Fıkıh

Zenbilli Ali Efendi, Osmanlı döneminde görev yapmış sekizinci şeyhülislamdır. Doğum tarihi ve yeri kesin olarak bilinmemektedir, ancak çocukluğunun Konya çevresinde geçtiği ve ilk eğitimini Karaman'da aldığı düşünülmektedir. 1503 yılında şeyhülislam olarak göreve başlamış ve II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinde 24 yıl bu görevi sürdürmüştür. Zenbilli Ali Efendi, fetva almak isteyenlerin sorularını evinin penceresinden sarkıttığı zenbille alır, cevaplarını da aynı şekilde verirdi. Önemli özellikleri: Adalet ve dürüstlük: Sert mizaçlı padişah Yavuz Sultan Selim'in bazı kararlarına karşı çıkmıştır. Askeri katılım: Rodos'un fethine katılmış ve Saint Jean Katedrali'nde ilk cuma namazını kıldırmıştır. Tasavvufi yönü: Tasavvuf alanında eserler yazmış ve bu alanda kemâle erdiği söylenmiştir.

Evet, cinsel ilişki ve cima aynı şeyi ifade eder. Cima, İslam hukukunda ve dini terimlerde, genellikle erkek ile kadın arasındaki cinsel ilişkiyi ifade eder.

7fak ifadesi, iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Eğitim bağlamında: "Fak" kısaltması, "fakülte" anlamına gelir. Dolayısıyla, "7fak" ifadesi, yedi fakülte anlamına gelebilir. 2. Dini bağlamda: "Fakih" kelimesi, İslam dininde fıkıh ilmi ile ilgilenen ve bu konuda bilgili olan kişi anlamına gelir. Bu durumda, "7fakih" ifadesi, yedi fakih veya yedi İslam hukuk bilgini anlamına gelebilir.

Kıyasa göre karar vermek, bir hukuki ilişki veya durum için konulmuş olan kanun hükmünün, hakkında kural bulunmayan ancak benzer olan başka bir hukuki ilişki veya duruma uygulanması anlamına gelir. Ancak, kıyas yoluna başvurabilmek için hukuki ilişkiler arasında kabul edilebilir bir benzerliğin bulunması gerekmektedir. Kıyas, özel hukukta sıklıkla başvurulan bir yöntemken, kamu hukukundan kaynaklanan ilişkilerde kıyas yoluna pek başvurulmaz. Ayrıca, ceza muhakemesinde kıyas yapılmasının iki genel sınırı vardır: Özgürlüğü daraltan normlarda kıyas yasağı vardır. İstisnai normlarda kıyas yasağı vardır.

Amal kelimesi Arapça kökenli olup, "işler, işlemler" anlamına gelir. Ayrıca, "amal" kelimesinin diğer anlamları da şunlardır: beceri, çare, imkân, kaide, metot, ustalık, usul; tarz, usul, yol, yöntem; emel, arzu, istek, maksat, ümüt, beklenilen şey.

Mukim, bir yerde ikamet eden, oturan, sürekli olarak bulunan kimse anlamına gelir. Misafir ise, ikamet ettiği yerden 15 günden az kalmak için gittiği yerde bulunan ve "misafir" olarak adlandırılan kişidir. Ayrıca, dini bir terim olarak "mukim", "yolcu"nun zıddı anlamında da kullanılır.

El-Hidâye, Hanefi mezhebine göre yazılmış bir fıkıh kitabıdır. Kitabın konuları arasında şunlar yer alır: taharet (abdest ve gusül); namaz; necasetlerden temizlik; ezan. Ayrıca, eserde mezhepler arası mukayeseli fıkıh konuları da ele alınmaktadır. El-Hidâye, Burhâneddin el-Merğinânî tarafından, kendi yazdığı "Bidâyetü’l-Mübtedî" adlı kitabın şerhi olarak hazırlanmıştır.

Mürted, İslam dininden dönen veya dini reddeden kişi anlamına gelir. Mürted kelimesi, Arapça "irtidad" mastarının ism-i faili olup, "geri dönmek, geri istemek, eski haline dönmek" anlamlarına gelir. Mürted kelimesi ayrıca şu anlamlara da gelebilir: Fetri mürted. Ulusal mürted.

Tezkiye, Arapça kökenli bir kelime olup "temizleme", "arındırma" anlamına gelir. Tezkiye kelimesinin diğer anlamları: Hatalardan ders çıkarmak, kusurları düzeltmek ve temizlenmek. Günahlar için tövbe etmek. Malın zekâtını vermek. Ölülerin, iyilikleriyle anılması.

"İnşfa" kelimesi, edebiyat ve dil biliminde belli kurallara ve belâgat ölçülerine göre söylenmiş veya yazılmış edebî güzellik taşıyan her çeşit söz veya düz yazı (nesir) anlamında kullanılır. Ayrıca, fıkıhta "inşfa", sözle gerçekleştirilen fiiller anlamında kullanılır ve emir, nehiy, soru, dua gibi kiplerin ifade ettiği eylemleri kapsar.

İcma, İslam hukuku terimi olup, "birleştirmek", "bir konuda fikir birliği etmek" ve "azmetmek" gibi anlamlara gelir. Terim anlamı olarak icma, İslam bilginlerinin Peygamber'den sonraki herhangi bir devirde dinî bir meselenin hükmü üzerinde fikir birliği etmeleri demektir. İcma, iki şekilde gerçekleşir: 1. Sarih icma: İslam bilginleri dinî bir konuda görüşlerini aynı yönde olmak üzere açıklarlar. 2. Sükûti icma: Bir veya birkaç müctehid dinî bir mesele hakkında görüş belirtir, diğer müctehidler ise bu görüşten haberdar olmalarına rağmen karşı görüşte bulunmayıp susarlar.

