TBK

Türk Borçlar Kanunu (TBK) m. 352/2'de düzenlenen iki haklı ihtar nedeniyle tahliye davası, kiracının kira bedelini zamanında ödememesi durumunda kiraya verenin başvurabileceği bir hukuki yoldur. Bu davanın açılabilmesi için gerekli şartlar: Kiracının, bir yıldan kısa süreli kira sözleşmelerinde kira süresi içinde, bir yıl ve daha uzun süreli kira sözleşmelerinde ise bir kira yılı veya bir kira yılını aşan süre içinde kira bedelini ödememesi. Kiraya verenin, kiracıya iki kez yazılı ihtar göndermesi. İhtarların aynı kira yılı içinde ve farklı aylara ait olması. İhtarların usulüne uygun tebliğ edilmesi. İhtarların tebliğ edildiği tarihte kira borcunun ödenmemiş olması. Tahliye davasının, kira süresinin veya ihtarların yapıldığı kira yılının bitiminden itibaren bir ay içinde açılması. İki haklı ihtar nedeniyle tahliye davası, kira sözleşmesinin türüne bağlı olarak Sulh Hukuk Mahkemesi'nde açılır.

Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 101. maddesi, birden çok borcu bulunan borçlunun, ödeme gününde bu borçlardan hangisini ödemek istediğini alacaklıya bildirebileceğini düzenler. Eğer borçlu bildirimde bulunmazsa, yapılan ödeme, kendisi tarafından derhal itiraz edilmiş olmadıkça, alacaklının makbuzda gösterdiği borç için yapılmış sayılır.

Türk Borçlar Kanunu (TBK) Madde 318, kiracının ayıpları kiraya verene bildirme borcunu düzenler. Maddeye göre: Kiracı, kendisinin gidermekle yükümlü olmadığı ayıpları kiraya verene gecikmeksizin bildirmekle yükümlüdür. Bildirimin yapılmaması durumunda, bundan doğan zarardan kiracı sorumlu olur. Madde, 818 sayılı Borçlar Kanunu'nun 256. maddesinin son fıkrasını karşılamaktadır.

Kira bedeli ödeme zamanı Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 314'te düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, kiracı, aksine sözleşme veya yerel adet olmadıkça, kira bedelini ve gerekiyorsa yan giderleri her ayın sonunda ve en geç kira süresinin bitiminde ödemekle yükümlüdür. TBK madde 315 ise kira bedelini ödemede temerrüt durumunu düzenler.

Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 340, konut ve çatılı işyeri kiralarında, sözleşmenin kurulması veya sürdürülmesi sırasında kiracının, kiralananın kullanımıyla doğrudan ilişkisi olmayan bir borç altına girmesine zorlanmasını yasaklar. Bu maddeye göre, kirayla bağlantılı sözleşmeler şu durumlarda geçersiz sayılır: Kiracının yararı olmaksızın; Kiralananın kullanımıyla doğrudan ilişkisi olmayan bir borç altına sokulması durumunda. Örneğin, kiracının kiralananı satın alma yükümlülüğü altına girmesi veya önceki kiracının bıraktığı eşyaları satın almayı borçlanması geçerli değildir. Kısmi geçersizlik söz konusu olup, kira sözleşmesi geçerliliğini korur.

TBK 606 ve 607 maddeleri, Türk Borçlar Kanunu'nun farklı bölümlerine aittir: 1. TBK 606: "Kumar ve Bahis - Piyango ve Diğer Şans Oyunları" başlıklı bu madde, düzenlenmesine kanun veya yetkili makamlarca izin verilmemiş piyango ve diğer şans oyunlarından doğan alacakların dava ve takip edilemeyeceğini belirtir. 2. TBK 607: "Ömür Boyu Gelir Sözleşmesi" başlıklı bu madde, ömür boyu gelir sözleşmesinin tanımını yapar ve gelir borçlusunun, gelir alacaklısına belirli dönemsel edimlerde bulunmayı üstlendiği sözleşmeleri kapsar.

