İşKanunu

İşverenin haklı nedenle fesih hakkı, 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 25. maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde, işveren bakımından haklı fesih nedenlerini üç başlık altında toplar: 1. Sağlık sebepleri. 2. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri. 3. Zorlayıcı sebepler. Ayrıca, İş Kanunu'nun 18. maddesinde de işverenin fesih için geçerli bir sebebe dayanması gerektiği belirtilmiştir.

İşçinin tazminatsız işten çıkarılma sebepleri arasında, İş Kanunu 25. madde kapsamında düzenlenen haklı fesih nedenleri bulunmaktadır. Bu nedenler şunlardır: İşçinin işvereni yanıltması. İşverene veya aile bireylerine hakaret. Cinsel taciz. İşyerinde kavga. İş yerine sarhoş veya uyuşturucu madde etkisinde gelmesi. Hırsızlık ve meslek sırlarını ifşa etme. İşverenin güvenini kötüye kullanma. İşyerinde 7 günden fazla hapis cezası gerektiren bir suç işleme. İzinsiz olarak art arda 2 iş günü işe gelmeme. Görevi hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etme. İşçinin tazminatsız işten çıkarılabilmesi için, bu nedenlerden bir veya birkaçının gerçekleşmesi gerekmektedir.

Çalışmazlık bildiriminin yapılması gereken süre, raporun bitiş tarihine göre değişiklik gösterir: 10 güne kadar olan istirahatlerde: İstirahatin bittiği günü takip eden 5 iş günü içinde. 10 günden fazla olan istirahatlerde: 10 günlük sürelerin bitimini takip eden 5 iş günü içinde. Ayrıca, işveren, sigortalının talebi doğrultusunda, onar günlük süreler için daha erken bildirimde bulunabilir. Bildirimin süresi içinde yapılmaması durumunda idari para cezası uygulanır.

Özel sektör babalık izni, eşi doğum yapan erkek çalışanların, doğum sonrası çocuklarıyla ve eşleriyle ilgilenebilmeleri için tanınan ücretli bir izindir. Özel sektör babalık izninin kullanımı için: Dilekçe sunmak gereklidir. Doğumdan sonra kullanılmalıdır. Parça parça kullanılamaz. Resmî tatile denk gelirse süre uzamaz. Özel sektörde babalık izni 5 gündür.

Evet, askerliğini bedelli yapan bir kişi kıdem tazminatı alabilir. 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14/1-3 bendi uyarınca, muvazzaf askerlik görevini yerine getirmek üzere işten ayrılanlar kıdem tazminatına hak kazanır.

Ekstra ücret almak, genellikle yasal olmayan bir şekilde, belirli işlemler veya hizmetler için müşterilerden ek ücret talep etmek anlamına gelir. Örneğin, banka kartı veya kredi kartıyla yapılan ödemelerde, indirim dönemleri de dahil olmak üzere, müşterilerin kartla ödemelerini herhangi bir ek ücret talep etmeksizin kabul etmek zorunda olan işletmelerden, yasal olmayan şekilde ekstra ücret alınması durumu söz konusu olabilir. Ayrıca, liste fiyatına dahil olmayan hizmetlerin kiracı tarafından tekne tesliminde ödenmesi de ekstra ücret alma olarak değerlendirilebilir.

Brütten nete işçilik alacağı hesaplamak için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Brüt ücretin belirlenmesi. 2. Giydirilmiş brüt ücretin belirlenmesi. 3. Hizmet süresinin belirlenmesi. 4. Kesintilerin uygulanması. SGK primi kesintisi. Gelir vergisi kesintisi. Damga vergisi kesintisi. 5. Net tutarın hesaplanması. Örnek hesaplama: 1000 TL brüt fazla mesai alacağının net tutarı şu şekilde hesaplanır: 1. SGK kesintisi: 1000 TL × %15 = 150 TL. 2. Gelir vergisi: (1000 TL - 150 TL) × %15 = 127,50 TL. 3. Damga vergisi: 1000 TL × binde 7,59 = 7,59 TL. Net tutar: 1000 TL - 150 TL - 127,50 TL - 7,59 TL = 714,91 TL. Detaylı ve doğru alacak hesaplamaları için uzmana danışılması tavsiye edilir.

