CMK

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 141. maddesi, suç soruşturması veya kovuşturması sırasında kişilerin uğrayabileceği zararların tazmini ile ilgilidir. Bu maddeye göre, aşağıdaki durumlarda zarar gören kişiler devletten tazminat talep edebilir: Kanunlarda belirtilen koşullar dışında yakalanan, tutuklanan veya tutukluluğunun devamına karar verilen; Kanuni gözaltı süresi içinde hakim önüne çıkarılmayan; Kanuni hakları hatırlatılmadan veya bu haklardan yararlandırılma isteği yerine getirilmeden tutuklanan; Kanuna uygun olarak tutuklandığı halde makul sürede yargılama mercii huzuruna çıkarılmayan ve bu süre içinde hakkında hüküm verilmeyen. Tazminat talepleri, zarara uğrayanın oturduğu yer ağır ceza mahkemesinde karara bağlanır.

CMK'ya göre soruşturma evresi, yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evredir. Soruşturma evresinin amacı, söz konusu suçun oluşup oluşmadığını tespit etmek ve kamu davası açılarak kovuşturma evresine geçilip geçilmeyeceğini belirlemektir. Bu evrede Cumhuriyet savcısı, doğrudan veya adli kolluk görevlileri aracılığıyla her türlü araştırmayı yapabilir ve kamu görevlilerinden bilgi talep edebilir. Soruşturma evresi, iki şekilde sona erer: Kovuşturmaya yer olmadığı kararı (takipsizlik). Kamu davasının açılması.

CMK'nın 144. maddesi gereğince tazminat talep edemeyecek kişiler şunlardır: Tazminata hak kazanmadığı hâlde, sonradan yürürlüğe giren ve lehte düzenlemeler getiren kanun gereği, durumları tazminat istemeye uygun hâle dönüşenler. Genel veya özel af, şikâyetten vazgeçme, uzlaşma gibi nedenlerle hakkında kovuşturmaya yer olmadığına veya davanın düşmesine karar verilenler. Kusur yeteneğinin bulunmaması nedeniyle hakkında ceza verilmesine yer olmadığına karar verilenler. Adlî makamlar huzurunda gerçek dışı beyanla suç işlediğini veya suça katıldığını bildirerek gözaltına alınmasına veya tutuklanmasına neden olanlar. Bu koşullar altında olan kişiler, tazminat talep edemezler.

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 308/A maddesine göre, bölge adliye mahkemesi (BAM) Cumhuriyet başsavcılığının, BAM ceza dairelerinin kesin nitelikteki kararlarına karşı itiraz süresi, kararın başsavcılığa verildiği tarihten itibaren 30 gündür. Sanık lehine itirazlarda süre aranmaz. Sanık aleyhine itirazlar için ise kararı etkileyecek nitelikte esaslı bir hatanın bulunması gereklidir.

CMK 286/2-g, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 286. maddesinin ikinci fıkrasının (g) bendini ifade eder. Örneğin, ilk derece mahkemesinin üst sınırı itibarıyla on yıl veya daha az hapis cezasını gerektiren bir suçtan beraat kararı vermesi ve bölge adliye mahkemesi ceza dairesinin bu kararı doğru bularak istinaf başvurusunun esastan reddine karar vermesi durumunda, bu karar temyiz edilemez.

CMK 109, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun "Adli Kontrol" başlıklı maddesini ifade eder. Adli kontrol, bir suç şüphesi altında bulunan kişinin tutuklanmasına alternatif olarak getirilen ve belirli şartlar ve süreler çerçevesinde özgürlüğünün kısıtlanmasını içeren bir tedbirdir. CMK 109'a göre adli kontrol kararı verilebilmesi için şu şartlar sağlanmalıdır: Şüpheli veya sanık hakkında kuvvetli suç şüphesi olmalıdır. Dosyada somut deliller mevcut bulunmalıdır. Bir tutuklama nedeni bulunmalıdır. Adli kontrol süresi, suçun niteliğine ve yargılamanın seyrine göre değişiklik gösterebilir.