Şavt, sözlükte "tur, bir turluk koşu, işin bir kısmı, gaye, mesafe" gibi anlamlara gelen bir kelimedir. Dini bir kavram olarak ise: Tavafta Hacerül Esved'den başlayıp Hatîmin dışından Kâbe'nin etrafında bir defa dolaşmayı ifade eder. Sa'yde ise, Sâfâ ile Merve arasındaki her bir gidiş ve gelişi ifade eder. Bir tavaf yedi şavttan, bir sa'y ise yedi şavttan oluşur.

Tekfin, cenazenin kefenlenmesi anlamına gelir ve bu işlem, ölen kişinin bedeninin örtülecek şekilde kefenlenmesi farz-ı kifayedir. Tekfin ayrıca, finans dünyasında kullanılan bir terim olup "tek seferde finansman" anlamına gelir.

İstişare, Arapça kökenli bir kelime olup "danışma, görüşme, fikir alışverişi yapma" anlamlarına gelir. Bir kişinin bir konu hakkındaki görüşlerini almak, ona danışmak, eleştirisini dinlemek ve çözümünü sormak için yapılan eylemi ifade eder. Bu kavram, tıp, hukuk ve kamusal konular gibi birçok çalışma alanında önem taşır.

Kerahat ve mekruh aynı anlama gelir. Kerahat, iğrenme, nefret, tiksinme, zorla, mecburiyet yüzünden yapma anlamlarına gelir. Ancak, "haram" gibi kesin ve bağlayıcı bir hükümde değildir.

Dört büyük fırka ifadesi, farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir. İslam dünyasında dört büyük fırka, Ehl-i Sünnet ve’l-Cemâ'at itikadında olanların "Hak Mezheb" diye adlandırdıkları dört büyük fıkıh mezhebidir: 1. Hanefî mezhebi. 2. Mâlikî mezhebi. 3. Şâfî'î mezhebi. 4. Hanbelî mezhebi. Siyasi ve itikadi bağlamda ise dört büyük fırka, Hariciler, Şia, Mu’tezile ve Mürcie olarak belirtilebilir. Ayrıca, 1935 yılında Cumhuriyet Halk Fırkası'nın Dördüncü Büyük Kurultayı'nda "fırka" kelimesi yerine "parti" kelimesinin benimsenmesi ve Kemalizm'in ilk kez resmi olarak tanımlanması da "dört büyük fırka" ifadesiyle ilişkilendirilebilir.

Hikr, vakıf arazinin üzerine bina yapılmasına ve ağaç dikilmesine izin verilmek suretiyle uzun süreli kiralanmasını ifade eden bir terimdir. Bu uygulama sayesinde: Vakıf arazinin elden çıkması önlenir ve devamlılığı sağlanır. Kiracının yaptığı bina ve diktiği ağaçlar onun mülkü olur. Kiralama süresi sonunda arazi, rayiç bedeliyle kiracıya kalır. Hikr uygulaması, özellikle Arabistan ve Kuzey Afrika'da yaygınken, Anadolu ve Balkanlar'da "mukātaalı vakıf" tabiri kullanılmıştır.

Ukûbat ders notları, İslam ceza hukukunu konu alır ve aşağıdaki kaynakları içerebilir: abdulkerimbakir.com sitesinde, 10. sınıf fıkıh dersinde yer alan "Muamelat ve Ukubat" ünitesi için ders notları bulunmaktadır. sorularlaislamiyet.com sitesinde, ukûbat kavramı ve İslam ceza hukuku hakkında bilgiler yer almaktadır. youtube.com sitesinde, "Fıkıh / İslam Ceza Hukuku / Ukubat" başlıklı bir ders videosu mevcuttur. ilimdunyasi.com sitesinde, ukûbat kavramı ve İslam ceza hukuku hakkında açıklamalar bulunmaktadır. hizb-ut-tahrir.info sitesinde, "İslam'da Ukûbât Nizâmı" başlıklı bir kitap PDF olarak sunulmaktadır.

Burhâneddîn Zernûcî, Hanefî mezhebi fıkıh âlimlerinden olup, "Hidâye" kitabının sahibi Burhâneddîn Mergınânî'nin talebesidir. Zernûcî'nin tek bilinen eseri, Ta’lîm-ül-müte’allim Tarîk-üt-te’allüm adlı kitaptır. Vefat tarihi olarak 620 (m. 1223) yılı kabul edilir.

Yaş, bir kişinin doğumundan itibaren geçen süreyi ifade eder. Temyiz kudreti ise, kişilerin fiil ve işlemlerinin sebep ve neticelerini, önem ve kapsamlarını anlayabilmeleri için gerekli olan bilinç, idrak ve iradeye sahip olmalarını ifade eder. Türk Medeni Kanunu'nun 13. maddesinde, "yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk ya da bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden yoksun olmayan herkes, bu kanuna göre ayırt etme gücüne sahiptir" şeklinde tanımlanmıştır. 15 yaşından küçük çocuklar, temyiz kudretine sahip olmadıkları için şikayet haklarını kanuni temsilcileri aracılığıyla kullanabilirler.