeye başlar. Alacağın muaccel olması, alacaklının alacağını talep edebileceği günün gelmesi anlamına gelir. Zaman aşımı süresi hesaplanırken, zaman aşımının başladığı gün sayılmaz ve son günün bitimiyle zaman aşımı son bulur.

Kullanılmayan İstanbulkart, son işlem (dolum veya harcama) tarihinden itibaren 3 yıl sonra kapanır. Belbim'in açıklamasına göre, 3 yıl boyunca kullanılmayan İstanbulkartlar, yükleme veya ödeme yapılmaması durumunda zaman aşımına uğrayarak kullanıma kapatılacaktır.

Emlak vergisinde 5 yıllık zaman aşımı, bina ve arazinin bildirim dışı bırakıldığının idarece öğrenildiği tarihi takip eden yılın başından itibaren başlar. Hesaplama örneği: Bayan (A), 1999 yılında bir arazi satın almış ve 2019 yılına kadar belediyeye hiç bildirimde bulunmamıştır. Belediye, bu araziye ait bildirim verilmediğini 2019 yılı Ağustos ayında öğrenmiştir. Emlak vergisi mükellefiyeti açılarak 2000 yılı dahil 2019 yılına kadar her yıl için ayrı ayrı olmak üzere 19 yıl için emlak vergisinin cezalı olarak tarh edilmesi gerekir. İdarece tarh edilen bu cezalı tarhiyatlarda zaman aşımı, 1.1.2020 tarihinden başlayarak 31.12.2025 tarihine kadar tebliğ edilmezse zaman aşımına uğrar. Bu durumda, 2000 yılına ait emlak vergisinde zaman aşımı 31.12.2025 tarihine kadar 25 yıl boyunca uzayabilir. Vergi konularında doğru bilgi ve danışmanlık için bir mali müşavir veya avukata başvurulması önerilir.