TBK madde 317 ve 318 ile madde 319 ve 320 arasındaki farklar şunlardır: 1. TBK madde 317: Kiracının, kiralananın olağan kullanımı için gerekli temizlik ve bakım giderlerini ödemekle yükümlü olduğunu düzenler. 2. TBK madde 318: Kiracının, kiralananın ayıplarının giderilmesine veya zararların önlenmesine yönelik çalışmalara katlanmak zorunda olduğunu belirtir. TBK madde 319 ve 320 ise kiraya verenin sorumluluklarını düzenler: 3. TBK madde 319: Kiraya verenin, kiralananda kira sözleşmesinin feshini gerektirmeyen ve kiracıdan katlanması beklenebilecek olan yenilik ve değişiklikler yapabileceğini, bu sırada kiracının menfaatlerini gözetmek zorunda olduğunu belirler. 4. TBK madde 320: Kiracının, kiraya verenin yazılı rızasıyla kiralananda yenilik ve değişiklikler yapabileceğini, bu değişikliklerin kiralananın eski durumuyla geri verilmesini isteyemeyeceğini ve aksine bir anlaşma yoksa, yapılan değişikliklerin karşılığını kira sözleşmesinin sonunda isteyebileceğini düzenler.

Değer kaybı hasarı TBK ve rent a car bağlamında şu anlamlara gelebilir: 1. Türk Borçlar Kanunu (TBK) Kapsamında Değer Kaybı: TBK'nın 49. maddesi, haksız fiil sonucu oluşan zararların tazmin edilmesi gerektiğini belirtir. 2. Rent a Car'da Değer Kaybı: Kiralık bir araç kaza yaptığında, aracın değer kaybı genellikle rent a car şirketi tarafından karşılanır.

TBK madde 111 ve 112 arasındaki fark, borcun ifa edilmemesinin farklı yönlerini düzenlemelerinden kaynaklanmaktadır. TBK madde 111, borçlunun kusuru olmaksızın alacağın kime ait olduğu veya alacaklının kimliğinde duraksama olması gibi durumlarda borcun ifa edilememesini ele alır. TBK madde 112 ise borcun hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi halinde, borçlunun alacaklının zararını gidermekle yükümlü olduğunu belirtir.

TBK'nın 19. maddesi, tasarrufun iptali davasında, muvazaa iddiasına dayalı olarak uygulanır. Bu maddeye göre, üçüncü kişiler, danışıklı işlemler nedeniyle hakları zarara uğratıldığı takdirde, tek taraflı veya çok taraflı olan hukuki işlemlerin geçersizliğini ileri sürebilirler.

TBK'nın 351 ve 352 maddeleri, kira sözleşmesinin sona erdirilmesi ile ilgili iki farklı durumu düzenler: 1. TBK Madde 351: Bu madde, yeni malikin gereksinimi nedeniyle tahliye konusunu ele alır. 2. TBK Madde 352: Bu madde ise kiracının eylemi sonucu tahliye konusunu düzenler. Buna göre: - Kiracı, kiralananın teslim edilmesinden sonra, kiraya verene karşı, kiralananı belli bir tarihte boşaltmayı yazılı olarak üstlendiği hâlde boşaltmamışsa, kiraya veren, kira sözleşmesini bu tarihten başlayarak bir ay içinde icraya başvurmak veya dava açmak suretiyle sona erdirebilir. - Kiracı, bir yıldan kısa süreli kira sözleşmelerinde kira süresi içinde; bir yıl ve daha uzun süreli kira sözleşmelerinde ise bir kira yılı veya bir kira yılını aşan süre içinde kira bedelini ödemediği için kendisine yazılı olarak iki haklı ihtarda bulunulmasına sebep olmuşsa, kiraya veren, kira süresinin ve bir yıldan uzun süreli kiralarda ihtarların yapıldığı kira yılının bitiminden başlayarak bir ay içinde, dava yoluyla kira sözleşmesini sona erdirebilir.

TBK madde 101 uyarınca, birden çok borcu bulunan borçlu, ödeme gününde bu borçlardan hangisini ödemek istediğini alacaklıya bildirebilir. Bu durumda, ödeme miktarının ve hangi borca mahsup edileceğinin hesaplanması, borçlunun bildirimi ve alacaklının kayıtları doğrultusunda yapılır.

