Fesih

SGKI-025 kodu, SGK işten çıkış kodlarından birini ifade eder ve "İşçi Tarafından İşverenin Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırı Davranışı Nedeni İle Fesih" anlamına gelir.

Fesih süreci, sözleşmenin türüne ve fesih sebebine göre değişiklik gösterebilir, ancak genel hatlarıyla şu adımları içerir: 1. Fesih gerekçesinin ortaya çıkması. 2. Fesih niyetinin belirlenmesi. 3. Bildirim yapılması. 4. Fesih süresinin devreye girmesi. 5. Yükümlülüklerin değerlendirilmesi. Haklı nedenle fesih durumunda, işçi veya işveren iş sözleşmesini ihbar süresi beklemeden ve tazminat hakkını koruyarak sona erdirebilir.

Y. 9. HD 31.05.2005 tarih ve E. 2004/31628, K. 2005/2540 sayılı karar, Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından verilmiş bir karardır. Bu kararda, işçinin iş bitiminde işyeri terk etmeyerek iş arkadaşlarını işverene karşı kışkırtması ve işyerinde huzursuzluk çıkarması durumunun, iş sözleşmesinin derhal feshi için haklı bir neden oluşturduğu belirtilmiştir.

Kayıtlı fesih, işçinin iş sözleşmesini haklı nedenlerle derhal sonlandırması durumunda yapılır ve belirli şartlar altında gerçekleştirilebilir. Bu şartlar şunlardır: 1. İşverenin sözleşmeye aykırı davranışları: Maaş ödemelerinin düzenli yapılmaması veya çalışma koşullarının anlaşmadan farklı uygulanması gibi durumlar. 2. Sağlık ve güvenlik ihlalleri: İşyerinde gerekli önlemlerin alınmaması ve işçinin sağlığını veya güvenliğini tehlikeye atacak durumların oluşması. 3. Mobbing veya ayrımcılık: İş yerinde psikolojik taciz, cinsiyet veya etnik köken temelinde ayrımcılık. 4. İşverenin kanuna aykırı emirleri: İşverenin işçiden kanunlara aykırı hareket etmesini istemesi. İşçi, bu gerekçelerle iş sözleşmesini feshetmek için fesih nedenlerini içeren yazılı bir bildirimi işverene sunmalı ve bu bildirimi en geç altı işgünü içinde yapmalıdır; aksi takdirde hak zaman aşımına uğrar.

ADO (İş Kanunu) sözleşme süresi ve feshi hükümleri şunlardır: 1. Sözleşme Süresi: İş ilişkisi bir süreye bağlı olarak yapılmamışsa, sözleşme belirsiz süreli sayılır. 2. Fesih Bildirimi: Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir. Fesih süreleri şu şekildedir: - İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için iki hafta. - İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için dört hafta. - İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için altı hafta. - İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için sekiz hafta. 3. Haklı Nedenle Fesih: İşçi, sağlık sebepleri veya ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller gibi belirli durumlarda iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir. 4. Geçerli Neden: İş sözleşmesinin feshi için geçerli bir sebebe dayanmak gerekir; bu, iş güvencesi kapsamındaki işçiler için ek bir şarttır.

Evet, işçi çalışmazsa iş sözleşmesi feshedilebilir. İşçinin devamsızlığı, belirli koşullar altında işveren tarafından iş sözleşmesinin haklı nedenle feshi için bir sebep olarak gösterilebilir. Ayrıca, işçinin ücretinin ödenmemesi gibi durumlar da iş sözleşmesinin feshedilmesi için haklı bir sebep teşkil eder.

Deprem gibi doğal afetler, kira sözleşmesinin feshi için mücbir sebep olarak kabul edilebilir. Kiracı veya kiraya veren, aşağıdaki durumlarda kira sözleşmesini feshedebilir: Kiralanan taşınmazın yıkılması veya ağır hasar alması: Taşınmaz oturulamayacak durumdaysa, kiracı tek taraflı olarak kira sözleşmesini feshedebilir. Devlet tarafından alınan kararlar: Yapı hakkında yıkım, tahliye veya mühürleme kararı verilmişse, bu durum kira sözleşmesinin feshini gerektirir. Ekonomik elverişsizlik: Onarım süresince taşınmazın uzun süre kiraya verilememesi ve tekrar kullanıma açılmasının ekonomik olmaması durumunda da fesih mümkündür. Fesih işlemi için gerekli adımlar: 1. Yazılı bildirim: Fesih bildirimi, noter veya iadeli taahhütlü mektupla yapılmalıdır. 2. Gerekçenin detaylı açıklanması: Bildirimde fesih gerekçesi detaylı bir şekilde yer almalıdır. 3. Hasar belgelerinin eklenmesi: Hasar tespit raporu veya tahliye kararı gibi belgeler eklenmelidir. Kiracının fesih sonrası hakları: Depozito iadesi, kullanılamayan günler için kira bedeli ödememe ve tazminat talebi gibi hakları vardır.

İşveren, fesih bildirimini işçiye yazılı olarak tebliğ etmelidir. Bunun için iki yöntem kullanılabilir: 1. Elden teslim: Fesih bildirimi, işçiye doğrudan elden teslim edilebilir ve teslim alındığına dair bir belge (teslim tutanağı) alınmalıdır. 2. Noter aracılığıyla: Eğer işçi teslim tutanağını imzalamak istemezse, fesih bildirimi noter aracılığıyla işçiye tebliğ edilebilir. Ayrıca, işverenin şahitlerle birlikte tutacağı tutanaklarla da fesih bildiriminin işçiye tebliğ edildiği ispatlanabilir.

