ÖzelSektör

Özel sektör çalışanlarının promosyon alıp alamayacağı, iş sözleşmelerine veya toplu iş sözleşmelerine bağlıdır. 4857 sayılı İş Kanunu'nda özel sektör çalışanlarına bankalar tarafından promosyon ödenmesi hakkında bir hüküm bulunmamaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, 2025 yılında yaptığı açıklamada, özel sektör çalışanlarına promosyon ödenebileceğini belirtmiştir.

Kamu yararı ve özel yarar arasındaki temel farklar şunlardır: Odak Noktası: Kamu yararı, toplumun faydasına olan şeyleri ifade ederken, özel yarar bireysel çıkarları kapsar. Kullanım Amacı: Kamu yararı, kamu hizmetlerini gerçekleştirmek ve kamu hizmetlerini sağlamak için kullanılır. Yetki ve Ayrıcalıklar: Kamu yararı, idareye kamu malı sayılma, vergi muafiyetleri ve personel ayrıcalıkları gibi yetkiler tanır. Denetim: Kamu yararı, daha fazla idari denetime tabidir. Bu farklılıklar, kamu ve özel sektör arasındaki ayrımları da belirler.

Özel iş işçisi, bir özel sektörde iş sözleşmesine dayanarak çalışan ve işverenle hukuki bir ilişki içinde olan kişidir. İşçi kavramı, Türk Dil Kurumu'na göre başkasının yararına beden gücünü, kafa gücünü ya da el becerisini kullanan ve ücretle çalışan kimse olarak tanımlanır. İşçinin temel unsurları şunlardır: İş sözleşmesi: İşçi, işverenle arasında bir iş sözleşmesi yapmalıdır. Ücret karşılığı çalışma: İşçi, verdiği hizmet karşılığında işverenden ücret almak zorundadır. Bağımlılık ilişkisi: İşçi, işverene bağımlı olarak, onun talimatları ve kontrolü altında çalışır.

4A hizmet sigortalısı, özel bir iş yerinde sözleşmeli olarak çalışan kişileri ifade eder. Bu kapsama giren kişiler, bir işverene bağlı olarak çalışır ve primleri işveren tarafından ödenir. 4A sigortası, eskiden Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) kapsamında olan ve SSK'ya prim ödeyen kişileri içeren bir sistemdir.

ISS bordrosunun ne zaman yatacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, maaş bordrosunun genellikle her ay düzenli olarak hazırlanıp ilgili kurumlara iletildiği bilinmektedir. Bordro hareketlerini e-Devlet sistemi üzerinden veya iş yerlerinin personel sistemleri aracılığıyla takip etmek mümkündür.

Misak-ı İktisadi'de özel teşebbüslere kredi sağlayacak bir devlet bankasının kurulması kararının alınma nedeni, özel sektörün kuramadığı teşebbüsleri devletin ele alması ve ekonomik kalkınmayı sağlamaktır. İzmir İktisat Kongresi'nde (17 Şubat 1923) alınan bu karar, TBMM'ye de yol gösterici nitelik taşımıştır.

Türkiye'nin karma ekonomi uygulaması, ekonomik ve sosyal amaçlara ulaşmak için hükûmetlerin ekonomik faaliyetlere müdahale etme gerekliliğinden kaynaklanmaktadır. Karma ekonominin Türkiye'de uygulanma nedenlerinden bazıları şunlardır: Toplumsal ihtiyaçlara özel sektörün cevap verememesi. Ekonomik krizlerle başa çıkma. Gelir eşitsizliğini azaltma. Altyapı yatırımlarını gerçekleştirme. Küresel ekonomik krizlerin şiddetini azaltma. Türkiye, kuruluş yıllarından itibaren farklı ekonomi politikaları denemiştir; ancak karma ekonomi uygulaması olarak nitelendirilebilecek olan planlama dönemi 1980’lere kadar oldukça başarılı bir görünüm sergilemiştir.

Fabrika işçileri, özel sektörde istihdam edilen işçilerdir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında ise 4/D statüsündedirler. Ayrıca, SGK açısından 5510 sayılı Kanun kapsamında 4/A sigortalısı olarak kabul edilirler.

