Felsefe

İbni Sina'nın tabiatı kavramı, dört tabiat teorisine dayanır. Dört tabiat şunlardır: 1. Ateş Tabiatı: Sıcak ve kuru olup, safra ile ilişkilidir. 2. Toprak Tabiatı: Soğuk ve kuru olup, dalak ile ilişkilidir. 3. Su Tabiatı: Soğuk ve nemli olup, mide ile ilişkilidir. 4. Hava Tabiatı: Sıcak ve nemli olup, kan ile ilişkilidir.

Marksist terimi, Karl Marx'ın ortaya koyduğu sosyal ve ekonomik teoriyi benimseyen düşünce akımını ifade eder. Marksizm ise, toplumsal eşitlik ve sınıf mücadelesi kavramları üzerine odaklanan bir ideolojidir.

Felsefe bağlamında materyalizm, evrenin temelinde maddenin olduğunu savunan bir felsefi akımdır. Materyalist görüşe göre, tüm fenomenler, maddenin farklı organizasyon ve etkileşimlerinin bir sonucudur. Materyalizmin bazı türleri şunlardır: - Ontolojik materyalizm: Maddenin tek gerçeklik olduğunu ve her şeyin temelde maddi varlıklardan türediğini savunur. - Bilimsel materyalizm: Sadece doğa bilimlerinin ve bilimsel yöntemin geçerli olduğunu öne sürer. - Diyalektik materyalizm: Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından geliştirilen, toplumsal değişimi ve sınıf çatışmasını analiz eden bir materyalist felsefe türüdür.

Alain Badiou, çağdaş felsefenin temel iki yönünü savunur: 1. Hakikat Fikri: Badiou, hakikat kategorisinin felsefenin kriz durumundan kurtulması için gerekli olduğunu düşünür. 2. Sanatın Felsefi İncelemesi: Badiou, sanatın kimliğinin ancak hakikatle ilişkisi çerçevesinde incelenebileceğini savunur.

Bağnazlık kelimesi, bir düşünceye, bir inanışa aşırı ölçüde bağlanıp ondan başkasını düşünmeme durumu anlamına gelir. Diğer anlamları: - Bir kimseye veya bir şeye aşırı düşkünlük ve tutkuyla bağlılık. - Fanatizm, taassup.

İndeterminizm (belirlenmezcilik), nedensellik yasasına bağlı olmadan gerçekleşen olay, olgu ve süreçlerin varlığını öne süren bir görüştür. İndeterminizme göre nedensellik şu ilkeleri içerir: - İnsan eylemleri dış etkilerden bağımsızdır. - İnsan iradesini belirleyen, kısıtlayan veya etkileyen hiçbir dış unsur yoktur. - İnsan eylemleri özgürdür ve bu nedenle kişi davranışlarından sorumludur.

"Ben kimim ve neden varım?" sorularının cevapları kişisel ve çeşitli perspektiflerden yaklaşılabilir: 1. Anlamı Kendin Yarat: Hayatın anlamı, kişinin nasıl yaşadığına ve verdiği kararlara bağlıdır. 2. Dini Bakış Açısı: Dinlere göre, insanlar belirli bir amaçla yaratılmıştır. 3. Bilimsel Bakış Açısı: Bilimsel olarak, insanlar evrende küçük bir nokta olsalar da bilinçli varlıklardır ve sadece var olmak bile başlı başına bir mucizedir. 4. Felsefi Sorular: "Ben kimim?" ve "Ne için varım?" gibi sorular, derin felsefi tartışmalara yol açar ve tek bir doğru cevabı yoktur.

Akıl ve "akıllı" kavramları aynı şey değildir, ancak birbirleriyle ilişkilidir. Akıl, bireyin düşünme, anlama, muhakeme yapma ve mantıklı kararlar alma yeteneğini ifade eder. "Akıllı" ise, zekasını etkili ve pratik bir şekilde kullanan, sorunları çözebilen ve çevresini farkında olan bir kişiyi tanımlar. Dolayısıyla, akıllı olmak, sadece zekaya sahip olmakla kalmaz, aynı zamanda bu zekayı günlük yaşamda uygulayabilme yeteneğini de gerektirir.