CMK'da görev almak zorunlu değildir, ancak istekli avukatlar, belirli eğitimlerden geçip ilgili listelere kayıt olarak görev alabilirler. Zorunlu müdafilik ise belirli durumlarda gereklidir: Şüpheli veya sanığın 18 yaşını doldurmamış olması. Şüphelinin sağır veya dilsiz olması. Şüphelinin kendisini savunamayacak derecede malul olması. Ayrıca, alt sınırı 5 yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı yapılan soruşturma veya kovuşturmalarda, şüpheli veya sanığa istemleri aranmaksızın bir müdafi görevlendirilir.

CMK'ya göre adli kontrol altına alınan kişinin yapması gerekenler şunlardır: Yurt dışına çıkamamak. Belirli aralıklarla karakola giderek imza atmak. Hâkim tarafından belirlenen yerlere, belirtilen süreler içinde düzenli olarak başvurmak. Hâkimin belirttiği merci veya kişilerin çağrılarına ve gerektiğinde mesleki uğraşlarına ilişkin veya eğitime devam konularındaki kontrol tedbirlerine uymak. Her türlü taşıtları veya bunlardan bazılarını kullanamamak ve gerektiğinde sürücü belgesini teslim etmek. Uyuşturucu, uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla tedavi veya muayene tedbirlerine tâbi olmak. Parasal duruma göre, hâkim tarafından belirlenen bir güvence miktarını yatırmak. Silah bulundurmamak veya taşıyamamak, sahip olunan silahları adli emanete teslim etmek. Mağdurun haklarını güvence altına almak için belirli bir miktarda parayı ayni ya da şahsi teminat olarak yatırmak. Aile yükümlülüklerini yerine getireceğine ve adli kararlar gereğince ödemeye mahkûm edildiği nafakayı düzenli olarak ödeyeceğine dair güvence vermek. Adli kontrol altına alınan kişi, yükümlülüklerini ihlal ederse mahkeme tutuklama kararı verebilir.

OCAS (Otomatik CMK Atama Sistemi) sistemi şu şekilde çalışır: 1. Avukat Talebi: Mahkemeler, savcılıklar gibi yetkili makamlar, avukat taleplerini bulundukları ilin barosunun resmi web sayfası ile entegre olan OCAS sisteminin web portalı üzerinden yapar. 2. Görevlendirme: Sistem, talepleri değerlendirerek uygun avukatı belirler. 3. Dosya Bilgisi İletimi: Avukata, dosyayı kabul edebileceği, reddedebileceği veya bilgileri tekrar dinleyebileceği seçenekler sunulur. 4. Yetki Belgesi: Görevi kabul eden avukat, yetki belgesini baroya gitmeden sistem üzerinden alabilir. 5. Tutanak Yükleme: Görevini tamamlayan avukat, tutanakları elektronik ortama yükler. 6. Ödeme Süreci: Savcılık ödeme onayı verdiğinde, sistem belgeleri gerekli formata dönüştürür ve ödeme yapılır. OCAS+, görev iadesi, yeni avukat görevlendirilmesi ve menfaat çatışması gibi süreçleri de yönetir.

Katalog suçlar, Türk Ceza Kanunu ve özel kanunlarda açıkça tanımlanmış ve belirli bir hukuki süreçle ele alınması gereken ağır suçlardır. Başlıca katalog suçlar: Soykırım ve insanlığa karşı suçlar (TCK m.76, 77, 78). Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti (TCK m.79, 80). Kasten öldürme (TCK m.81, 82, 83). İşkence (TCK m.94, 95). Cinsel saldırı (TCK m.102). Hırsızlık ve yağma (TCK m.141, 142, 148, 149). Uyuşturucu ticareti (TCK m.188). Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (TCK m.220). Silah kaçakçılığı (6136 sayılı Kanun m.12). Zimmet suçu (4389 sayılı Bankalar Kanunu m.22/3,4). Bu suçların işlenmesi durumunda, ceza mahkemeleri suçluya ağır yaptırımlar uygular ve toplumsal düzeni sağlamayı amaçlar.

