Zamanaşımı

İstirdat davasında zamanaşımı süresi, ödemenin tamamının yapıldığı tarihi izleyen bir yıldır. Bu süre, hak düşürücü olup yargılamanın her aşamasında ileri sürülebilir ve mahkemece resen dikkate alınır.

Saklı pay ihlali zamanaşımı, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl içinde açılmalıdır. Her hâlükârda, vasiyetnamelerde açılma tarihinden, diğer tasarruflarda ise mirasın açılma tarihinden itibaren on yıl geçmekle dava hakkı düşer. Bu süreler, hak düşürücü olup mahkeme tarafından re’sen dikkate alınır.

Saklı payın ihlalinde zamanaşımı süresi, Türk Medeni Kanunu'na göre 10 yıldır. Tenkis davası açma hakkı, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten başlayarak bir yıl ve her hâlde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın açılması tarihinin üzerinden on yıl geçmekle düşer. Bu süreler hak düşürücü olup, miras bırakanın hayatta olduğu dönemde işlemeye başlamaz.

Tenkis davasında zamanaşımı süresi 10 yıldır. Bu süre, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten itibaren işlemeye başlar. Ayrıca, saklı pay sahibi mirasçıların, mirasın açıldığı tarihten itibaren 1 yıl içinde dava açma hakları vardır.

Tasarrufun iptali davasında zamanaşımı süresi değil, hak düşürücü süre vardır. Genel hak düşürücü süre: Tasarrufun iptali davası, tasarruf işleminin gerçekleştiği tarihten itibaren en geç 5 yıl içinde açılmalıdır. Özel hak düşürücü süreler: İvazsız tasarruflarda (bağışlama veya karşılıksız devirler) dava açma süresi 2 yıldır. Aciz halinde yapılan tasarruflarda dava açma süresi 1 yıldır. Bu süreler geçirildiğinde dava hakkı ortadan kalkar ve dava reddedilir.

Kira uyarlama davası açma süresi, herhangi bir süre sınırlamasına tabi değildir. Kiracı veya kiraya veren, kira uyarlama davası şartlarının gerçekleşmesi halinde, kira sözleşmesinin her döneminde bu davayı açabilir.

Kurum işleminin iptalinde zamanaşımı, idari işlemin ilgilisine tebliği veya niteliğine göre ilanı tarihinden itibaren başlar. Genel dava açma süresi: Danıştay ve idare mahkemelerinde 60 gün, vergi mahkemelerinde ise 30 gündür. Özel dava açma süresi: İdari işlemin niteliğine göre, kanunda özel olarak belirlenmiş sürelerdir. Zamanaşımı süresi içinde dava açılmazsa, dava reddedilir.

"Kaymak neden 66'da kesilir?" ifadesi, muhtemelen ceza hukukundaki dava zamanaşımı ile ilgili TCK Madde 66'yı kastediyor. Bu madde, farklı hapis cezalarını gerektiren suçlar için dava zamanaşımının ne zaman dolacağını belirler. TCK Madde 66'da belirtilen bazı süreler: Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda: 30 yıl. Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda: 25 yıl. 20 yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda: 20 yıl. 5 yıldan fazla ve 20 yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda: 15 yıl. 5 yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda: 8 yıl. Bu süreler, suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar ve belirli durumlarda uzayabilir. "Kaymak" ve "66" arasındaki ilişki, bu bağlamda bir anlam kazanmaz.

Evet, tedbir nafakasında zamanaşımı vardır. Türk Medeni Kanunu'na göre, tüm nafaka alacaklarında zamanaşımı süresi 10 yıldır.

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'da belirtilen bazı süreler: Ayıplı maldan sorumluluk: Ayıp daha sonra ortaya çıksa bile, malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıl. Cayma hakkı: Tüketici, sözleşmeden yedi gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayabilir. Ayıplı hizmetten sorumluluk: Hizmetin ifası tarihinden itibaren iki yıl. Zaman aşımı: Ayıp, ağır kusur veya hile ile gizlenmişse zaman aşımı hükümleri uygulanmaz.

Tapu iptali zamanaşımı, Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 1024'te düzenlenmektedir. Tapu iptali ve tescil davaları, kural olarak herhangi bir zamanaşımına veya hak düşürücü süreye tabi değildir. Ancak, bazı durumlarda özel zamanaşımı süreleri uygulanır: Borçlandırıcı işlemlere dayalı davalar: Genel zamanaşımı süresi olan 10 yıl içinde açılmalıdır. Kadastro işlemi nedeniyle açılan davalar: 10 yıllık zamanaşımı süresi vardır. Hile nedeniyle açılan davalar: Zamanaşımı süresi 1 yıldır.

DPB mütalaalarının ne zaman zamanaşımına uğrayacağı, disiplin cezalarındaki zamanaşımı sürelerine bağlıdır. Bu süreler şu şekildedir: Soruşturma zamanaşımı. Ceza verme zamanaşımı.

