Deliller

Tahkiki ve takdiri deliller, hukuk yargılamasında kullanılan delil türlerinin sınıflandırılmasını ifade eder. 1. Tahkiki Deliller: - Kesin Deliller: Senet; Yemin; Kesin hüküm. - Hâkimi Bağlayan Deliller: Bu delillerin varlığı halinde hâkim, takdir yetkisini kullanamaz ve vakıanın doğruluğunu kabul etmek zorundadır. 2. Takdiri Deliller: - Tanık, Bilirkişi, Keşif, Uzman görüşü ve Kanunda düzenlenmemiş diğer deliller. - Hâkimi Bağlamayan Deliller: Hâkim, bu delilleri serbestçe değerlendirir ve kanaatini oluşturur. Özetle, tahkiki deliller hâkimi bağlayıcı nitelikte olup, takdiri deliller ise hâkimin serbestçe değerlendirme yapabileceği delillerdir.

Fazla çalışma ispatı için gereken bazı deliller: İşyeri kayıtları: İş yerine giriş-çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları, puantaj kayıtları, bordrolar, ödeme makbuzları, banka kayıtları. Tanık beyanları: İşçinin çalışma düzenini bilen, işyerinde çalışmış tanıkların beyanları. Genel vakıalar: Herkesçe bilinen bazı olaylar. Bilirkişi raporu, keşif, yemin, ikrar: İlgili durumlarda başvurulabilecek diğer deliller. Yazılı delillerin yetersiz olduğu durumlarda tanık beyanlarına başvurulur.

CMK madde 206/2-a, ortaya konulması istenen bir delilin kanuna aykırı olarak elde edilmiş olması halinde reddedileceğini belirtir. Anayasa'nın 38/6. maddesi ve CMK'nın 217/2. maddesi de aynı yönde olup, hukuka uygun olarak elde edilmiş her türlü delille suçun ispat edilebileceğini hükme bağlar. Delilin hukuka aykırı olarak elde edilip edilmediğinin tespiti, esas mahkemesinin takdirindedir.

Tasarrufun iptali davasında nakit paranın nasıl ispatlanacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, bu davada genel olarak aşağıdaki delillerin sunulması gerekebilir: Yazılı sözleşmeler. Mahkeme ilamları. İcra takip dosyaları. Ticari defterler ve faturalar. Banka dekontları ve havale kayıtları. Tanık beyanları. Ayrıca, davanın türüne göre ispat yükü farklılık gösterebilir. Tasarrufun iptali davası gibi hukuki süreçlerde bir avukattan destek alınması önerilir.

Tanık beyanları, bilirkişi raporundan sonra da değerlendirilebilir. Tanık beyanları ve bilirkişi raporları farklı nitelikleri haiz olup, her ikisi de maddi hakikate ulaşılmasını sağlamayı hedefler. Hakim, tanık beyanlarını serbestçe değerlendirir ve vicdani kanaatine göre hükme esas alıp almayacağına karar verir. Bu nedenle, tanık beyanlarının değerlendirilmesi, bilirkişi raporunun hazırlanmasından ve sunulmasından bağımsız olarak yapılabilir.

Yemin delili ve tanık beyanlarının zıt olması, hukuk sisteminde önemli bir konudur. Yemin delili, davanın çözümü bakımından önem taşıyan, çekişmeli ve kişinin kendisinden kaynaklanan vakıalar için geçerlidir. Zıtlık durumunda, hakim çelişkileri gidermek için ek sorular sorar veya yeniden dinleme yapar. Yemin delilinde, yemin teklif edilen kişi geçerli bir özrü olmaksızın mahkemeye gelmez veya yemini iade etmez ya da eda etmekten kaçınırsa, yemin konusu vakıaları ikrar etmiş sayılır. Bu nedenle, yemin delili ve tanık beyanlarının zıt olması, adil bir yargılama için çelişkilerin giderilmesi gerektiğini gösterir.

Tanık delili, tek başına kesinlik kazanmaz; diğer delillerle desteklenmesi gerekir. Tanık beyanının kesinlik kazanabileceği durumlar: İnandırıcı deliller: Aksine inandırıcı deliller yoksa, tanık beyanlarının gerçek olduğu kabul edilir. Sanığın sorgulama imkanı: Tanığın, sanığın da sorgulama imkanı bulunduğu bir dönemde dinlenmesi. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na göre kesin deliller ise şunlardır: kesin hüküm; senet; yemin; ikrar.

Haksız tutuklama tazminatı, aşağıdaki delillere dayanır: Mahkeme kararı. Maddi ve manevi zararları destekleyen belgeler. Başvuru dilekçesi ve tanık beyanı. Dava dilekçesindeki unsurlar mahkemece yetersiz görülürse, eksikliğin giderilmesi için davacı tarafa bir aylık süre verilir. Haksız tutuklama tazminatı ile ilgili doğru bilgi ve yönlendirme için bir avukata başvurulması önerilir.

Yargıtay'a göre ikrar, aşağıdaki delillerle desteklenmelidir: Diğer somut deliller. Hâkim huzurunda yapılmış olması. Hukuka uygun elde edilmiş olması. Örnek: Bir kişinin trafik kazası sonucu hasar verdiğini kabul etmesi, kazanın gerçekleşme şekli ve zararın boyutu gibi diğer delillerle desteklenmelidir. Önemli Not: Tek başına ikrar, mahkumiyet için yeterli bir delil olarak kabul edilmez.

