Kamuİhale

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 10. maddesi, ihaleye katılacak isteklilerden ekonomik ve mali yeterlik ile mesleki ve teknik yeterliklerinin belirlenmesine ilişkin olarak istenen bilgi ve belgeleri düzenler. 10-a bendi, isteklinin ekonomik ve mali yeterliğinin belirlenmesi için istenen belgeleri kapsar. 10-b bendi, isteklinin mesleki ve teknik yeterliğinin belirlenmesi için istenen belgeleri içerir.

4734 ve 4735 sayılı kanunlar arasındaki temel farklar şunlardır: Kapsam: 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, ihale işlemlerine ilişkin esas ve usulleri belirlerken, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu bu ihaleler sonucunda düzenlenecek sözleşmelerin düzenlenmesi ve uygulanması ile ilgili esasları kapsar. Amaç: 4734 sayılı kanun, uluslararası standartlara uyumu, ihalelerde açıklık, rekabet ve eşit muameleyi sağlamayı amaçlarken, 4735 sayılı kanun sözleşmelerin etkin bir şekilde uygulanmasını ve kamu kaynaklarının verimli kullanılmasını hedefler. Yapım ve denetim sorumluluğu: 4735 sayılı kanun kapsamında, yapım ve denetim sorumluluğuna ilişkin düzenlemeler yapılmış, ayrıca yükleniciler ve idare görevlileri için cezai yaptırımlar etkinleştirilmiştir. Zaman kapsamı: 4735 sayılı kanun, uluslararası mevzuat gereği sadece sözleşmelerin imzalanmasına kadar olan süreci kapsarken, 4734 sayılı kanun ihale sürecinin tamamını kapsar.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'na göre kamu ihalelerine katılabilecek kişiler şunlardır: İstekli: Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçi, hizmet sunucusu veya yapım müteahhidi. İstekli olabilecek: İhale konusu alanda faaliyet gösteren ve ihale veya ön yeterlik dokümanı satın almış gerçek veya tüzel kişi ya da bunların oluşturdukları ortak girişim. Yerli istekli: Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı gerçek kişiler ile Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişilikler. Ayrıca, ihalelere katılamayacak olanlar arasında, kamu ihalelerinden yasaklanmış kişiler, ilgili mercilerce hileli iflas ettiğine karar verilenler, ihale yetkilileriyle ilgili belirli kişiler ve belirli akrabaları ile belirli şirketlerin ortakları yer almaktadır.

İş bitirme belgelerinin güncellenmesi, belgeye konu işin ihale tarihi veya sözleşme tarihi dikkate alınarak belirli dönemlerde yapılır. 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında yapılan işler için güncelleme, sözleşme birim fiyatlarına esas alınan yıldan bir önceki yılın Aralık ayına ait endeksin, ilk ilan veya davet tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endekse oranlanması suretiyle bulunan katsayı üzerinden yapılır. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında yapılan işler için güncelleme, belgeye konu işin ihale tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endeksin, ilk ilan veya davet tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endekse oranlanması suretiyle bulunan katsayı üzerinden yapılır. Özel sektöre yapılan işler için güncelleme, belgeye konu işin sözleşmesinin yapıldığı aydan bir önceki aya ait endeksin, ilk ilan veya davet tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endekse oranlanması suretiyle bulunan katsayı üzerinden yapılır. İş bitirme belgelerinin ne zaman güncellenmesi gerektiğine dair en doğru bilgiyi, ilgili işin ihale veya sözleşme koşullarına göre belirlemek için bir uzmana danışmak önemlidir.

4735 sayılı kanun, Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'dur. Bu kanunun amacı, Kamu İhale Kanunu'na göre yapılan ihalelere ilişkin sözleşmelerin düzenlenmesi ve uygulanması ile ilgili esas ve usulleri belirlemektir. 4735 sayılı kanun şu sitelerden okunabilir: mevzuat.gov.tr; mevzuat.tr; lexpera.com.tr.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'na göre yasaklama, bu kanunda belirtilen fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilen gerçek veya tüzel kişiler ile ortak veya ortaklıkları hakkında, ihaleyi yapan bakanlık veya ilgili bakanlık tarafından verilen katılmaktan men etme kararıdır. Yasaklama nedenleri arasında, ihale sürecinde veya sözleşmenin uygulanması sırasında: ihaleye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak, sahte belge kullanmak; taahhütleri yerine getirmemek; idareye zarar vermek gibi eylemler yer alır. Yasaklama süresi, fiil veya davranışın özelliğine göre bir yıldan az olmamak üzere iki yıla kadar olabilir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'na göre bazı alım türleri yasaktır. Bu yasaklar arasında: İhale yasaklıları: Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli olarak idarelerce veya mahkeme kararıyla kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar. Belirli durumlarda alımlar: Sosyal güvenlik prim ve vergi borcu olanlar: Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim veya vergi borcu olanlar. Yargı kararıyla hüküm giyenler: İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla hüküm giyenler. Meslek ahlakına aykırı davrananlar: İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu ispat edilenler. Mesleki faaliyetten men edilenler: İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu oda tarafından mesleki faaliyetten men edilmiş olanlar. Ayrıca, proje bütünlüğü olan yapım işlerinin parçalara ayrılarak ihale edilmesi yasaktır.