Zamanaşımı def’i, aşağıdaki hallerde ileri sürülemez: Süresinde cevap dilekçesi verilmemesi. Hakkın kötüye kullanılması. Ayrıca, zamanaşımı def’i, hakim tarafından resen dikkate alınmaz; mutlaka borçlu tarafından ileri sürülmelidir.

Uyarlama davasında zamanaşımı işlemez. 5252 sayılı Türk Ceza Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un 9/4. maddesinde yer alan düzenlemeye göre, kesin hükümle sonuçlanmış olan davalarda, sonradan yürürlüğe giren bir kanunla ilgili olarak lehe hükmün belirlenmesi ve uygulanması amacıyla yapılan yargılama bakımından dava zamanaşımına ilişkin hükümler uygulanmaz. Ancak, 7394 sayılı Kanunla 213 sayılı Kanuna eklenen geçici madde 34'te bu hükme benzer bir düzenleme bulunmamaktadır, bu nedenle kesinleşen dosyalarla ilgili lehe hükümlerin uygulanabileceği konusunda belirsizlik vardır.

Hakkın kötüye kullanılması, zaman aşımını kesmez. Zaman aşımı, belirli bir süre sonunda hukuki hakların kaybolmasını ifade eder ve genellikle kamu düzenini veya kamu yararını korumak amacıyla tesis edilmiştir. Hakkın kötüye kullanılması ise, bir kişinin hukuk düzeninin kendisine tanıdığı bir hakkı, başkalarına zarar vermek veya onları zor durumda bırakmak amacıyla kullanması anlamına gelir. Bu durum, zaman aşımı süresinin işlemesini durdurmaz veya kesmez. Ancak, zaman aşımı def'inin ileri sürülmesinin dürüstlük kuralına aykırı olduğu ve hakkın kötüye kullanılması yasağına tabi olduğu durumlar olabilir. Bu tür durumlarda, hakim zaman aşımı def'ini dikkate almayabilir.

Fatura alacaklarında zamanaşımı süresi, alacağın türüne göre değişir: Ticari alacaklar: 5 yıl. Hizmet alacakları: 10 yıl (örneğin, kira bedelleri veya profesyonel hizmetler). Mal alacakları: Taraflar arasında ticari bir ilişki yoksa 2 yıl. Zamanaşımı süresini kesen veya durduran durumlar: Kısmi ödeme yapılması. Borçlunun ödemenin bir kısmını kabul etmesi. İcra takibi veya dava açılması. Zamanaşımı süresi dolduğunda, alacaklı borçluyu yasal olarak ödeme yapmaya zorlayamaz; ancak borçlu gönüllü olarak ödeme yaparsa bu ödeme geçerlidir. Zamanaşımı hesaplaması karmaşık olabileceğinden, bir hukuk profesyoneline danışılması önerilir.

Zamanaşımı süresi, suçun işlendiği günden itibaren işlemeye başlar. Bazı suç türleri için zamanaşımı süreleri: Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda: 30 yıl. Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda: 25 yıl. 20 yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda: 20 yıl. 5 yıldan fazla ve 20 yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda: 15 yıl. 5 yıla kadar hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda: 8 yıl. İşçilik alacaklarında ise genel zamanaşımı süresi 10 yıl olmakla birlikte, kıdem tazminatı için 5 yıl, ihbar tazminatı için de 5 yıl zamanaşımı süresi uygulanır.

Elbirliğinde muvazaa zamanaşımının ne zaman başladığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, muvazaa davalarında zamanaşımı veya hak düşürücü süre bulunmadığı bilinmektedir. Muvazaa davası, muvazaa işleminin yapıldığı tarihten itibaren her zaman açılabilir.

Mirasın hükmen reddi davasında zamanaşımı bulunmamaktadır. Mirasçılar, mirasın hükmen reddi için herhangi bir zaman sınırlamasına uymak zorunda değildir; bu davayı her zaman açabilirler.

Zamanaşımı def’i, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 141. maddesine göre, dilekçeler aşamasında serbestçe öne sürülebilmekte, ön inceleme safhasında ise karşı tarafın açık muvafakati ile ileri sürülmektedir. Süresinde cevap dilekçesi verilmişse: Davalı, cevap dilekçesinde zamanaşımı def’ini ileri sürmemişse, ıslah yoluyla bu def’iyi sonradan ileri sürebilir, ancak karşı tarafın savunmanın genişletilmesine açıkça karşı çıkmaması gerekir. Süresinde cevap dilekçesi verilmemişse: Yargıtay 2017 tarihli kararına göre, cevap dilekçesi vermeyen davalının ıslah yoluyla zamanaşımı def’inde bulunması mümkün değildir. Zamanaşımı def’i, ileri sürülmediği takdirde hâkim tarafından kendiliğinden dikkate alınmaz.