CMK'ya göre temyiz edilemeyen kararlar şunlardır: İlk derece mahkemelerinden verilen beş yıl veya daha az hapis cezaları ile miktarı ne olursa olsun adli para cezalarına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine dair bölge adliye mahkemesi kararları. İlk derece mahkemelerinden verilen beş yıl veya daha az hapis cezalarını artırmayan bölge adliye mahkemesi kararları. Hapis cezasından çevrilen seçenek yaptırımlara ilişkin ilk derece mahkemesi kararları ile ilgili olarak bölge adliye mahkemesince verilen; seçenek yaptırımlara ilişkin her türlü kararlar ve istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararlar. İlk defa bölge adliye mahkemesince verilen ve 272. maddenin üçüncü fıkrası kapsamı dışında kalan mahkumiyet kararları hariç olmak üzere, ilk derece mahkemelerinin görevine giren ve kanunda üst sınırı iki yıla kadar (iki yıl dahil) hapis cezasını gerektiren suçlar ve bunlara bağlı adli para cezalarına ilişkin her türlü bölge adliye mahkemesi kararları. Adli para cezasını gerektiren suçlarda ilk derece mahkemelerinden verilen hükümlere ilişkin her türlü bölge adliye mahkemesi kararları. Sadece eşya veya kazanç müsaderesine veya bunlara yer olmadığına ilişkin ilk derece mahkemesi kararları ile ilgili olarak istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararları. On yıl veya daha az hapis cezasını veya adli para cezasını gerektiren suçlardan, ilk derece mahkemesince verilen beraat kararları ile ilgili olarak istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararları. Davanın düşmesine, ceza verilmesine yer olmadığına, güvenlik tedbirine ilişkin ilk derece mahkemesi kararları ile ilgili olarak bölge adliye mahkemesince verilen bu tür kararlar veya istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararlar. Yukarıdaki bentlerde yer alan sınırlar içinde kalmak koşuluyla aynı hükümde, cezalardan ve kararlardan birden fazlasını içeren bölge adliye mahkemesi kararları. Ayrıca, Türk Ceza Kanunu'nda yer alan bazı suçlar nedeniyle verilen kararlar, temyiz edilemeyecek kararlar arasında olsa bile, CMK madde 286/3 gereğince temyizi mümkündür.

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) madde 223/2'ye göre, sanık hakkında aşağıdaki hallerde beraat kararı verilir: Yüklenen fiilin kanunda suç olarak tanımlanmamış olması. Yüklenen suçun sanık tarafından işlenmediğinin sabit olması. Yüklenen suç açısından failin kast veya taksirinin bulunmaması. Yüklenen suçun sanık tarafından işlenmesine rağmen olayda bir hukuka uygunluk nedeninin bulunması. Yüklenen suçun sanık tarafından işlendiğinin sabit olmaması (delil yetersizliği veya hiç delil olmaması). CMK madde 223/9'a göre, derhal beraat kararı verilebilecek hallerde durma, düşme veya ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilemez.

Evet, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında bazı durumlarda zorunlu müdafilik uygulaması bulunmaktadır. Zorunlu müdafilik gerektiren durumlar: Şüpheli veya sanığın çocuk olması. Şüpheli veya sanığın kendisini savunamayacak derecede malul, sağır veya dilsiz olması. Alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı yapılan soruşturma ve kovuşturmalar. Şüpheli veya sanığın müdafi bulundurulması zorunlu olmasa da, her aşamada isteğe bağlı olarak müdafi seçimi yapılabilir.

