Kamulaştırma

2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu, kamu yararının gerektirdiği durumlarda devletin veya kamu tüzelkişilerinin, gerçek ve tüzel kişilere ait taşınmazları belirli şartlar altında kamulaştırmasına ilişkin esasları belirler. Kanunun temel amaçları: - Kamulaştırma sürecini düzenlemek. - Taşınmaz sahiplerinin haklarını korumak. - İtiraz yollarını belirlemek. Kamulaştırma şartları: - Kamu yararı kararı alınmış olmalıdır. - Taşınmazın bedeli peşin olarak ödenmelidir. - İşlem, kanun veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle yetkilendirilmiş idareler tarafından yapılmalıdır.

2942 sayılı Kanun ve 4650 sayılı Kanun, kamulaştırma işlemlerinde önemli düzenlemeler getiren iki farklı mevzuattır. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu, kamu yararının gerektirdiği hallerde taşınmaz malların kamulaştırılması süreçlerini, kamulaştırma bedelinin hesaplanmasını ve diğer ilgili konuları düzenler. 4650 sayılı Kanun ise, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nda bazı değişiklikler yapmıştır. Bu değişiklikler arasında: - Satın alma usulü: Kamulaştırmada öncelikle satın alma usulünün uygulanması esası getirilmiştir. - Taksitlendirme: Kamulaştırma bedelinin peşin ödenememesi durumunda, eşit taksitlerle ödenebilmesine olanak tanınmıştır. - Dava hakkı: Kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda iptal ve maddi hatalara karşı adli yargıda düzeltme davası açma hakkı düzenlenmiştir.

Devlet, aşağıdaki durumlarda el koyma yapabilir: 1. Kamu yararı: Devletin, yol, baraj, köprü gibi kamu yararına yapacağı işlemlerde, projede belirtilen yerlerde tapulu alanlar varsa bunları kamulaştırması. 2. İmar planları: Belediyelerin imar planları neticesinde, kişilerin özel arazilerini park, bahçe, otopark, okul gibi alanlara ayırması. 3. Ceza hukuku: Suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlakın korunması gibi sebeplerle, hakim kararı veya yetkili merciin yazılı emri ile özel mülklere el koyma. 4. Mali suçlar: Soykırım, uyuşturucu ticareti, kaçakçılık gibi katalog suçlarda, malvarlığı değerlerine el koyma.

Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) yol haritasının güncellenmesi için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. Eski Planların Sayısallaştırılması: Kamulaştırma planları, kadastro ve imar paftaları sayısallaştırılmalıdır. 2. Güncel Verilerin Temini: Güncel tapu kaydı, takyitler ve taşınmazların malik bilgileri temin edilmelidir. 3. Hâlihazır Harita Alımı: Zemindeki değişimi irdelemek amacıyla güncel hâlihazır harita alımı yapılmalıdır. 4. Arşivin Güncellenmesi: Kamulaştırma arşivi, güncel bilgiler ile düzeltildikten sonra sayısal ortama aktarılarak güncellenmelidir. Ayrıca, KGM'nin resmi web sitesi üzerinden de yol durumu ve güzergah analizi bilgileri güncellenebilmektedir.

Hayalet şehirlerin oluşmasının başlıca sebepleri şunlardır: 1. Ekonomik Nedenler: Başarısız ekonomik yapı veya yerel ekonominin başka bir bölgeye kayması. 2. Doğal Afetler: Sel, deprem gibi doğal felaketler, şehirlerin terk edilmesine yol açar. 3. İnsan Kaynaklı Felaketler: Savaşlar, nükleer kazalar gibi olaylar, yerleşim yerlerinin boşaltılmasına neden olur. 4. Salgın Hastalıklar: Özellikle tarihi örneklerde, salgın hastalıklar nedeniyle kasabaların terk edildiği görülür. 5. Kamulaştırma: Devlet tarafından bazı arazilerin kamulaştırılması, şehirlerin kaderine terk edilmesine sebep olabilir.

Kamulaştırma davasında munzam zarar, kamulaştırma bedelinin geç ödenmesi nedeniyle oluşan zararın tahsili istendiğinde hesaplanır. Munzam zararın hesaplanması için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Başlangıç ve bitiş tarihlerinin belirlenmesi: Hesaplama, temerrüt tarihinden ifa tarihine kadar olan dönemi kapsar. 2. Enflasyon ve diğer ekonomik göstergelerin dikkate alınması: Yıllık enflasyon oranları, döviz kurları, mevduat ve devlet tahvillerine verilen faiz oranları gibi ekonomik veriler kullanılarak zararın miktarı belirlenir. 3. Bilirkişi raporu: Hakim, bu unsurları değerlendirmek ve uygun bir zarar miktarına hükmetmek için bilirkişi görüşüne başvurabilir. Munzam zarar, asıl alacaktan bağımsız bir borç olduğundan, 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir.