Hayır, 45 saat çalışma zorunlu değildir. 4857 sayılı İş Kanunu'na göre, Türkiye'de haftalık çalışma süresi en fazla 45 saattir. Ancak, haftalık çalışma süresi 45 saati aştığında, fazla mesai ücreti ödenmesi gerekir.

Özel sektörde düğün izni genellikle 5 gün değildir, ancak iş sözleşmesinde aksi belirtilirse 5 gün olarak uygulanabilir. 4857 sayılı İş Kanunu'na göre özel sektör çalışanları için düğün izni en az 3 gündür.

APHB (Aylık Prim ve Hizmet Belgesi) ve 4A aynı anlama gelir, çünkü APHB, 4A kapsamında primleri yatan sigortalı işçileri kapsar. 4A, bir işyerinde ve işverene bağlı olarak SSK (Sosyal Güvenlik Kurumu) kapsamında geçen hizmetleri ifade eder.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 25. maddesi, işverenin, belirli hallerde iş sözleşmesini bildirim süresi beklemeden ve tazminat ödemeden feshetme hakkını düzenler. 25/2 ise, bu maddenin ikinci fıkrasını ifade eder ve işverenin, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları nedeniyle iş sözleşmesini feshetmesi durumunu belirtir. İşverenin 25/2 maddesine dayanarak işten çıkarma yapabilmesi için, fesih nedeninin açıkça yazılı olarak belirtilmesi ve işçinin davranışının öğrenilmesinden itibaren 6 gün veya bir yıl geçmiş olmaması gerekir.

İşten çıkarma sebepleri İş Kanunu'nun 25. maddesi kapsamında şunlardır: Sağlık sebepleri: İşçinin kendi kastı, düzensiz yaşam tarzı veya alkol bağımlılığı nedeniyle hastalanması ya da engelli hale gelmesi. İşçinin hastalığının tedavi edilemeyecek seviyede olması ve işyerinde çalışmasının uygun olmadığının Sağlık Kurulu tarafından tespiti. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller: İşçinin işvereni yanıltması. İşveren veya ailesine hakaret etmesi, asılsız ihbarlarda bulunması. İşverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması. İşverene veya ailesine sataşması, işyerine sarhoş veya uyuşturucu madde alarak gelmesi. İşverenin güvenini kötüye kullanması, hırsızlık yapması. Zorlayıcı sebepler: İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir durumun ortaya çıkması. Gözaltına alma veya tutuklama: İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması durumunda, devamsızlığın bildirim süresini aşması.

Pazar günü çalışmak, belirli koşullar altında yasal olabilir. Hafta tatili: İş Kanunu'na göre, hafta tatili pazar günü olmak zorunda değildir; işveren, hafta tatilini başka bir güne de belirleyebilir. İş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi: Pazar günü çalışma, iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde işçinin onayı veya düzenlemesi ile mümkün olabilir. Ulusal bayram ve genel tatiller: Pazar günü, ulusal bayram veya genel tatil olarak kabul edilirse, çalışma ancak işçinin onayı ve ek ödeme ile mümkün olabilir. Pazar günü çalışmanın yasal olup olmadığını belirlemek için iş hukuku uzmanına danışılması önerilir.