2025 yılı için Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) uyarınca belirlenen asgari ücret tarifesi, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Bu tarife, 1 Şubat 2025 tarihli ve 32800 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

2025 yılı için Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) gereğince görevlendirilen müdafi veya vekillere ödenecek ücretler, 1 Şubat 2025 tarihli ve 32800 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan tarifeye göre hesaplanır. Bazı görev türleri için belirlenen ücretler: Soruşturma evresi: 3.209,00 TL. Sulh ceza hâkimlikleri: 4.998,00 TL. Asliye ceza mahkemeleri: 5.502,00 TL. Ağır ceza mahkemeleri: 9.871,00 TL. Çocuk mahkemeleri: 5.502,00 TL. Bölge adliye mahkemeleri duruşmalı davalar: 9.871,00 TL. Yargıtay duruşmalı davalar: 11.112,00 TL. Bu ücretler, KDV hariç tutarlardır. CMK kapsamında avukat görevlendirmeleri, baroların OCAS (Online CMK Atama Sistemi) üzerinden yapılır.

Haksız fiilden kaynaklanan tazminat davasında vekalet ücreti, 2025 yılı itibarıyla Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'ne (AAÜT) göre şu şekilde hesaplanır: İlk 400.000 TL için %16. Sonraki 400.000 TL için %15. Sonraki 800.000 TL için %14. Sonraki 1.200.000 TL için %11. Sonraki 1.600.000 TL için %8. Sonraki 2.000.000 TL için %5. Sonraki 2.400.000 TL için %3. Sonraki 2.800.000 TL için %2. 11.600.000 TL ve üzeri için %1. Vekalet ücreti, davanın kazanılması ya da kaybedilmesinden bağımsız olarak, avukatın emeği, davanın süresi ve işin önemi gibi faktörler göz önünde bulundurularak belirlenir.

CMK avukatlarına ödeme, Türkiye Barolar Birliği (TBB) tarafından hazırlanan UHAP (Ulusal Hukuk Otomasyon Sistemi) üzerinden gerçekleştirilir. Ödeme talebi için gerekli adımlar: 1. uhap.com.tr adresine giriş yapılır. 2. SMS ile bildirilen kullanıcı adı ve şifre ilgili alanlara tanımlanır. 3. "Onayla" butonuna basılır ve sisteme giriş yapılır. 4. UHAP CMK menüsü seçilir. 5. "Ödeme Dosyası Girişi" menü öğesine basılır. 6. Dosya bilgileri tanımlanır ve "Gönder" butonuna basılır. 7. Ödeme talebine ilişkin belgeler yüklenir. 8. Ödeme dosyası, baro yetkilisine iletilir ve onaylanır. Ödeme talepleriyle ilgili detaylı bilgiye, TBB'nin hazırladığı "CMK Ödeme Talebi ve Evrak Yükleme Kılavuzu"ndan ulaşılabilir.

CMK'ya göre şüpheli, "soruşturma evresinde, suç şüphesi altında bulunan kişi"dir. Savcılık tarafından hakkında soruşturma faaliyeti yürütülen kişi, soruşturma evresi bitene kadar şüpheli olarak nitelendirilir.

CMK avukatı, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında, şüpheli, sanık veya mağdurun savunma ve temsil hakkını güvence altına almak amacıyla görevlendirilen avukattır. Başlıca görevleri: Müdafii olarak: Şüphelinin veya sanığın ifadesinin alınması sürecini takip eder ve sonuçlandırır. Kolluğa gitmişse, gözaltı defteri kayıtlarını inceler. Şüpheli tutuklanma istemiyle sorgu mahkemesine sevk edildiğinde, duruşma salonuna kolluk görevlilerinin girmesini önler. Vekil olarak: Suçtan zarar gören kişiyi temsil eder. Mağdurun haklarının korunmasını sağlar, tazminat taleplerini takip eder. CMK avukatları, hukuki yardıma ihtiyaç duyan ve avukat tutma imkânı olmayan kişilere ücretsiz hizmet verir.

CMK (Ceza Muhakemesi Kanunu) görevi, kovuşturma aşamasında kararın kesinleşmesine kadar devam eder. Hazırlık aşamasında ise müdafi, en fazla bir görev alabilir ve bu görev, şüphelinin kolluk biriminde veya savcılıkta ifade verdiği süreci kapsar. Görev süresi, avukatın mazeretsiz olarak görevi bırakması veya görevden alınması durumunda sona erer.