Teknik şartnamelerde belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemez ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilemez. Bunun istisnası, ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmaması halleridir. Ayrıca, yedek parça alımlarında, alım konusu malın tanımının yapılabilmesi için, yedek parçasına ihtiyaç duyulan ana malın marka ve modelinin teknik şartnamede belirtilmesi mümkündür.

Kamu İhale Kurumu (KİK) kararları, genellikle yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer. Örneğin, 18/5/2024 tarihli ve 32550 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan değişiklikler, ilanı veya duyurusu 15/6/2024 tarihi ve sonrasında yapılacak ihaleler için yürürlüğe girmiştir. Ancak, bazı değişiklikler için belirli bir geçiş süresi veya uygulama tarihi belirlenebilir. Örneğin, 1 Ağustos 2025 tarihinde yürürlüğe girecek mevzuat değişiklikleri için bu tarih belirtilmiştir. Daha spesifik bir bilgi için, ilgili KİK kararının metnine veya resmi duyurulara bakılması önerilir.

2886 ve 4734 sayılı kanunlar arasındaki temel farklar şunlardır: Kapsamdaki idareler. İhale konusu işler. Temel ilkeler. İhale usulleri.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 10. maddesi, mücbir sebepler olarak kabul edilebilecek halleri belirtir. Bu madde şu şekildedir: > "Mücbir sebepler Madde 10- Mücbir sebep olarak kabul edilebilecek haller aşağıda belirtilmiştir: a) Doğal afetler. b) Kanuni grev. c) Genel salgın hastalık. d) Kısmî veya genel seferberlik ilânı. e) Gerektiğinde Kurum tarafından belirlenecek benzeri diğer haller." Bu maddenin devamı olarak, mücbir sebeplerin kabul edilebilmesi için belirli koşulların sağlanması gerektiği de belirtilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 10. maddesinin 4. fıkrasının a, b, c, d, e ve g bentleri şunlardır: a) Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olan. b) Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş vergi borcu olan. c) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla hüküm giyen. d) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu bu idare tarafından ispat edilen. e) İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu oda tarafından mesleki faaliyetten men edilmiş olan. g) Bu maddede belirtilen bilgi ve belgeleri vermeyen veya yanıltıcı bilgi ve/veya sahte belge verdiği tespit edilen.

22-d limitinin nasıl hesaplandığı ile ilgili bilgi bulunamadı. Ancak, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 22. maddesinin (d) bendinde düzenlenen doğrudan temin alımlarında limit, büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idareler için 171.455,00 TL, diğer idareler için ise 44.443,00 TL olarak belirlenmiştir. Bu limit, 26/01/2021 tarihli ve 31376 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2021/1 sayılı Kamu İhale Tebliği ile güncellenmiş olup, 01/02/2021 – 31/01/2022 dönemini kapsamaktadır. Ayrıca, 4734 sayılı Kanunun 22. maddesinin (d) bendinde düzenlenen doğrudan temin alımlarında, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10'unu aşamayacağı hükmü de bulunmaktadır. Daha güncel ve detaylı bilgi için ilgili mevzuatların kontrol edilmesi önerilir.

Kamu İhale Kurumu (KİK), itirazen şikayet başvurularını aşağıdaki kararlardan birini vererek sonuçlandırır: İhalenin iptali: İhale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek hukuka aykırılığın tespit edilmesi halinde. Düzeltici işlem belirlenmesi: İdare tarafından düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda. Başvurunun reddi: Başvurunun süre, usul ve şekil kurallarına uygun olmaması, usulüne uygun olarak sözleşme imzalanmış olması veya şikayete konu işlemlerde hukuka aykırılığın tespit edilememesi hallerinde. Ayrıca, itirazen şikayet başvurusunun Kurumun görev alanında bulunmaması durumunda da başvuru reddedilir ve teminat yatırılmışsa gelir kaydedilir.

