TBK

TBK 138'de öngörülemezlik, sözleşmenin yapıldığı sırada taraflarca öngörülemeyen ve öngörülmesi de beklenmeyen olağanüstü bir durumun ortaya çıkması anlamına gelir. Bu, sözleşmenin değişen koşullara uyarlanması veya sözleşmeden dönme gibi hakların kullanılabilmesi için gerekli koşullardan biridir.

TBK madde 339 ve 340'da düzenlenen bağlantılı sözleşme kavramı, konut ve çatılı işyeri kiralarında geçerlidir. TBK madde 339 uyarınca, bu tür kiralarda bağlantılı sözleşme, kiracının yararı olmaksızın, kiralananın kullanımıyla doğrudan ilişkisi olmayan bir borç altına girmesine bağlanması durumunu ifade eder. TBK madde 340 ise bu geçersizliği kesin hükümsüzlük olarak belirler ve kira sözleşmesinin geçerliliğini korur, yani kısmi geçersizlik söz konusudur.

TBK madde 349, 350, 352 ve 353 arasındaki farklar şunlardır: 1. TBK madde 349: Aile konutu olarak kullanılmak üzere kiralanan taşınmazlarda, kiracı eşinin açık rızası olmadıkça kira sözleşmesini feshedemez. 2. TBK madde 350: Kiraya veren, belirli durumlarda kira sözleşmesini sona erdirebilir: - Gereksinim: Kiralananı kendisi, eşi, altsoyu, üstsoyu veya kanun gereği bakmakla yükümlü olduğu diğer kişiler için konut ya da işyeri gereksinimi sebebiyle kullanma zorunluluğu varsa. - Yeniden inşa ve imar: Kiralananın yeniden inşası veya imarı amacıyla esaslı onarımı, genişletilmesi ya da değiştirilmesi gerekli ve bu işler sırasında kiralananın kullanımı imkânsız ise. 3. TBK madde 352: Kiracı, kiralananı teslim aldıktan sonra belirli bir tarihte boşaltmayı yazılı olarak üstlendiği hâlde boşaltmamışsa, kiraya veren kira sözleşmesini bu tarihten başlayarak bir ay içinde icraya başvurmak veya dava açmak suretiyle sona erdirebilir. 4. TBK madde 353: Kiraya veren, dava açma süresi içinde dava açacağını kiracıya yazılı olarak bildirmişse, dava açma süresi bir kira yılı için uzamış sayılır.

Kiracı, Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 317 uyarınca aşağıdaki hallerde tahliye edilir: 1. Kira Bedelinin Ödenmemesi: Kiracı, kira bedelini zamanında ödemezse, ev sahibi yazılı ihtarname göndererek borcun ödenmesini talep edebilir. 2. Sözleşmeye Aykırı Kullanım: Kiracı, kiralananı sözleşmeye uygun şekilde özenle kullanmak ve komşulara saygı göstermekle yükümlüdür. 3. Tahliye Taahhüdü: Kiracı, noter onaylı bir tahliye taahhüdü vermişse ve bu taahhüde rağmen taşınmazı boşaltmazsa, ev sahibi tahliye davası açabilir. 4. Ev Sahibinin veya Yakınlarının Konut İhtiyacı: Ev sahibi veya yakınlarının taşınmazı kullanma ihtiyacı varsa, kiracıya en az 30 gün önce bildirim yapılarak tahliye davası açılabilir.

TBK madde 438 ve 439 şu şekildedir: Madde 438: 1. İşveren, haklı sebep olmaksızın hizmet sözleşmesini derhal feshederse, işçi belirsiz süreli sözleşmelerde fesih bildirim süresine; belirli süreli sözleşmelerde ise, sözleşme süresine uyulmaması durumunda, bu sürelere uyulmuş olsaydı kazanabileceği miktarı tazminat olarak isteyebilir. 2. Belirli süreli hizmet sözleşmesinde işçinin, hizmet sözleşmesinin sona ermesi yüzünden tasarruf ettiği miktar ile başka bir işten elde ettiği veya bilerek elde etmekten kaçındığı gelir, tazminattan indirilir. 3. Hakim, bütün durum ve koşulları göz önünde tutarak, ayrıca miktarını serbestçe belirleyeceği bir tazminatın işçiye ödenmesine karar verebilir; ancak belirlenecek tazminat miktarı, işçinin altı aylık ücretinden fazla olamaz. Madde 439: 1. İşçi, haklı sebep olmaksızın işe başlamadığı veya aniden işi bıraktığı takdirde işveren, aylık ücretin dörtte birine eşit bir tazminat isteme hakkına sahiptir. 2. İşverenin ayrıca ek zararlarının giderilmesini isteme hakkı da vardır. 3. İşveren zarara uğramamışsa veya uğradığı zarar işçinin aylık ücretinin dörtte birinden az ise, hakim tazminatı indirebilir. 4. Tazminat isteme hakkı takas yoluyla sona ermemişse işveren, işçinin işe başlamamasından veya işi bırakmasından başlayarak otuz gün içinde, dava veya takip yoluyla bu hakkını kullanmak zorundadır.

Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 114. maddesi, borçlunun sorumluluk ve giderim borcunu düzenler: 1. Genel olarak: Borçlu, genel olarak her türlü kusurdan sorumludur. 2. Sorumsuzluk anlaşması: Borçlunun ağır kusurundan sorumlu olmayacağına ilişkin önceden yapılan anlaşma kesin olarak hükümsüzdür.

Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 235. maddesi, taşınır satışında alıcının temerrüdü durumunda satıcının sahip olduğu dönme hakkını düzenler. Maddeye göre: 1. Satılanın, ancak satış bedeli ödendikten sonra veya ödenme anında devredilmesi gereken durumlarda alıcı temerrüde düşerse, satıcı herhangi bir işlem gerekmeksizin satıştan dönebilir. 2. Bu hakkını kullanmak isteyen satıcı, durumu gecikmeksizin alıcıya bildirmek zorundadır. 3. Satılanın zilyetliği satış bedeli ödenmeden alıcıya devredilmişse, satıcının dönme hakkını kullanarak satılanı geri alabilmesi, bu hakkın sözleşmede açıkça saklı tutulmasına bağlıdır.

TBK madde 49 ve 50 arasındaki fark şu şekildedir: - Madde 49: "Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür. Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına kasten zarar veren de, bu zararı gidermekle yükümlüdür". - Madde 50: "Zarar gören, zararını ve zarar verenin kusurunu ispat yükü altındadır. Uğranılan zararın miktarı tam olarak ispat edilemiyorsa hâkim, olayların olağan akışını ve zarar görenin aldığı önlemleri göz önünde tutarak, zararın miktarını hakkaniyete uygun olarak belirler".

TBK madde 315, Türk Borçlar Kanunu'nun kiracının temerrüdü ile ilgili düzenlemesini içerir. Bu maddeye göre: Kiracı, kiralananın tesliminden sonra muaccel olan kira bedelini veya yan gideri ödeme borcunu ifa etmezse, kiraya veren kiracıya yazılı olarak bir süre verip, bu sürede de ifa etmeme durumunda, sözleşmeyi feshedeceğini bildirebilir. Kiracıya verilecek süre en az on gün, konut ve çatılı işyeri kiralarında ise en az otuz gündür ve bu süre, yazılı bildirimin yapıldığı tarihi izleyen günden itibaren işlemeye başlar.

Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 101. maddesi, birden çok borcu bulunan borçlunun, ödeme gününde bu borçlardan hangisini ödemek istediğini alacaklıya bildirebileceğini düzenler. Bu maddeye göre: - Borçlu bildirimde bulunmazsa, yapılan ödeme, kendisi tarafından derhal itiraz edilmiş olmadıkça, alacaklının makbuzda gösterdiği borç için yapılmış sayılır. - Kanuna göre, geçerli bir açıklama yapılmadığı veya makbuzda bir açıklık bulunmadığı durumda ödeme, muaccel borç için yapılmış kabul edilir.

TBK m. 352/2'de düzenlenen iki haklı ihtar — kira bedelinin ödenmemesi durumunda kiraya verene tanınan, kira sözleşmesini feshetme ve kiracıyı tahliye etme imkanıdır. Bu hükme göre tahliye davası açılabilmesi için aşağıdaki koşulların birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir: 1. Kiracı, bir kira yılı veya daha uzun süreli kira sözleşmelerinde, kira bedelini ödemediği için kendisine yazılı olarak iki haklı ihtar gönderilmesine sebep olmuşsa; 2. Kiraya veren, kira süresinin veya bir yıldan uzun süreli kiralarda ihtarların yapıldığı kira yılının bitiminden itibaren bir ay içinde dava açmalıdır. İki haklı ihtarın haklı olması için kiracıya gönderilme tarihi değil, tebliğ tarihi dikkate alınmalıdır.

TBK madde 318, Türk Borçlar Kanunu'nun kiracının ayıpları kiraya verene bildirme borcunu düzenleyen maddesidir. Maddeye göre, kiracı, kendisinin gidermekle yükümlü olmadığı ayıpları kiraya verene gecikmeksizin bildirmekle yükümlüdür; aksi takdirde bundan doğan zarardan sorumludur.

Kira bedeli ödeme zamanı ile ilgili düzenleme TBK madde 314'te yer almaktadır.