Cevap dilekçesinde sunulması gereken deliller, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 129. maddesinde belirtilmiştir: Savunmanın dayanağı olan her bir vakıanın hangi delillerle ispat edileceği. Delillerin somutlaştırılarak gösterilmesi. Cevap dilekçesinde sunulan deliller arasında şunlar yer alabilir: sözleşmeler; faturalar; banka dekontları; kamera kayıtları; tanık isimleri ve adresleri; uzman raporları. HMK'nın 25. maddesine göre, kanunda öngörülen istisnalar dışında, hâkim, iki taraftan birinin söylemediği şeyi veya vakıaları kendiliğinden dikkate alamaz ve onları hatırlatabilecek davranışlarda dahi bulunamaz.

Fer’i deliller, İslam hukukunda ikincil düzeyde olan delillerdir. Bunlar şunlardır: İstihsân. İstishâb. İstıslâh (Mesâlîh-i Mürsele). Örf, Âdet ve Teâmül. Sahâbî Kavli. Sedd-i Zerâyi‘. Şer'u Men Kablenâ (Geçmiş Şeriatler).

İstihkak davasında aracın ispatı, davaya konu olan malın menkul veya gayrimenkul olmasına göre değişiklik gösterir. Menkul mallar için: Satın alma durumu. Mülkiyet karinesi. Gayrimenkul mallar için: Tapu sicili. Ayrıca, her türlü delil ile ispat yapılabilir, ancak kesin ve güçlü kanıtların sunulması gereklidir. İstihkak davasında ispat yükü genellikle davacıya aittir; davacı, mülkiyet hakkını ve aracın kendisine ait olduğunu kanıtlamak zorundadır.

İmar itirazında sunulabilecek bazı deliller: Tapu örneği ve mülkiyet belgeleri. Mevcut durumu gösteren fotoğraflar. Bilirkişi raporları ve teknik analizler. Emsal Danıştay kararları. Yapı ruhsatı ve iletişim belgeleri. İtiraz dilekçesinde, imar planının hangi yönlerinin hukuka aykırı veya hakkaniyete uygun olmadığı detaylı bir şekilde açıklanmalı ve bu iddialar somut delillerle desteklenmelidir.

Suç mahalli soruşturması, bir suçun işlendiği yerde delil toplama ve koruma sürecini ifade eder. Suç mahalli soruşturmasının temel adımları: Olay yerinin güvenliğini sağlama. Ön inceleme yapma. Olay yerini belgeleme. Delilleri toplama. Detaylı inceleme yapma. Bulguları iletme. Takip.

Mal tasfiyesi davasında sunulan bazı deliller: Tanık ifadeleri. Resmi belgeler. Dijital deliller. Fotoğraflar ve diğer materyaller. Hukuka aykırı yollarla elde edilen deliller mahkemede geçerli sayılmaz.

CMK'da (Ceza Muhakemesi Kanunu) delillerin takdir yetkisi, hâkimin kararını yalnızca duruşmada ortaya konulan ve tartışılan delillere dayandırabileceğini ve bu delillerin hâkimin vicdanî kanaatiyle serbestçe takdir edileceğini ifade eder. Bu yetki, iki temel kuralı içerir: 1. Hâkim, sadece duruşmada ortaya konulmuş ve tartışılmış delillere dayanarak hüküm kurabilir. 2. Suç, hukuka uygun bir şekilde elde edilmiş her türlü delille ispat edilebilir. Bu düzenleme ile hâkimin tarafsızlığı, delillerin doğrudanlığı ve sözlülük ilkesi ile hukuka uygun elde edilmiş olma şartı güvence altına alınır. Ayrıca, hukuka aykırı deliller hükme esas alınamaz.

Suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirme suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası, adli para cezasına çevrilebilir. Türk Ceza Kanunu'nun 281. maddesinde düzenlenen bu suç için belirlenen ceza, belirli koşullar altında para cezasına dönüştürülebilir: Etkin pişmanlık: Gizlenen deliller mahkemeye teslim edilirse, verilecek cezanın beşte dördü indirilir. Ancak, bu konuda kesin bir değerlendirme yapabilmek için bir avukata danışılması önerilir.

Evet, delillerin değerlendirilmesinde her iki taraf eşittir. Anayasa Mahkemesi'nin kararına göre, uyuşmazlığın her iki tarafına da savunmasının temel dayanağı olan delilleri sunma imkânı tanınmalıdır. Bu ilkeler, adil yargılanma hakkının bir gereği olarak, tarafların eşit haklara sahip olmasını ve tarafsız bir karar verilmesini sağlar.

Delillerin tespiti davası, iki farklı durumda açılabilir: 1. Dava açılmadan önce. 2. Dava sırasında. Delil tespiti davası açmak için hukuki yararın varlığı gereklidir.

FSEK (Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu) kapsamında toplanabilecek delillerden bazıları şunlardır: Hak sahipliğini kanıtlayan belgeler. İhlali gösteren deliller. Şikâyetin geçerli sayılabilmesi için bu belgelerin şikâyet süresi içinde savcılığa teslim edilmesi gerekir; aksi takdirde savcılık “kovuşturmaya yer olmadığına” karar verir.