İşHakları

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları personelinin norm kadro standartları, iş tanımları, nitelikleri, özlük hakları ve çalışma şartlarına ilişkin esaslar, 633 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 11. maddesinin (ç) fıkrası ve 34. maddesinin 3. fıkrasının (c) bendine dayanarak hazırlanan "Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları Personelinin Norm Kadro Standartları, İş Tanımları, Nitelikleri, Özlük Hakları ve Çalışma Şartlarına İlişkin Esaslar" ile düzenlenmiştir. Bu esaslarda belirtilen bazı şartlar: Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak. 18 yaşını bitirmiş ve 35 yaşını doldurmamış olmak. Askerlik görevini yapmış veya muaf olmak. Kamu haklarından mahrum bulunmamak. Görevin özelliğine göre eğitim, yaş ve tecrübe gibi özel şartları taşımak. Personel istihdamı, belirsiz süreli ve belirli süreli iş sözleşmesi kapsamında, işveren sıfatıyla Mütevelli Heyetince gerçekleştirilir.

Rehber öğretmen hamile kaldığında, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında bazı haklara sahip olur. Gebelik İzni: Hamile rehber öğretmenlere, gebeliklerinin başlangıcından itibaren doktor raporu ile hamilelik izni verilir. Nöbet Görevi: Hamile rehber öğretmenlere, hamileliğin yirmi dördüncü haftasından itibaren doğum sonrası analık izni süresinin bitimini takip eden iki yıllık sürenin sonuna kadar istememesi hâlinde nöbet görevi verilmez. Her durumda, en doğru bilgi için bir avukata veya ilgili mevzuata başvurulması önerilir.

Sendika üyesi COVID-19 nedeniyle ölürse, mirasçıları iş hukuku ve haksız fiil kapsamında bazı haklar talep edebilir: İş Kanunu'ndan Kaynaklı Haklar: 1 yıl ve daha uzun süreli çalışan bir işçinin ölümü halinde, mirasçıları kıdem tazminatını talep edebilir. SGK Yardımları: COVID-19'un meslek hastalığı olarak kabul edilmesi durumunda, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından parasal ve sağlık yardımları sağlanabilir. İşverenin Sorumluluğu: İşverenin gerekli sağlık önlemlerini almaması nedeniyle işçinin COVID-19 kapıp ölmesi durumunda, işveren iş güvenliği mevzuatına aykırılıktan sorumlu olabilir. COVID-19'un meslek hastalığı olarak kabul edilip edilmeyeceği, 5510 sayılı Kanun kapsamında Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu tarafından belirlenir.

Türk Ulaşım-Sen, ulaştırma hizmet kolunda görev yapan kamu görevlilerinin haklarını korumak ve geliştirmek amacıyla kurulmuş bir sendikadır. Başlıca faaliyetleri: Hak mücadelesi: Ulaşım çalışanlarının sosyal, mali ve özlük haklarını savunmak ve geliştirmek. Kurumsal görüşmeler: Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı gibi kurumlarla gerçekleştirilen Kurum İdari Kurulları'nda (KİK) çalışanların sorunlarını gündeme getirmek ve çözüm önerileri sunmak. Sınavların açılması: Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği gibi sınavların açılmasını sağlamak. Misyon: Toplu sözleşmelere katılma, gerektiğinde greve gitme yoluyla mücadele etme.

Sendika temsilcilerinin bazı hakları: Görev Güvencesi: İşveren, sendika temsilcisinin iş sözleşmesini haklı bir neden olmadıkça feshedemez. Dava Açma Hakkı: Fesih bildirimi sonrası bir ay içinde sendika veya temsilci dava açabilir. Tazminat Hakkı: İşe iade kararı verilirse, temsilcilik süresi kadar ücret ve diğer haklar ödenir. İşe Başlatma Zorunluluğu: Temsilcinin işten başlatılmaması durumunda, iş ilişkisi devam etmiş sayılır ve hakları ödenmeye devam edilir. İşyeri Değişikliği Yasağı: İşveren, temsilcinin yazılı rızası olmadan işyerini değiştiremez veya işinde esaslı değişiklik yapamaz, aksi takdirde bu değişiklikler geçersiz sayılır. Kolaylık Sağlama: İşyerinde, temsilcilerin görevlerini yerine getirmeleri için gerekli kolaylıklar sağlanır.

Memur sendikalarının grev yapmasının bazı nedenleri: Mali ve sosyal hakların iyileştirilmesi: Artan enflasyon ve yaşam maliyetleri karşısında kamu çalışanlarının alım gücünün korunması ve iyileştirilmesi talebi. Zam tekliflerinin yetersizliği: Memur-Sen'in, hükümetin 2026 ve 2027 yıllarını kapsayan toplu sözleşme zammı için sunduğu ilk teklifi yetersiz bulması. Eylem hakkı: Memur-Sen Genel Başkanı Ali Yalçın'ın, beklentilerin karşılanmaması durumunda iş bırakma dahil her türlü eylem hakkını kullanacaklarını belirtmesi.