Fesih ihtarını hem işveren hem de işçi gönderebilir. İşveren, işçiye ihtar göndererek işçinin işyeri kurallarına uyması ve iş sözleşmesindeki yükümlülüklerini yerine getirmesi için uyarı yapmış olur. İşçi ise işverene ihtar göndererek haklarını koruyabilir ve işverenin yükümlülüklerini yerine getirmesini talep edebilir.

İşçinin 6 günlük hak düşürücü süresi, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak iş sözleşmesini fesih yetkisini kullanabileceği süre, bu tür bir davranışı diğer tarafın öğrendiği günden itibaren başlar. Bu süreye tatil günleri dahil edilmez ve takip eden iş günleri sayılarak hesaplanır.

Bir fabrika çalışanının koridorda ilerlerken bir işçinin oturduğunu görmesi ve yanına giderek "Senin ayrıgın kaç tereder?" demesi, geçerli bir fesih nedeni olarak değerlendirilebilir.

Kamu ihale sözleşmelerinde mahkeme celmesi, sözleşmenin feshedilmesi durumunda yapılır. Sözleşmenin feshedilme süreci şu şekilde işler: 1. Yüklenicinin fesih talebi idareye iletilir veya belirlenen süreler içinde aynı durumun devam etmesi halinde idare tarafından fesih kararı alınır. 2. Fesih kararı, karar tarihini izleyen beş gün içinde yükleniciye bildirilir. 3. Bu karardan sonra, Kamu İhale Kurumu tarafından yasaklı olanlara ilişkin siciller tutulur.

İşten çıkış kodu 25, "İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle fesih" anlamına gelir.

Belirsiz süreli iş sözleşmesini makul bir süre vererek feshetme, bildirimli (süreli) fesih olarak adlandırılır. Bu tür bir fesih, işverenin veya işçinin, iş sözleşmesini belirli bir ihbar süresi içinde karşı tarafa bildirerek sona erdirmesi anlamına gelir. İhbar süresi, işçinin kıdemine göre değişir ve şu şekildedir: 6 aydan az kıdemi olan işçi için 2 hafta; 6 ay ile 1,5 yıl arasında kıdemi olan işçi için 4 hafta; 1,5 yıl ile 3 yıl arasında kıdemi olan işçi için 6 hafta; 3 yıldan fazla kıdemi olan işçi için 8 hafta. Fesih bildirimi yazılı olarak yapılmalı ve fesih sebebi açıkça belirtilmelidir.

Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilmesi için 6 iş günü içinde harekete geçilmesi gerekmektedir. Bu süre, olayın veya ihlalin öğrenildiği günden itibaren başlar ve her hâlükârda fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl içinde fesih hakkı kullanılmazsa kaybolur.

SGK 25 kodu, iş sözleşmesinin işçinin işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle feshi anlamına gelir.

Kira sözleşmesi, aşağıdaki hallerde çekilmez hale gelebilir: 1. Önemli Sebeplerle Fesih: Taraflardan biri için kira ilişkisinin devamını çekilmez hale getiren önemli sebeplerin varlığı durumunda, sözleşme yasal fesih bildirim süresine uyularak feshedilebilir. 2. Kiracının İflası: Kiracı, kiralananın tesliminden sonra iflas ederse, kiraya veren işleyecek kira bedelleri için güvence verilmesini isteyebilir ve güvence verilmezse sözleşmeyi feshedebilir. 3. Kiraya Verenin Gereksinimi: Kiraya veren, kiralananın yeniden inşası veya imarı amacıyla esaslı onarımı, genişletilmesi ya da değiştirilmesi gerektiğinde, bu işler sırasında kiralananın kullanımı imkânsızsa sözleşmeyi feshedebilir. 4. Olağanüstü Haller: Savaş, doğal afet, ekonomik kriz gibi olağanüstü hallerde, kira sözleşmesi tarafların iradesi dışında feshedilebilir.

İhbarname en geç, kira sözleşmelerinde fesih bildirim süresi olan 6 aylık dönemin sona ermesinden itibaren 3 ay öncesine kadar gönderilmelidir.

TBK 438, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun bir maddesidir ve "Haklı Sebebe Dayanmayan Fesih" başlığını taşır. Bu maddeye göre: 1. Belirsiz süreli sözleşmelerde: İşveren, haklı sebep olmaksızın hizmet sözleşmesini derhâl feshederse, işçi fesih bildirim süresine uyulmamış olması nedeniyle tazminat isteyebilir. 2. Belirli süreli sözleşmelerde: Sözleşme süresine uyulmaması durumunda, işçi, sözleşme süresine uyulmuş olsaydı kazanabileceği miktarı tazminat olarak talep edebilir. 3. İndirim: Belirli süreli hizmet sözleşmesinde işçinin, hizmet sözleşmesinin sona ermesi yüzünden tasarruf ettiği miktar ile başka bir işten elde ettiği veya bilerek elde etmekten kaçındığı gelir, tazminattan indirilir. 4. Hâkim takdiri: Hâkim, bütün durum ve koşulları göz önünde tutarak ayrıca bir tazminat miktarına karar verebilir, ancak bu miktar işçinin altı aylık ücretinden fazla olamaz.

SGKI-001 kodu, deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi anlamına gelir.