Yap-İşlet-Devret (YİD) modelindeki riskler genellikle şu taraflar arasında paylaştırılır: Özel sektör veya sermaye şirketi: Yatırımın tasarımı, inşası ve finansmanından sorumludur. Kamu kurumu: İşletmenin süresi sonunda tesisin bakımı yapılmış ve çalışır durumda devralınmasını sağlar. Risklerin dağılımı, sözleşmede belirlenen koşullara göre değişebilir. Örneğin, işletme aşamasında idare, sermayenin dışında çeşitli yardımlarda bulunabilir veya bazı riskleri üstlenebilir. YİD modeli, maliyetlerin yüksek gösterilmesi veya gelirlerin doğru belirlenememesi gibi riskler de barındırabilir.

Denetim uzmanları, çalıştıkları kuruma göre farklı maaş kaynakları olabilir: Özel Sektör: Bağımsız denetçiler ve iç denetçiler, çalıştıkları şirket veya işletmeden maaş alırlar. Kamu Sektörü: Kamu denetçileri, Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) gibi kamu kurumlarından maaş alırlar. 2025 yılı itibarıyla denetim uzmanlarının maaşları, deneyim süresi, firma ve yapılan işin kapsamına göre değişiklik göstermektedir.

Evet, Ulusal Staj Programı İstanbul Üniversitesi'nde geçerlidir. İstanbul Üniversitesi öğrencileri, Kariyer Kapısı (kariyerkapisi.cbiko.gov.tr) üzerinden Ulusal Staj Programı'na başvurabilir. Başvuruların 28 Şubat 2025 tarihine kadar yapılması gerekmektedir.

Özel sektör çalışanlarının zamlı maaşlarının ne zaman yatacağı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, 2025 yılı Temmuz ayında memur ve emekli maaşlarına yapılan zamların ödeme tarihleri şu şekildedir: Memur maaşları: Zamlı maaşlar ve enflasyon farkları, 15 Temmuz 2025 tarihinde hesaplara yatırılacak. Emekli maaşları: SSK ve Bağ-Kur emeklileri, tahsis numaralarına göre 17-28 Temmuz 2025 tarihleri arasında zamlı maaşlarını alacak.

Gıda mühendislerinin istihdamının sağlanması için aşağıdaki yöntemler uygulanabilir: Kamu sektöründe istihdam: Gıda mühendisleri, Tarım ve Orman Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı gibi kamu kurumlarında uzman veya uzman yardımcısı olarak görev alabilirler. Özel sektörde istihdam: Gıda mühendisleri, restoranlar, catering firmaları, gıda üretim ve perakende şirketleri, laboratuvarlar ve fabrika yemekhanelerinde çalışabilirler. Akademik kariyer: Üniversitelerde akademisyen olarak görev yapabilirler. Kendi işini kurma: Gıda mühendisleri, gıda üretimi veya danışmanlık hizmetleri sunarak kendi işlerini kurabilirler. Mesleki eğitimlere katılma: Kodeks ve mevzuat eğitimleri, zaman yönetimi, iletişim teknikleri gibi eğitimlere katılarak mesleki gelişimlerini sürdürebilirler.

Özel sektör projeleri çeşitli alanlarda gerçekleştirilebilir. İşte bazı örnekler: Kurumsal Sosyal Sorumluluk (KSS) Projeleri: İşletmeler tarafından sosyal fayda sağlamak amacıyla gerçekleştirilen projelerdir. Kamu-Özel Ortaklığı (PPP) Projeleri: Altyapı yatırımlarının gerçekleştirilmesi için kamu ve özel sektörün işbirliği yaptığı projelerdir. Tarımsal Araştırma Projeleri: Tarım ve orman bakanlığı gibi kurumlar tarafından desteklenen, özel sektörle işbirliği içinde yürütülen projeler. İş Birliği Programları ve Projeleri: GAP gibi bölgesel kalkınma projeleri kapsamında, kamu, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve özel sektör arasında gerçekleştirilen projeler. Eğitim ve Mesleki Gelişim Projeleri: AB'nin Leonardo da Vinci ve Grundtvig programları gibi projelerle, özel sektör kuruluşları istihdam kalitesini artırma ve mesleki standartları geliştirme amacıyla projeler yürütebilir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde (KKTC) çalışma saatleri şu şekildedir: Normal mesai: Pazartesi ile Cumartesi günleri arasında, sabah 06:00'dan başlayıp akşam 20:00'de biter ve günde en fazla 8 saat sürer. Haftalık çalışma süresi: 40 saati aşamaz. Cumartesi günü: Saat 13:00'e kadar olan çalışma, fazla mesaiden sayılmaz. Ayrıca, yaz döneminde (15 Mayıs - 30 Eylül) 12:00-16:00 saatleri arasında bazı işyerleri kapalı tutulur. 24 Temmuz 2025 tarihinden itibaren, Meteoroloji Dairesi'nin sıcaklık tahminlerine dayanarak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından alınan kararla, 12:00-16:00 saatleri arasında dış mekânda sürekli çalışmak yasaklanmıştır.