Bağımsız Diyanet-Sen, Diyanet İşleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü bünyesinde çalışan kamu görevlilerinin haklarını korumak ve geliştirmek amacıyla faaliyet gösteren bir sendikadır. Bazı görevleri: Üyelerinin ekonomik, kültürel ve mesleki haklarını savunmak. Mevzuatın çağdaş ihtiyaçlara uygun şekilde düzenlenmesini sağlamak. Çalışanların özlük haklarını ve çalışma koşullarını iyileştirmek. Sosyal adalet ve milli gelirin adil dağılımı için çalışmak. Engelli üyelerin korunması ve desteklenmesi için çaba göstermek. Bilgi toplumuna geçişi desteklemek. Üyelerin hukuki savunmasını yapmak.

Öz Sağlık-İş Sendikası, Hak-İş Konfederasyonu’na bağlı olarak sağlık ve sosyal hizmetler alanında çalışan işçilerin haklarını korumak ve geliştirmek amacıyla faaliyet gösterir. Bazı faaliyetleri: Toplu iş sözleşmesi görüşmeleri: Sağlık ve sosyal hizmetler iş kolunda toplu iş sözleşmesi imzalamak için çalışmalar yürütür. Çalışan hakları mücadelesi: Sağlık çalışanlarının çalışma koşullarının iyileştirilmesi, maaşlarının artırılması ve sosyal haklarının korunması için mücadele eder. Şiddet ile mücadele: Sağlık çalışanlarının şiddete karşı korunması için çeşitli projeler ve çalıştaylar düzenler. İletişim ve destek: Üyelerine sosyal medya ve diğer iletişim kanalları üzerinden ulaşır, mobbing destek hattı gibi hizmetlerle yanlarında olur.

Sağlık Bakanlığı temizlik personelinin bazı hakları şunlardır: Eğitim Hakkı: Temizlik personeli, göreviyle ilgili hizmet içi ve belirli aralıklarla verilen temizlik, hijyen, kalite gibi eğitimlere katılma hakkına sahiptir. Kişisel Koruyucu Ekipman (KKD) Temini: Temizlik personeli, tüm uygulama ve işlemlerde uygun kişisel koruyucu ekipmanları (tulum, eldiven, maske vb.) kullanma hakkına sahiptir. Ücretsiz İzin Hakkı: Katılımcılar, yüklenici ve Kuruma bilgi vermek ve Kurum ve yükleniciden onay almak şartıyla TYP süresince 14 gün ücretsiz izin kullanabilirler. Maaş ve Ek Ödemeler: 2025 yılı itibarıyla kadrolu temizlik görevlileri 22.500 TL ile 30.000 TL arasında, taşeron işçiler ise 18.500 TL ile 22.000 TL arasında maaş almaktadır. Çalışma Süresi: Günlük 8 saat, haftalık 40 saat çalışma süresine tabidirler.

BEM-BİR-SEN (Belediye ve Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikası), yerel yönetim ve kamu çalışanlarının ortak hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek amacıyla faaliyet gösteren bir sendikadır. Başlıca görevleri: Yerel yönetim çalışanlarının mali ve özlük haklarını geliştirmek. Özgürlük alanlarını genişletmek. Hukuki destek sağlamak. Yerel yönetimlerde politikaların belirlenmesinde aktif rol oynamak. Her türlü vesayet odağına karşı mücadele etmek. BEM-BİR-SEN, 1994 yılında kurulmuş olup, Türkiye genelinde birçok şubesi bulunmaktadır.

212 basın sigortası, diğer bir adıyla 5953 sayılı Basın İş Kanunu, gazetecilik ve basın yayın çatısı altında çalışan emekçileri koruyan bir sigorta türüdür. 212 basın sigortasının bazı faydaları: Kıdem ve ihbar tazminatı hakkı gibi hakların yazılı olarak beyan edilmesini sağlar. İş güvencesi, ücret, fazla mesai ücreti, yıllık izin, haftalık izin, ikramiye ve ölüm tazminatı haklarını garanti altına alır. İş akdinin sona ermesinden sonra hakların silinmesini engeller. Ancak, son yıllarda bu sigortanın uygulanmasında çeşitli zorluklar yaşanmakta ve bazı gazeteciler normal iş sigortası ile çalışmak zorunda kalmaktadır.

Sağlık çalışanlarının üye olabileceği bazı sendikalar şunlardır: Hekimsen Sendikası. Sağlıkta Yeni Yüzyıl Sendikası. Genel Sağlık-İş. Ayrıca, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş), Türkiye Kamu-Sen, Türk Sağlık-Sen gibi daha geniş kapsamlı sendikalar da sağlık sektöründe çalışan üyeleri temsil etmektedir. Sendikaya üyelik için, ilgili sendikanın üyelik koşullarını ve gerekli belgeleri incelemek gereklidir.

