Fenomenoloji

Fenomenoloji, kısaca görüngü bilimi olarak tanımlanabilir. Kurucusu Edmund Husserl olan bu felsefe akımı, gerçekliğin fenomenler aracılığıyla verilişini betimlemeyi amaçlar. Fenomenoloji, şeylerin özünü dolaysız ve apaçık kavramayı hedefler ve bu süreçte, deneyim hakkındaki tüm varsayımları bir kenara bırakmayı gerektirir.

Fenomenolojinin kurucusu Edmund Husserl'dir.

Fenomenolojik yaklaşım, temel olarak dolaysız olarak verilmiş olanı betimlemeyi savunur. Bu yaklaşım, şu fikirleri içerir: Özne-nesne ilişkisi: Fenomenoloji, özne ve nesne arasındaki ilişkiyi ön planda tutar ve bu iki ögenin birbiriyle temasını önemli bulur. Deneyim: Fenomenolojinin odağında deneyim vardır. Gerçeklik: Gerçeklik, her zaman kendine yönelmiş bir bilinç tarafından bilinen bir şeydir. Tek tek nesneler: Tek tek nesneler, belirli genel yasalara bağlı şeyler değil, varlıkları yalnız rastlantı kavramıyla açıklanabilir olan şeylerdir. Fenomenolojik yaklaşımın savunucuları arasında Edmund Husserl ve Martin Heidegger bulunur.

Fenomenolojiye göre öznellik, bireylerin dünyayı nasıl deneyimlediklerini ve algıladıklarını ifade eden bir kavramdır. Öznelliğin fenomenolojideki bazı özellikleri: Deneyimlerin kişisel ve anlamlı olması. Ön yargıların farkında olunması. Gerçekliğin göreceli olması.

Fenomenolojiye göre insan, özbilinç sahibi, özgür ve rasyonel bir varlık olarak kabul edilir. Fenomenolojik yaklaşıma göre insanın bazı özellikleri şunlardır: Varoluşsal sahne: İnsan, dünyayı yalnızca pasif bir gözlemci olarak algılayan bir varlık değil, kendisiyle etkileşim içinde olan bir varlıktır. Özne-nesne ilişkisi: İnsan, düşünen, deneyimleyen ve eylemlerini gerçekleştiren kişisel bir özne olarak tanımlanır. Algı ve bilinç: Algı, insanın dış dünyayı nasıl deneyimlediğini ve anlamlandırdığını belirlerken, bilinç insanın zihnindeki iç dünyayı açıklar. Zihin-beden ilişkisi: Zihin ve beden, birbirini etkileyen bütünleşik bir yapı olarak ele alınır. Fenomenoloji, insanın dünya ile olan deneyiminin öznel boyutunu ele alır ve insanın dünyayı algılama şeklinin, dünyanın kendisine ait özelliklerinden farklı olduğunu savunur.

Hermeneutik, varoluşçuluk, diyalektik materyalizm, mantıksal pozitivizm ve fenomenoloji farklı felsefi akımlardır: Hermeneutik. Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm). Diyalektik Materyalizm. Mantıksal Pozitivizm (Analitik Felsefe). Fenomenoloji (Görüngü Bilim, Öz Teorisi). Bu akımların temel özellikleri: Hermeneutik. Varoluşçuluk. Diyalektik Materyalizm. Mantıksal Pozitivizm. Fenomenoloji.

Fenomenoloji ve hermeneutik farklı kavramlardır: Fenomenoloji, kişinin çevresini kendine özgü bir şekilde algılama biçimidir. Hermeneutik ise yorumlama teorisi ve metodolojisidir. Heidegger, fenomenolojik yöntemi hermeneutikle harmanlayarak "fenomenolojik hermeneutik" kavramını geliştirmiştir.

Maurice Merleau-Ponty'nin temel kavramlarından bazıları şunlardır: Beden. Yönelimsellik (intentionality). Algının fenomenolojisi. Klasik ve modern dünya. Pre-refleksif bilinç.