Türkiye'de elektrik üretimi hem devlet hem de özel sektör tarafından gerçekleştirilmektedir. Devlet tarafından yapılan elektrik üretimi, Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) gibi kamu iktisadi teşebbüsleri tarafından yürütülmektedir. Özel sektör tarafından yapılan elektrik üretimi ise, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında lisans alarak faaliyet gösteren özel sektör üretim şirketleri ve organize sanayi bölgesi tüzel kişilikleri tarafından gerçekleştirilmektedir.

Özel sektör çalışanları, kayınpederin vefatı durumunda 4857 sayılı İş Kanunu'nun Ek 2. maddesi uyarınca ücretsiz izin hakları saklı kalmak üzere, ücretli ölüm izni kullanamaz. Ancak, işverenle karşılıklı anlaşma yapılarak veya işyeri politikalarına göre ücretsiz izin verilebilir. Ölüm izni, yalnızca eş, çocuk, anne ve baba gibi birinci derece akrabaların vefatı durumunda geçerlidir.

Özel sektörde mesai saatlerinin başlangıç zamanı, işverenin belirlediği kurallara göre değişir. Ancak, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 67. maddesine göre, günlük çalışmanın başlangıç ve bitiş saatleri ile dinlenme süreleri işçilere duyurulur. Genel kural ise günlük çalışma süresinin 11 saatin üzerinde olamayacağı şeklindedir.

Hizmet sözleşmesi, bir tarafın (işçi) iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) ise buna karşılık ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. Hizmet sözleşmesinin bazı özellikleri: Taraflar: İşveren gerçek veya tüzel kişi, işçi ise sadece gerçek kişi olabilir. Edimler: Hizmet sözleşmesinde edim, görülen iştir; eser sözleşmesinde ise edimi meydana getiren kişinin kişiliği rol oynar. Ücretler: Hizmet sözleşmelerinde genellikle işçinin çalıştığı zaman dilimi için ücret ödenir. Süre: Hizmet sözleşmesinde süreklilik esastır, eser sözleşmesinde ise sözleşme eser teslim edildiğinde biter. Malzeme: Hizmet sözleşmelerinde işçi, iş görme borcunu yerine getirirken kural olarak işverenin sağladığı araç gereçleri kullanır. Hizmet sözleşmeleri, yazılı veya sözlü olarak yapılabilir, ancak belirli durumlarda yazılı olarak yapılması zorunludur.

Engelli raporu sahibi bireylerin hangi meslekleri yapabileceğine dair kesin bir liste bulunmamaktadır. Ancak, genel olarak engellilerin çalışabileceği işler şu şekilde özetlenebilir: Yer altı ve su altı işler dışında her işte çalışabilirler. Sağlık raporlarında özel olarak çalıştırılamayacakları belirtilen işler hariç, tüm mesleklerde görev alabilirler. Belirli bir mesleği olan engelliler, meslekleri ile ilgili işlerde çalıştırılır. Belirli bir mesleği olmayan veya mesleğine uygun kadro bulunmayan engelliler, engel durumlarına göre yapabilecekleri hizmetlere ait mevcut kadrolarda çalıştırılır. Engelli bireylerin istihdam süreci, Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından desteklenmektedir.