İş Kanunu'nun 25. maddesi, işverene, belirli hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin derhal feshetme hakkı tanır. Bu haller dört ana başlıkta toplanır: 1. Sağlık sebepleri: İşçinin kendi kastı, düzensiz yaşam tarzı veya alkol bağımlılığı nedeniyle hastalanması veya engelli hale gelmesi. İşçinin hastalığının tedavi edilemeyecek nitelikte olması ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması. 2. Ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık: İşçinin işverene veya ailesine sataşması, işyerinde sarhoş veya uyuşturucu madde kullanması. İşçinin hırsızlık yapması veya işverenin sırlarını ifşa etmesi. 3. Zorlayıcı sebepler: İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması. 4. Gözaltı veya tutukluluk hali: İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması durumunda devamsızlığın 17. maddedeki bildirim süresini aşması. İşveren, 25. maddeye dayanarak fesih yaparken yazılı bildirimde bulunmalı ve fesih nedenini açıkça belirtmelidir.

4D işçi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4. maddesinin D fıkrasına tabi olarak çalışan ve genellikle taşeron olarak işe başlayan işçileri ifade eder. 4D işçileri, geçici veya sürekli olarak kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilebilir. Bazı görevleri: mevsimlik ve kampanya işleri; orman yangınıyla mücadele hizmetleri; belirli süreli iş sözleşmesine tabi, özel nitelik ve uzmanlık gerektiren işler. 4D işçilerinin özlük hakları, 4587 sayılı İş Kanunu ve 657 sayılı kanuna göre belirlenir.

Ölüm izni süresi, çalışanın sigortalılık şekline ve vefat eden kişinin yakınlığına göre değişiklik gösterir: Özel sektör çalışanları için ölüm izni süresi 3 gündür. Devlet memurları için ölüm izni süresi 7 gündür. Bu süreler, iş günü olarak değil, takvim günü olarak hesaplanır.

1475 sayılı İş Kanunu'na göre iş akdinin feshi, belirli koşullara bağlıdır. İş akdi şu şekillerde feshedilebilir: İşçi Tarafından Fesih: Sağlık sebepleri. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller. İşveren Tarafından Fesih: Sağlık sebepleri. Ekonomik, teknolojik, yapısal nedenler. Emeklilik Nedeniyle Fesih: İşçi, sigorta başlangıç tarihine göre belirli prim gün sayısını ve sigortalılık yılını doldurduğunda kendi isteğiyle işten ayrılabilir ve kıdem tazminatına hak kazanır. Fesih işlemleri, bildirim sürelerine ve usulüne uygun yapılmalıdır.

Yıllık izin süreleri, işçinin işyerinde geçirdiği toplam süreye göre belirlenir. Hizmet süresine göre yıllık izin süreleri: 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil): 14 gün. 5 yıldan fazla, 15 yıldan az: 20 gün. 15 yıl ve üzeri: 26 gün. 18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük işçiler için hizmet süresine bakılmaksızın en az 20 gün yıllık izin verilir. Yer altı işlerinde çalışan işçiler için yıllık izin süreleri dörder gün artırılarak uygulanır. Bu süreler asgari olup, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile artırılabilir ancak azaltılamaz.

İş Kanunu'na göre işverenlerin çalışanlarına avans vermesi zorunlu değildir. Ancak, Borçlar Kanunu'nun 406. maddesine göre, çalışanın zorunlu bir ihtiyacının olması, işverenin avansı ödeyebilecek durumda olması ve talep edilen avansın çalışanın hizmetiyle orantılı olması halinde işveren avans vermek zorundadır. Ayrıca, çalışan ile işveren arasında imzalanan iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmesi gibi bir akitte avansla ilgili özel bir madde yer alıyorsa, işveren için zorunluluk doğabilir.

İşçinin iş sözleşmesinin devamsızlık nedeniyle feshedilmesi için aşağıdaki durumlardan birinin gerçekleşmesi gerekir: Ardışık iki iş günü devamsızlık. Bir ay içinde tatil gününden sonraki iki iş günü devamsızlık. Bir ay içinde üç iş günü devamsızlık. Fesih işlemi için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar: Devamsızlıkların mazeretsiz ve işverene bildirilmemiş olması gerekir. Fesih, İş Kanunu'nda belirtilen süreler içinde yapılmalıdır. İşveren, devamsızlık yapan işçinin işe gelmediği her gün için ayrı ayrı tutanak tutmalıdır.