Mircea Eliade, dinin, kendini oluşturan ögelerin kalıntılarından farklı bir sistem olduğunu ve eklemli bir düşünce, bir dünya görüşü olduğunu savunur. Eliade'nin savunduğu bazı diğer görüşler şunlardır: Hiyerofani. Karşılaştırmalı dinler tarihi. Yeni hümanizm. Eliade'nin görüşleri, politik tercihleriyle de şekillenmiştir.

Merleau-Ponty Sözlüğü, Fransız filozof Maurice Merleau-Ponty'nin karmaşık ve metaforik üslubunu aydınlatmak amacıyla hazırlanmıştır. Sözlük, Merleau-Ponty'nin fenomenolojik yaklaşımını ve felsefesini, özellikle algının bedenle ilişkisini ve geleneksel epistemolojik ile ontolojik ayrımlara karşı çıkışını açıklamaya odaklanır. Merleau-Ponty'nin "ten", "açılma", "kesişme" gibi kavramları, belirli anlamlara sabitlenmek yerine, teorik projeye göre değişen yeni anlamlar kazanır. Sözlük, okuyucuya, Merleau-Ponty'nin ortaya koyduğu felsefi eserin ötesine geçen bir program sunar; bu program, yazara ait olduğu kadar okuyucuya da aittir.

Jean-Paul Sartre, "varoluş özden önce gelir" teziyle varlığın özün önceliğini savunur. Bu tez, geleneksel felsefi görüşün tam tersidir; bu görüşe göre öz, varoluştan önce gelir.

Fenomenoloji, kurucusu Edmund Husserl olan, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde doğmuş bir felsefe akımıdır. Fenomenolojinin amacı, fiziksel dünyanın herkes için aynı anlamı taşıyan ve bireylerden bağımsız bir gerçekliğe sahip olmadığını ortaya koymaktır. Fenomenolojik yöntemin iki temel kategorisi vardır: 1. Askıya alma (paranteze alma). 2. Fenomenolojik indirgeme (epokhe). Bu yöntemle, rastlantısal dış görünümler bir yana bırakılarak dünyanın özü ortaya konmaya çalışılır.

Fenomenoloji, bedeni birinci şahıs açısından ele alarak, bedenin öznelliğini vurgular. Fenomenolojik yaklaşıma göre: Beden, dünyada var olmanın aracıdır. Beden, deneyimi mümkün kılan canlı bir organizmaya atıfta bulunur. Beden, hem özne hem de nesne olan özel bir varlık türüdür. Beden ve zihin arasında bir yarık yoktur; zihin bedende vücut bulur ve beden, zihinle doludur. Bu yaklaşım, bedenin sadece bir nesne olarak ele alındığı Kartezyen geleneğin aksine, bedenin somut, canlı ve yaşanan varlığını merkeze alır.

Hegel'in "Tinin Fenomenolojisi", bilincin gelişim sürecini ve tinin nasıl tin hâline geldiğini anlatır. Kitapta ele alınan bazı konular: Duyusal kesinlik. Öz-bilinç. Efendi-köle diyalektiği. Tin (Geist). Hegel'in felsefesi, bilgiyi sabit ve aşkın bir ilke olarak değil, çelişki, çatışma ve dönüşüm içeren tarihsel bir süreç olarak kavrar.

Husserl ve Heidegger arasındaki bazı farklar şunlardır: Felsefi Yaklaşım: Husserl, fenomenolojiyi kesin bilim projesi çerçevesinde ele alırken, Heidegger varlık üzerine odaklanır. Zaman Kavramı: Husserl zamanı, bilinçle ilişkili olarak kesin bilim projesi içinde değerlendirirken, Heidegger zamanı varlığın anlamı bağlamında yorumlar. Özne-Nesne İlişkisi: Husserl'de özne ve nesne ayrımı daha belirginken, Heidegger öznenin çevresini dikkate alarak analiz yapması gerektiğini savunur. Epoché Anlayışı: Heidegger, Husserl'in epoché anlayışını dönüştürerek, gizlenmenin ve açığa çıkmanın şeylerin kökensel hareketinden kaynaklandığını iddia eder. Politik Görüşler: Heidegger, Nazi sempatizanı olarak bilinirken, Husserl bir Yahudi'dir.

