İşKanunu

45 saat çalışma, İş Kanunu'na göre haftalık çalışma süresinin genel sınırıdır. Dolayısıyla, 45 saat çalışma zorunluluğu kesin değildir ve iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile bu süre değiştirilebilir.

Özel sektörde düğün izni, 4857 sayılı İş Kanunu'na göre 3 gündür.

APHB (Aylık Prim ve Hizmet Belgesi) ve 4A aynı kavramı ifade eder. 4A, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre, bir işveren tarafından istihdam edilen çalışanların sigorta kolunu belirtir.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 25. maddesinin II. fıkrası (2) bendi, işverenin, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları nedeniyle iş sözleşmesini derhal feshetme hakkını düzenler. Bu davranışlar arasında işçinin: - işverenin güvenini kötüye kullanması; - hırsızlık yapması; - işverenin meslek sırlarını ortaya atması; - işverene veya ailesine hakaret etmesi veya asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması; - başka bir işçiye cinsel tacizde bulunması gibi durumlar yer alır.

Türkiye'de çalışma saatleri, İş Kanunu'na göre haftalık en fazla 45 saat olarak belirlenmiştir. Özel sektörde bu süre 45 saat iken, kamuda çalışma süresi haftalık 40 saattir.

İşten çıkarma sebepleri İş Kanunu'nun 25. maddesine göre şunlardır: 1. Sağlık Sebepleri: İşçinin kendi kastı, düzensiz yaşam tarzı veya alkol bağımlılığı nedeniyle hastalanması veya engelli hale gelmesi. 2. Ahlak ve İyi Niyete Aykırı Hususlar: İşçinin işvereni yanıltması, işveren veya ailesine hakaret etmesi, cinsel tacizde bulunması. 3. Zorlayıcı Sebepler: İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süreyle çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir durumun ortaya çıkması. 4. Gözaltına Alma veya Tutuklama: İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması durumunda, devamsızlığın bildirim süresini aşması. Bu durumlar gerçekleştiğinde işveren, işçiyle olan iş sözleşmesini tazminatsız olarak feshedebilir.

3 gün cenaze izni, 4857 sayılı İş Kanunu'na göre eş, anne, baba, kardeş ve çocukların ölümü durumunda özel sektör çalışanlarına tanınan bir haktır.

Pazar günü çalışmak, doğrudan yasak değildir, ancak bazı durumlarda işçinin onayı veya iş sözleşmesinde yer alan hükümler doğrultusunda çalıştırılması mümkündür. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 46. maddesine göre, işçilere hafta tatilinde çalışma yaptırılabilmesi için yedi günlük zaman dilimi içinde en az 24 saat dinlenme hakkı verilmesi zorunludur.

İş Kanunu'nun 25. maddesi, işverene haklı nedenle derhal fesih hakkı veren bir düzenlemeyi içerir. Bu maddeye göre, işveren aşağıdaki durumlarda iş sözleşmesini, belirli süreli sözleşmelerde sürenin bitiminden önce; belirsiz süreli iş sözleşmelerinde ise ihbar süresini beklemeksizin feshedebilir: 1. Sağlık sebepleri: İşçinin kendi kastı, düzensiz yaşam tarzı veya alkol bağımlılığı nedeniyle hastalanması ya da engelli hale gelmesi. 2. Ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı hususlar: İşçinin işvereni yanıltması, işveren veya ailesine hakaret etmesi, işyerinde cinsel tacizde bulunması. 3. Zorlayıcı sebepler: İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süreyle çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir durumun ortaya çıkması. 4. Gözaltına alma veya tutuklama: İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması durumunda, devamsızlığın bildirim süresini aşması. İşveren, bu hakkını kullanırken fesih bildirimini yazılı olarak yapmalı ve fesih nedenini açıkça belirtmelidir.

4D işçileri, belirsiz süreli iş sözleşmeleriyle kamuda işçi olarak çalışan personellerdir. Görev alanları arasında şunlar yer alır: - Sürekli işçiler: Kamu hizmetlerinin sürekliliğini sağlamak için çeşitli alanlarda çalışırlar. - Mevsimlik işçiler: Bir yıldan az veya mevsimlik işlerde çalışırlar. - Taşeron işçiler: Kamuda taşeron olarak çalışırken, 4D statüsüne geçerek kadroya alınırlar. 4D işçilerinin hakları, 4857 sayılı İş Kanunu ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda belirtilen hükümlere tabidir.

Özlük dosyasındaki belgelerin saklanma süresi çeşitli mevzuatlara göre değişiklik göstermektedir: - Türk İş Kanunu'na göre, özlük dosyaları iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren 10 yıl boyunca saklanmalıdır. - SGK mevzuatına göre ise bu tür resmi kayıt ve belgeler en az 5 yıl süreyle saklanmalıdır. - İş sağlığı ve güvenliği uygulamaları gereği ise özlük dosyalarının 15 yıl saklanması gerekmektedir.