TBK 81. madde, diğer kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, "hukuka veya ahlaka aykırı bir sonucun gerçekleşmesi amacıyla verilen şeyin geri istenemeyeceğini" düzenler. Bu hüküm, zamanaşımı gibi özel durumlar için diğer kanunlarda yer alan hükümleri etkilemez ve bu durumlar için ayrı düzenlemeler yapılabilir.

TBK'nın 339 ve 340 maddeleri, konut ve çatılı işyeri kiraları için uygulanır.

TBK 125 son ifadesi, Türk Borçlar Kanunu'nun 125. maddesinin son fıkrasını ifade edebilir. Bu fıkra şu şekildedir: "Bu durumda borçlu, temerrüde düşmekte kusuru olmadığını ispat edemezse alacaklı, sözleşmenin hükümsüz kalması sebebiyle uğradığı zararın giderilmesini de isteyebilir".

TBK m. 60, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun bir maddesinde yer alan "sorumluluk sebeplerinin yarışması" ile ilgili hükümdür. Bu maddeye göre, bir davada birden fazla sorumluluk sebebi aynı anda uygulanabiliyorsa, hâkim, zarar gören aksini açıkça talep etmiş olmadıkça, en iyi giderim imkânını sağlayan sebebe göre karar verir.

TBK'ya göre akde aykırılık, kiracının kira sözleşmesindeki hususlarda kiralananı özen göstererek kullanma yükümlülüğünü ihlal etmesi anlamına gelir. Bu yükümlülük kapsamında kiracı, kiralananı: - Sözleşmede kararlaştırılan şekilde kullanmakla; - Kiralananın bulunduğu taşınmazda oturan kişiler ile komşulara gerekli saygıyı göstermekle yükümlüdür. Akde aykırılık durumunda kiraya veren, belirli prosedürleri izleyerek kira sözleşmesini feshedebilir ve kiracının tahliyesini talep edebilir.

TBK 125'e göre temerrüde düşen borçlu, aşağıdaki adımları izlemelidir: 1. Borcun ifası: Borçlu, verilen süre içinde borcunu ifa etmelidir. 2. Gecikme tazminatı: Borçlu, temerrüde düşmekte kusuru olmadığını ispat edemedikçe, borcun geç ifasından dolayı alacaklının uğradığı zararı gidermekle yükümlüdür. 3. Seçimlik haklar: Alacaklı, borcun ifasından ve gecikme tazminatı isteme hakkından vazgeçerek, aşağıdaki seçimlik hakları kullanabilir: - Sözleşmeden dönme: Borçludan edimini yerine getirmesini talep etmekten vazgeçip, sözleşmeden dönerek menfi zararının tazminini isteyebilir. - Zararın giderilmesi: Borcun ifa edilmemesinden doğan zararın giderilmesini talep edebilir.

TBK m. 345/3 hükmü, kira sözleşmesinde kira bedelinin artırılacağına ilişkin bir hüküm varsa uygulanır. Bu durumda, yeni kira döneminin sonuna kadar açılacak davada mahkemece belirlenecek kira bedeli, bu yeni dönemin başlangıcından itibaren geçerli olur.

TBK madde 112 ve 113 arasındaki fark, borçlunun ifa etmeme durumundaki sorumluluklarına ilişkindir. TBK madde 112 gereğince, borç hiç veya gereği gibi ifa edilmezse borçlu, kendisine hiçbir kusurun yüklenemeyeceğini ispat etmedikçe, alacaklının bundan doğan zararını gidermekle yükümlüdür. TBK madde 113 ise yapma ve yapmama borçlarında farklı düzenlemeler içerir: - Yapma borcu durumunda, alacaklı masrafı borçluya ait olmak üzere edimin kendisi veya başkası tarafından ifasına izin verilmesini isteyebilir ve her türlü giderim hakkını saklı tutar. - Yapmama borcuna aykırılık halinde ise borçlu, bu aykırı davranışının doğurduğu zararı gidermekle yükümlüdür ve alacaklı, ayrıca borca aykırı durumun ortadan kaldırılmasını veya bu konuda masrafı borçluya ait olmak üzere kendisinin yetkili kılınmasını isteyebilir.