Deontolojiye göre etik türleri dört ana kategoriye ayrılır: 1. Betimleyici (Tanımlayıcı) Etik: Toplumun ve bireyin eylemlerini, davranış biçimlerini ve değerlerin geçerliliğini araştırır. 2. Normatif (Kuralcı) Etik: Eylemleri ahlaki boyutta değerlendirir, etik ilkeleri ve ahlaki kurallarla "ne olmalı?", "nasıl davranmalı?" gibi sorulara yanıt arar. 3. Metaetik: Etik standartların, değerlerin, ilkelerin ve teorilerin doğasını ve anlamlarını araştırır, "niçin iyi?" gibi sorulara odaklanır. 4. Uygulamalı Etik: Kabul gören etik kuralların, tartışmalı konu ve durumlarda uygulanmasını içerir.

Ruhun ölümsüz olup olmadığı konusu, felsefi, dini ve bilimsel açılardan farklı şekillerde değerlendirilmektedir. Felsefi açıdan, Platon ruhun ölümsüz olduğunu savunur; ona göre ruh, bedenden bağımsız bir varlıktır ve ölümden sonra da varlığını sürdürür. Dini inançlara göre, Hristiyanlık, İslam ve Hinduizm gibi dinlerde ruhun ölümsüz olduğu kabul edilir. Bilimsel açıdan ise modern nörobilim, bilincin beyin aktiviteleriyle ilişkili olduğunu ve beyin öldüğünde bilincin de sona erdiğini savunur. Bu görüşe göre, ruh maddi olmayan bir özden ibaret değildir ve var olamaz.

Mücerret ve müşahhas kavramları, soyut ve somut anlamlarına gelir. - Mücerret: Görünmez, elle tutulmaz, dokunulmaz ve hissedilmez olan, düşünsel, kavramsal ve ifadesel olandır. - Müşahhas: Zahir, görünür, bilinen, dokunulan ve elle tutulan, ağırlığı, kütlesi ve hacmi olan bir madde veya cisimdir.

Zaman kelimesi, bir işin, bir oluşun içinde geçtiği, geçeceği veya geçmekte olduğu süre anlamına gelir. Diğer anlamları: - Bu sürenin belirli bir parçası, vakit; - Belirlenmiş olan an; - Çağ, mevsim; - Dönem, devir; - Olayların oluş ve akış sırasını belirleyen sanal bir kavram; - Fiillerin belirttikleri geçmiş, şimdiki, gelecek ve geniş zaman kavramı.

Argüman çeşitleri genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Tümdengelimsel (Dedüktif) Argümanlar: Genel bir önermeden hareketle belirli bir sonuca ulaşılır, eğer önermeler doğruysa sonuç da kesinlikle doğru olmalıdır. 2. Tümevarımsal (Endüktif) Argümanlar: Belirli gözlemlerden yola çıkarak genel bir sonuca ulaşmaya çalışır, kesin sonuçlar vermez ancak belirli bir olasılık taşır. 3. Abduktif (Tamamlayıcı) Argümanlar: En iyi açıklamayı sağlamak amacıyla yapılan bir çıkarım türüdür, gözlemlenen bir durumun en makul sebebini ortaya koyar. 4. Retorik Argümanlar: Duygusal veya ikna edici unsurlar kullanarak bir görüşü destekler, mantıksal yapıdan ziyade izleyicinin duygularına hitap eder. 5. Pragmatik Argümanlar: Bir eylemin veya düşüncenin pratik sonuçlarına dayanarak yapılan argümanlardır. 6. Kıyas Argümanları: İki veya daha fazla şey arasındaki benzerlikleri temel alarak bir çıkarım yapar. 7. Sözleşme Argümanları: Bireylerin veya grupların belirli bir düşünceyi veya anlaşmayı kabul etmesi gerektiğini savunan argümanlardır.