30 gün çalışan biri, tek seferde en fazla 10 gün rapor parası alabilir. Daha uzun süreli raporlar için sağlık kurulu tarafından heyet raporu alınması gerekmektedir.

Türkiye'de haftalık çalışma süresi, 4857 sayılı İş Kanunu'na göre en fazla 45 saat olarak belirlenmiştir.

Ölüm izni süresi, çalışanın statüsüne göre değişiklik gösterir: - Kamu çalışanları (memurlar) için ölüm izni süresi 7 gündür ve bu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 104/B maddesinde düzenlenmiştir. - Özel sektör çalışanları için ise ölüm izni süresi 3 gündür ve bu, 4857 sayılı İş Kanunu'nun ek 2. maddesinde belirtilmiştir.

İstifa eden işçi, işyerindeki kıdemine göre belirlenen ihbar süresi boyunca çalışmak zorundadır. 4857 sayılı İş Kanunu'na göre ihbar süreleri şu şekildedir: - 6 aydan az çalışmışsa 2 hafta. - 6 ay ile 1,5 yıl arasında çalışmışsa 4 hafta. - 1,5 yıl ile 3 yıl arasında çalışmışsa 6 hafta. - 3 yıldan fazla çalışmışsa 8 hafta. İşçi ve işveren, iş sözleşmesi ile bu ihbar sürelerinin artırılmasını veya azaltılmasını kararlaştırabilirler.

1475 sayılı İş Kanunu'na göre iş akdi feshi şu şekillerde yapılabilir: 1. Deneme Süresi İçinde Fesih: Sürekli hizmet akitlerinde deneme süresi en çok bir aydır. 2. İhbar Süresi: Hizmet akdinin feshi için belirli süreler vardır: - İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için iki hafta. - İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için dört hafta. - İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için altı hafta. - İşi üç yıldan fazla sürmüş olan işçi için sekiz hafta. 3. Haklı Nedenlerle Fesih: İşçinin sendikaya üye olması, şikâyete başvurması gibi sebeplerle işinden çıkartılması veya işverenin hizmet akdini fesih hakkının kötüye kullanılması durumunda, kıdem tazminatının üç katı tutarında tazminat ödenir. 4. Emeklilik Sebebiyle Fesih: İşçi, sigortalılık süresini ve prim gün sayısını tamamladığında emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini feshedebilir ve kıdem tazminatına hak kazanır.

Yıllık izin süreleri, çalışanın iş yerindeki hizmet süresine göre belirlenir. 4857 sayılı İş Kanunu'na göre özel sektörde yıllık izin süreleri şu şekildedir: - 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) hizmet süresi olanlar: 14 iş günü; - 5 yıldan fazla ve 15 yıldan az hizmet süresi olanlar: 20 iş günü; - 15 yıl (15 yıl dahil) ve daha fazla hizmet süresi olanlar: 26 iş günü. Kamuda ise yıllık izin süreleri Devlet Memurları Kanunu'na göre şu şekildedir: - 1 yıldan 10 yıla kadar (10. yıl dahil) hizmet süresi olan memurlar: 20 iş günü; - 10 yıldan fazla hizmet süresi olan memurlar: 30 iş günü. Bu süreler, işveren ve çalışan arasında yapılan iş sözleşmeleri kapsamında artırılabilir.

Düğün izni, 4857 sayılı İş Kanunu'na göre üç gündür.

Çalışana avans vermek, işveren açısından zorunlu değildir. İş Kanunu'nda avans ödemeleri ile ilgili herhangi bir düzenleme bulunmamakta, sadece yıllık izin durumunda avans ödemesi yapılacağına dair bir hüküm yer almaktadır. Ancak, Borçlar Kanunu'na göre işveren, işçinin zorunlu bir ihtiyacının ortaya çıkması ve hakkaniyet gereği ödeyebilecek durumda olması durumunda, hizmetiyle orantılı olarak avans vermekle yükümlüdür.

4857 sayılı İş Kanunu'na göre, işçinin işten çıkarılması için aşağıdaki devamsızlık sürelerine uyulması gerekmektedir: 1. Ardı ardına 2 iş günü işe gelmeme. 2. Bir ayda toplam 3 iş günü işe gelmeme. 3. Tatilden sonraki günlerde olmak kaydıyla toplamda 2 iş günü işe gelmeme. Bu süreler içinde işe gelinmemesi durumunda, işverenin işçiyi haklı nedenlerle işten çıkarma hakkı vardır.