TBK madde 340, Türk Borçlar Kanunu'nun konut ve çatılı işyeri kiralarına ilişkin bir hükmüdür. Bu maddeye göre, sözleşmenin kurulması ya da sürdürülmesi, kiracının yararı olmaksızın, kiralananın kullanımıyla doğrudan ilişkisi olmayan bir borç altına girmesine bağlanmışsa, kirayla bağlantılı sözleşme geçersizdir.

TBK madde 111 ve 112 arasındaki fark, borcun ifa edilmemesinin farklı yönlerini düzenlemelerinden kaynaklanmaktadır. TBK madde 111, borçlunun kusuru olmaksızın alacağın kime ait olduğu veya alacaklının kimliğinde duraksama olması gibi durumlarda borcun ifa edilememesini ele alır. TBK madde 112 ise borcun hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi halinde, borçlunun alacaklının zararını gidermekle yükümlü olduğunu belirtir.

TBK 606 ve 607 maddeleri, Türk Borçlar Kanunu'nun farklı bölümlerine aittir: 1. TBK 606: "Kumar ve Bahis - Piyango ve Diğer Şans Oyunları" başlıklı bu madde, düzenlenmesine kanun veya yetkili makamlarca izin verilmemiş piyango ve diğer şans oyunlarından doğan alacakların dava ve takip edilemeyeceğini belirtir. 2. TBK 607: "Ömür Boyu Gelir Sözleşmesi" başlıklı bu madde, ömür boyu gelir sözleşmesinin tanımını yapar ve gelir borçlusunun, gelir alacaklısına belirli dönemsel edimlerde bulunmayı üstlendiği sözleşmeleri kapsar.

TBK 319, Türk Borçlar Kanunu'nun 319. maddesi anlamına gelir ve "Ayıpların Giderilmesine ve Kiralananın Gösterilmesine Katlanma Borcu" başlığını taşır. Bu maddeye göre: 1. Kiracı, kiralananın ayıplarının giderilmesine ya da zararların önlenmesine yönelik çalışmalara katlanmakla yükümlüdür. 2. Kiracı, bakım, satış veya sonraki kiralama için zorunlu olduğu ölçüde, kiraya verenin ve onun belirlediği üçüncü kişinin kiralananı gezip görmesine izin vermekle yükümlüdür. 3. Kiraya veren, çalışmaları ve kiralananın gezilip görüleceğini uygun bir süre önce kiracıya bildirmek ve bunların yapıldığı sırada kiracının yararlarını göz önünde tutmak zorundadır. 4. Kiracının kira bedelinin indirilmesine ve zararının giderilmesine ilişkin hakları saklıdır.

TBK madde 317 ve 318 ile madde 319 ve 320 arasındaki farklar şunlardır: 1. TBK madde 317: Kiracının, kiralananın olağan kullanımı için gerekli temizlik ve bakım giderlerini ödemekle yükümlü olduğunu düzenler. 2. TBK madde 318: Kiracının, kiralananın ayıplarının giderilmesine veya zararların önlenmesine yönelik çalışmalara katlanmak zorunda olduğunu belirtir. TBK madde 319 ve 320 ise kiraya verenin sorumluluklarını düzenler: 3. TBK madde 319: Kiraya verenin, kiralananda kira sözleşmesinin feshini gerektirmeyen ve kiracıdan katlanması beklenebilecek olan yenilik ve değişiklikler yapabileceğini, bu sırada kiracının menfaatlerini gözetmek zorunda olduğunu belirler. 4. TBK madde 320: Kiracının, kiraya verenin yazılı rızasıyla kiralananda yenilik ve değişiklikler yapabileceğini, bu değişikliklerin kiralananın eski durumuyla geri verilmesini isteyemeyeceğini ve aksine bir anlaşma yoksa, yapılan değişikliklerin karşılığını kira sözleşmesinin sonunda isteyebileceğini düzenler.

Değer kaybı hasarı TBK ve rent a car bağlamında şu anlamlara gelebilir: 1. Türk Borçlar Kanunu (TBK) Kapsamında Değer Kaybı: TBK'nın 49. maddesi, haksız fiil sonucu oluşan zararların tazmin edilmesi gerektiğini belirtir. 2. Rent a Car'da Değer Kaybı: Kiralık bir araç kaza yaptığında, aracın değer kaybı genellikle rent a car şirketi tarafından karşılanır.

TBK'nın 19. maddesi, tasarrufun iptali davasında, muvazaa iddiasına dayalı olarak uygulanır. Bu maddeye göre, üçüncü kişiler, danışıklı işlemler nedeniyle hakları zarara uğratıldığı takdirde, tek taraflı veya çok taraflı olan hukuki işlemlerin geçersizliğini ileri sürebilirler.