Kamu ihale mevzuatına ilişkin bazı eğitimlerin süreleri şu şekildedir: Bursa Uludağ Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin "Kamu İhale Mevzuatından Kaynaklı Nitelikli Hesaplamalar Eğitimi" 24 saat, yani 4 gün x 6 saattir. Otek Akademi'nin "Kamu İhale Kanunu Mevzuat Eğitimi" 36 saat, yani 6 hafta x 2 saattir. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi'nin "Kamu İhale Mevzuatından Kaynaklı Nitelikli Hesaplamalar Bilirkişilik Eğitimi" 24 saattir. TOBBUYUM'un "Sertifikalı Kamu İhale Mevzuatı Eğitimi" 24 saattir. İstanbul Nişantaşı Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi'nin "Kamu İhale Mevzuatından Kaynaklı Nitelikli Hesaplamalar Eğitimi" online olarak gerçekleştirilir. Eğitim süreleri, eğitim veren kuruma ve programa göre değişiklik gösterebilir.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 20. maddesi, idarenin sözleşmeyi hangi hallerde feshedebileceğini düzenler: Yüklenicinin taahhüdünü yerine getirmemesi: Yüklenicinin, ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmemesi veya işi süresinde bitirmemesi durumunda, idarenin en az on gün süreli ihtarına rağmen durumun düzelmemesi. Yasak fiil veya davranışlar: Sözleşmenin uygulanması sırasında yüklenicinin 25. maddede sayılan yasak fiil veya davranışlarda bulunduğunun tespit edilmesi. Bu hallerde, ayrıca protesto çekmeye gerek kalmaksızın kesin teminat ve varsa ek kesin teminatlar gelir kaydedilir ve sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 22/d maddesi, aşağıdaki alımları düzenler: Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin 211.455 Türk lirasını, diğer idarelerin 44.434 Türk lirasını aşmayan ihtiyaçları. Temsil, ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar. Bu madde kapsamındaki alımlar, ilan yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temin usulü ile gerçekleştirilir.

Rekabet Kurulu ve KİK (Kamu İhale Kurumu) arasındaki ilişki, kamu ihalelerinde rekabet ortamının geliştirilmesi ve korunmasına yönelik işbirliği protokolleriyle şekillenmiştir. 2024 yılında imzalanan protokolle bu işbirliği, yapay zeka destekli araçların geliştirilmesi ve ortak istatistiksel modelleme ile analiz çalışmaları yürütülmesi gibi yeni bir aşamaya taşınmıştır. 2009 yılında imzalanan protokolde ise Rekabet Kurulu, kamu ihalelerindeki rekabet ihlallerine ilişkin incelemelerinde KİK'ten veri desteği almıştır. Ayrıca, 2024 yılında KİK ve KKTC Rekabet Kurulu arasında eğitim faaliyetleri ve bilgi paylaşımına yönelik bir işbirliği protokolü imzalanmıştır.

Kamu kurumları, aynı ihalede teklif verebilir, ancak bu durum bazı koşullara bağlıdır. İş Ortaklığı: Kamu kurumları, iş ortaklığı kurarak aynı ihalede teklif verebilir. Konsorsiyum: Kamu kurumları, işin farklı uzmanlıklar gerektirmesi durumunda konsorsiyum kurarak teklif verebilir, ancak bu durum ihale dokümanında belirtilmelidir. Yasak Fiiller: 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 17. maddesinde belirtilen yasak fiil veya davranışlarda bulunan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır ve haklarında yasaklılık işlemleri uygulanır. İhale Usulleri: Kamu kurumları, açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulü gibi temel usullerle ihaleye katılabilir.

Danışmanlık alımı, belirli durumlarda doğrudan temin yöntemiyle yapılabilir. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 22. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde belirtilen parasal limitler dahilinde, yaklaşık maliyetin 13. maddenin (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde hizmet alımları için öngörülen üst limit tutarının altında kalması durumunda, danışmanlık hizmetleri hizmet alımı ihalesiyle gerçekleştirilebilir. Ayrıca, Kanunun 22. maddesinde belirtilen hallerden birinin gerçekleşmesi durumunda, Doğrudan Temin Yöntemiyle Yapılacak Alımlara İlişkin Tebliğ hükümlerine göre de danışmanlık hizmeti alımı yapılabilir.