Şizofreni hastalarının memurlukta çalışabileceği görevler, sağlık kurulu raporlarında "çalışamaz" ibaresi bulunmayanlar için, çalışacağı işe bağlı olarak herhangi bir yasak içermemektedir. Bazı örnekler: Arşiv gibi sakin ortamlar: Yoğun iş ortamında memurluk yapan bir hasta, hastalık sonrasında daha sakin bir arşiv görevine verildiğinde başarılı olabilir. Rekabete dayalı olmayan işler: Meslekî rehabilitasyon programları ve destekleyici istihdam modelleri, hastaların normal çalışma programlarına katılmasını sağlayabilir. Şizofreni hastalarının çalışma kapasitesi, hastalığın şiddetine ve kişisel yeteneklerine bağlı olarak değişebilir.

Hamile öğretmenlere, hamileliğin 24. haftasından itibaren doğum sonrası analık izni süresinin bitimini takip eden iki yıllık sürenin sonuna kadar istememesi halinde nöbet görevi verilmez. Ayrıca, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 101. maddesi gereği, hamile öğretmenlere gece nöbeti ve gece vardiyası görevi de verilemez. Engelli memurlara da isteği dışında gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez. Bu düzenlemeler, Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği, Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği ve 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'na dayanmaktadır.

Haftada 2 gün çalışmak, işçinin haklarını korumak ve iş verimliliğini artırmak amacıyla belirlenen yasal çalışma süreleri çerçevesinde yeterli olmayabilir. 4857 sayılı İş Kanunu'na göre, haftalık çalışma süresi en fazla 45 saattir ve bu süre işveren ve çalışan arasında anlaşmaya bağlı olarak farklı günlere dağıtılabilir. Dolayısıyla, haftada sadece 2 gün çalışmak, toplam çalışma süresinin 22,5 saati aşmasına neden olabilir ve bu durum işçinin yasal haklarını ihlal edebilir.

Özel hastanelerde şirket kurarak çalışan doktorların hakları, çalışma şekline ve sözleşme türüne bağlı olarak değişir. Genel olarak, şirket kurarak çalışan doktorlar aşağıdaki haklardan yararlanamaz: ücretli izin; fazla mesai ücreti; kıdem tazminatı; iş güvencesi. Ancak, fiili çalışma koşulları işçi statüsünü gerektiriyorsa, mahkemeler doktoru işçi olarak kabul edebilir ve bu durumda işçi statüsünden kaynaklanan haklara sahip olabilir. 2025 yılı itibarıyla, özel hastane hekimleri 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmak zorundadır. Hakların detaylı incelenmesi ve korunması için bir hukukçuya danışılması önerilir.

Eğitim-İş sendikasına, Türkiye'de kamu çalışanı eğitim emekçileri üye olabilir. Sendika, 4688 sayılı yasa kapsamında, hizmet koluna dahil işyerlerinde çalışan ve hiçbir ayrım gözetmeksizin tüm kamu görevlilerini üyeliğe kabul eder. Ayrıca, sendikanın amaç ve ilkelerine önemli katkısı bulunan ve emekli olan kişiler, Merkez Yönetim Kurulunun kabulü ile onur üyesi olabilirler.

Evet, 7. ayda çalışan anne süt verebilir. Çalışan annelere, 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir. Ancak, yarım gün çalışma hakkını tercih eden anneler, ayrıca süt izni kullanma hakkına sahip değildir.

Birleşik Kamu-İş Sendikası, kamu çalışanlarının sosyal, mesleki hak ve çıkarlarını korumak, geliştirmek amacıyla faaliyet gösterir. Bazı işlevleri: Toplu sözleşme görüşmeleri: Üyeleri adına toplu görüşme teklifleri hazırlayıp katılır, sonuçlandırır ve taraf olur. Hakların savunulması: Kamu personelinin hak ve ödevleri, çalışma koşulları ile ilgili görüş bildirir. Eğitim ve destek: Üyelerinin mesleki yeterliliklerini artırmak ve sorunlarını çözmek için eğitim ve destek sağlar. Uluslararası ilişkiler: Sendikal hak ve özgürlükleri geliştirmek için uluslararası kuruluşlara üye olur ve toplantılarına katılır. Birleşik Kamu-İş Sendikası, 10 sendikanın bir araya gelmesiyle oluşan bir konfederasyondur.

Türkiye Yol-İş Sendikası, inşaat işkolunda faaliyet gösteren ve Türk-İş'e bağlı bir sendikadır. Başlıca görevleri: Üyelerinin haklarını korumak ve geliştirmek. Toplu iş sözleşmesi görüşmelerini yürütmek. Eğitim ve araştırma faaliyetleri yapmak. Sosyal tesisler işletmek (örneğin, İzmir, İstanbul ve Ankara konukevleri). Türkiye Yol-İş Sendikası, genellikle Karayolları ve Bayındırlık işyerlerinde örgütlenen sendikalara üye işçileri temsil etmektedir.