Bir şeyi birine tahsis etmek için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Tahsis Talebinin Yapılması: İlgili kurum veya mülk sahibi, belirli bir taşınmaz için tahsis talebinde bulunur. 2. Tahsis Kararının Alınması: Talep, ilgili kurum tarafından değerlendirilir. 3. Resmi Sözleşmenin İmzalanması ve Tahsis Edilmesi: Tahsis edilen taşınmaz için resmi bir tahsis sözleşmesi veya protokol hazırlanır. Bu süreçte, tahsisin hukuki dayanağını oluşturan 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu, 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu, 3194 Sayılı İmar Kanunu gibi yasal düzenlemeler dikkate alınır.

Kamulaştırma bedeline itiraz davasının ne kadar süreceği kesin olarak belirlenemez, ancak ortalama olarak 10-15 ay içerisinde sonuçlanabileceği belirtilmiştir. Davanın süresi, görevli ve yetkili mahkemenin iş yüküne ve davada çalışan avukatın tecrübesine bağlı olarak değişebilir.

İstimlâk bedeli (kamulaştırma bedeli), aşağıdaki kriterlere göre hesaplanır: 1. Taşınmazın konumu ve büyüklüğü. 2. Güncel piyasa değeri ve emsal satış fiyatları. 3. Vergi beyannameleri ve belediye rayiç bedeli. 4. Arsa ve yapının mevcut kullanım durumu. 5. Yıpranma payı ve gelecekteki potansiyel getiri. Bu unsurlar, bilirkişi raporları ve Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından değerlendirilerek nihai istimlâk bedeli belirlenir.

2942 sayılı kanun, Kamulaştırma Kanunu olarak bilinir. Kanunun bazı önemli maddeleri: - Kamulaştırma şartları: İdareler, taşınmaz malları bedellerini peşin veya taksitlerle ödeyerek kamulaştırabilir. - İrtifak hakkı: Taşınmaz malın mülkiyetinin kamulaştırılması yerine, belirli kesimleri üzerinde irtifak hakkı kurulabilir. - Satın alma usulü: Kamulaştırmayı yapacak idare, öncelikle satın alma usulünü uygulamalıdır. - Kamulaştırma bedelinin tespiti: Anlaşmazlık durumunda, mahkeme tarafından adil ve hakkaniyete uygun bir kamulaştırma bedeli belirlenir. Bu kanun, 4 Kasım 1983 tarihinde kabul edilmiştir.

İstimlak kelimesi, bir araziyi, üzerinde yapılmakta olan veya yapılacak olan bir kamu hizmetine elverişli duruma getirmek amacıyla kamulaştırma anlamına gelir. Bu terim, genellikle hukuki ve bürokratik metinlerde, bir arazinin veya mülkün kamu yararı için resmi olarak kamulaştırılmasını ifade etmek için kullanılır.

Mülkiyet hakkı, aşağıdaki hallerde sınırlandırılabilir: 1. Kamulaştırma: Kamu yararı gerekçesiyle, devletin özel mülkiyete ait bir malı zorunlu olarak almasıdır. 2. İrtifak Hakkı: Bir mal üzerinde başkasına kullanma hakkı tanıyan bir sınırlamadır. 3. Kamu Düzeni ve Çevre Koruma: Kamu düzeni, sağlık, güvenlik ve çevrenin korunması gibi gerekçelerle mülkiyet hakkına sınırlamalar getirilebilir. 4. Zorunlu İmar Planları: İmar planları, taşınmaz mal sahiplerinin mülkiyet hakkını sınırlandırabilir. 5. Kira ve Kullanım Hakkı Sınırlamaları: Mülkiyet hakkı, kiralama durumunda da sınırlanabilir.

Kamulaştırma bedeli artırım davasında mahkeme, aşağıdaki adımları izleyerek karar verir: 1. Dava Dilekçesi: Davacı, kamulaştırma bedelinin yetersiz olduğunu ve taşınmazın gerçek değerini açıklayan bir dava dilekçesi hazırlar. 2. Yetkili Mahkemeye Başvuru: Dava, taşınmazın bulunduğu yerin Asliye Hukuk Mahkemesi'nde açılır. 3. Delillerin Sunulması: Davacı, bilirkişi raporları, emsal satış fiyatları ve diğer delilleri mahkemeye sunar. 4. Bilirkişi İncelemesi: Mahkeme, taşınmazın gerçek değerini belirlemek için bilirkişi incelemesi yapar. 5. Karar: Mahkeme, bilirkişi raporu ve diğer deliller ışığında kamulaştırma bedelinin adil olup olmadığını değerlendirir ve karara bağlar. Zaman Aşımı: Dava, kamulaştırma işleminin kesinleşmesinden itibaren 30 gün içinde açılmalıdır, aksi takdirde dava hakkı kaybedilir.