Argüman çeşitleri genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Tümdengelimsel (Dedüktif) Argümanlar: Genel bir önermeden hareketle belirli bir sonuca ulaşılır, eğer önermeler doğruysa sonuç da kesinlikle doğru olmalıdır. 2. Tümevarımsal (Endüktif) Argümanlar: Belirli gözlemlerden yola çıkarak genel bir sonuca ulaşmaya çalışır, kesin sonuçlar vermez ancak belirli bir olasılık taşır. 3. Abduktif (Tamamlayıcı) Argümanlar: En iyi açıklamayı sağlamak amacıyla yapılan bir çıkarım türüdür, gözlemlenen bir durumun en makul sebebini ortaya koyar. 4. Retorik Argümanlar: Duygusal veya ikna edici unsurlar kullanarak bir görüşü destekler, mantıksal yapıdan ziyade izleyicinin duygularına hitap eder. 5. Pragmatik Argümanlar: Bir eylemin veya düşüncenin pratik sonuçlarına dayanarak yapılan argümanlardır. 6. Kıyas Argümanları: İki veya daha fazla şey arasındaki benzerlikleri temel alarak bir çıkarım yapar. 7. Sözleşme Argümanları: Bireylerin veya grupların belirli bir düşünceyi veya anlaşmayı kabul etmesi gerektiğini savunan argümanlardır.

Frankfurt Okulu'nun en önemli temsilcileri arasında Max Horkheimer ve Theodor W. Adorno öne çıkmaktadır.

A'mâk-ı Hayâl kitabının konusu, başkahraman Râci'nin hayata dair sorularını cevaplamak istemesidir. Râci, bildiği her şeyden şüphe duyan, ruhu maneviyatı kabul etmek isteyen ancak başaramayıp inkâr eden bir gençtir.

Giordano Bruno, evrenin sonsuzluğu ve birçok dünyayla dolu olduğu fikrini savunmuştur. Bruno'nun diğer önemli görüşleri arasında mistik, Hermetik ve okült öğretiler yer alır ve bu öğretiler, onun evrenin doğası ve insanın evrendeki yeri üzerine geliştirdiği felsefi anlayışına yön vermiştir. Bu radikal fikirleri nedeniyle Katolik Kilisesi tarafından sapkın olarak kabul edilmiş ve 1600 yılında Roma'da kazığa bağlanarak yakılarak idam edilmiştir.

"Sonsuzluk ve Bir Gün" (Mia Aioniotita kai Mia Mera) filmi, ölmek üzere olan bir adamın son gününü ve bu süreçte yaşadığı iç hesaplaşmaları anlatır. Filmin temel mesajları şunlardır: Zaman ve Varoluş: Film, zaman kavramını ve varoluşun anlamını sorgulatır; "Yarın ne kadar sürecek?" gibi sorular üzerinden bu temaları işler. Geçmiş, Şimdi ve Gelecek: Ana karakterin geçmişi, bugünü ve geleceği arasındaki gelgitler, göreceli zaman kavramını ve insanın bu farklı boyutları aynı anda deneyimlemesini yansıtır. Göçmen Sorunu: Filmde, Arnavut bir mülteci çocuğun hikayesi üzerinden göçmenlerin yaşadığı psikolojik yıkım ve sınırların insan ilişkilerini nasıl engelleyemeyeceği işlenir. Yönetmen Theo Angelopoulos, bu filmi antik Yunan felsefesinden esinlenerek, boşluk ve akışkan zaman düşüncelerini aktarmak için çekmiştir.

İbn Haldun'un Mukaddime eseri, birkaç açıdan önemlidir: 1. Tarih ve Sosyolojinin Öncüsü: Mukaddime, tarih, tarih felsefesi, sosyoloji ve sosyal antropoloji alanlarında öncü bir eser olarak kabul edilir. 2. Yeni Bir İlim Kurması: İbn Haldun, Mukaddime ile "umran ilmi" adını verdiği yeni bir ilim dalı kurmuştur. 3. Modern Düşüncelerin Temeli: Eserde, modern sosyoloji ve tarih felsefesinin temellerine dair düşünceler yer alır. 4. Yazıldığı Dönemin Koşulları: Mukaddime, yazıldığı dönemde sosyolojinin bir bilim dalı olarak henüz ortaya çıkmamış olması nedeniyle, tarihsel ve toplumsal olayların değerlendirilmesinde devrimsel bir adım olarak görülmüştür.

Felsefede obje, bilinen anlamına gelir ve öznenin (sujenin) sorular sorduğu, ulaşmaya çalıştığı unsurdur.