İmar hakkı aktarımı, bir parsel üzerindeki imar hakkının tamamen ya da kısmen yasaklanması durumunda, bu parsel üzerindeki hakkın bir kısmının veya tamamının başka alanlara transfer edilmesi işlemidir. Bu uygulama, kamu hizmet alanlarında kalan ancak uzun yıllar kamulaştırılmayan parsellerin sahipleri için hukuki ve ekonomik çözümler sunar. İmar hakkı aktarımının bazı faydaları: - Vatandaşların mülkiyet haklarını korur. - Kamusal hizmetlerin daha verimli şekilde yürütülmesini sağlar. - Şehirlerin imar planlarının daha etkin şekilde uygulanmasını sağlar.

İstimlak (kamulaştırma), özel kişilere ait taşınmaz malların kamu yararı gerekçesiyle devlet veya diğer kamu tüzel kişileri tarafından alınması veya üzerinde irtifak hakkı kurulması anlamına gelir. Dolayısıyla, bir taşınmazın istimlağa tabi olması, bu taşınmazın kamulaştırma işlemine konu olması demektir.

Kamulaştırma bedel artırım davası, kamulaştırma işleminin kesinleşmesinden itibaren 30 gün içinde açılır.

Kamulaştırmada bedel artırımı, taşınmaz sahibinin belirlenen kamulaştırma bedelini yetersiz bulması durumunda açtığı dava ile hesaplanır. Bu süreçte izlenen adımlar şunlardır: 1. Dava Dilekçesi Hazırlama: Davanın açılması için kamulaştırma bedelinin neden yetersiz olduğunu ve taşınmazın gerçek değerini ayrıntılı bir şekilde açıklayan bir dilekçe hazırlanmalıdır. 2. Yetkili Mahkemeye Başvuru: Dava, taşınmazın bulunduğu yerin Asliye Hukuk Mahkemesi'nde açılır. 3. Bilirkişi İncelemesi: Mahkeme, taşınmazın gerçek değerini belirlemek için bilirkişi incelemesi yapar. 4. Karar: Mahkeme, belirlenen kamulaştırma bedelinin yetersiz olduğuna karar verirse, bedelin artırılmasına hükmeder ve idare ek bedeli taşınmaz sahibine öder. Bu süreçte bir avukattan hukuki destek almak faydalı olacaktır.

2942 ve 4650 sayılı kanunlar arasındaki temel farklar şunlardır: - 2942 sayılı kanun, 1983 yılında çıkarılmış olup, kamulaştırma işlemlerini genel olarak düzenlemiştir. - 4650 sayılı kanun, 2001 yılında 2942 sayılı kanunda köklü değişiklikler yapmıştır. Bu değişiklikler arasında: - Kamulaştırma şartları: İdarelerin yeterli ödenek temin etmeden kamulaştırma işlemlerine başlayamayacağı hükmü eklenmiştir. - Tapu şerhi: Kamulaştırmayı yapan idarenin, kamulaştırma kararından sonra taşınmaza tapu sicilinde koydurduğu şerh süresi en fazla altı ay olarak sınırlandırılmıştır. - Satın alma usulü: İdarelerin, tapuda kayıtlı taşınmaz mallar hakkında yapacakları kamulaştırmalarda satın alma usulünü öncelikle uygulamaları esas alınmıştır. - Acele kamulaştırma: Acele kamulaştırma usulünün daha hızlı ve etkin bir şekilde yürütülmesi sağlanmıştır.

Kamulaştırma Kanunu'nun 27. maddesi, acele kamulaştırma usulünü düzenler. Bu maddeye göre: 1. Yurt savunması ihtiyacı veya acelelik kararı alınması durumunda, ilgili idarenin istemi üzerine mahkeme, yedi gün içinde o taşınmaz malın değerini tespit eder. 2. Bilirkişilerce belirlenen değer, idare tarafından mal sahibi adına bankaya yatırılır ve bu şekilde taşınmaz mala el konulur. 3. El koyma kararı, tapu müdürlüğüne bildirilir ve taşınmaz malın başkasına devir, ferağ veya temlikinin yapılamayacağı hükmü tapu kütüğüne şerh edilir. 4. El koyma kararından sonra taşınmaz mal, Kamulaştırma Kanunu'nun 20. maddesi uyarınca boşaltılır. Acele kamulaştırma, olağanüstü hallerde ve kamu yararı sebebiyle taşınmazların derhal kamulaştırılmasını sağlar.

Şerefiye ve kamulaştırma bedeli kavramları farklı bağlamlarda kullanılır: 1. Şerefiye: Genellikle inşaat projelerinde, bir binanın veya dairenin diğer dairelere göre daha değerli olmasını sağlayan ek özellikleri ifade eder. 2. Kamulaştırma Bedeli: Devletin veya yetkili kurumların, kamu yararı gerekçesiyle özel mülkiyete sahip taşınmazları kamulaştırırken mülk sahibine ödediği tazminattır.