Görüngübilim, diğer adıyla fenomenoloji, nesnelerin veya deneyimlerin insan bilincinde nasıl göründüğünü, deneyimlendiğini ve anlamlandırıldığını inceleyen bir felsefi akımdır. Görüngübilimin temel özellikleri: Fenomenlerin incelenmesi. Açıklık ve tarafsızlık. Epokhe (askıya alma). Fenomenlerin anlamı. Bilincin yapısı. Görüngübilimin öncüleri arasında Edmund Husserl, Martin Heidegger ve Jean-Paul Sartre bulunur.

Merleau-Ponty'nin zihin felsefesi, algının ve bedenin dünya ile ilişkisini fenomenolojik bir bakış açısıyla ele alır. Temel ilkeleri: Bedenin merkeziyeti: Beden, sadece biyolojik bir konu olmaktan çıkıp felsefi tartışmanın merkezine yerleştirilir. Algı ve yönelimsellik: Algı, öznenin bedenselliğinden bağımsız değerlendirilemez ve öznenin bu dünyada bedenli bulunuşuna aittir. Bilinç ve beden bütünlüğü: Zihin ve beden arasındaki geleneksel düalizme karşı çıkarak bilinç ve beden bütünlüğünü savunur. İkiliklerin reddi: Geleneksel felsefenin epistemolojik ve ontolojik ayrımlarını reddeder. Merleau-Ponty, zihin-beden düalizmini aşma iddiası ve bedensiz bir bilinç tasarımına karşı çıkmasıyla zihin felsefesi alanında önemli bir yer tutar.

Fenomenolojinin temel felsefesi, fiziksel dünyanın mutlak ve değişmez bir gerçeklikle tanımlanamayacağını savunmaktır. Fenomenolojinin temel ilkeleri: Öznenin deneyimi. Öznellik. Yönelimsellik. Fenomenoloji, "özü görüleme yöntemi" olarak da bilinir ve bu yöntemle fenomenlerin ne olduğu ve nasıl kavranabileceği sorgulanır.

Kyoto Okulu Felsefesi, 20. yüzyıl Japon filozoflarının oluşturduğu bir felsefe ekolüdür. Özellikleri: Doğu ve Batı felsefelerinin birleşimi: Doğu Asya'nın, özellikle Mahāyāna Budizm'inin entelektüel ve ruhani geleneklerini, Batı felsefesinin yöntem ve içeriğiyle eleştirel ve yaratıcı bir diyalog içinde birleştirir. Merkezi kavram: "Mutlak hiçlik" (Nishida) ve "boşluk" (Nishitani) gibi kavramlar üzerine kuruludur. Çeşitlilik: Metafizik, ontoloji, epistemoloji, mantık, etik, politik teori gibi çeşitli felsefi konularla ilgilenmişlerdir. Eurocentrizme eleştiri: Siyasi, kültürel ve felsefi anlamda Eurocentrizmi eleştirmişlerdir. Temsilcileri: Kitarō Nishida; Hajime Tanabe; Jun Tosaka; Keiji Nishitani.

Kasım Küçükalp, Husserl'i şu şekilde yorumlamaktadır: Fenomenoloji Eleştirisi: Husserl'in fenomenolojik redüksiyon yoluyla ulaşmaya çalıştığı "saf ben"deki bilinçteki nesneler ve onların anlamlarının, sübjektivite metafiziği içinde bir metafizik inşa ettiğini belirtir. Bilim ve Kültür Krizi: Husserl'in, doğa ve insan bilimlerinin nesnel bilgi arayışında özneyi unutarak bir bilim ve kültür krizine yol açtığını savunduğunu aktarır. Fenomenolojinin Önemi: Husserl'in fenomenolojiyi, Batı bilimlerinin gelecekteki gelişimi için bir çözüm olarak gördüğünü ifade eder. Kasım Küçükalp, Husserl'in düşüncesini İbn'ül Arabi düşüncesine yakın bulmaktadır. Bu bilgiler, Küçükalp'in "Batı Metafiziğinin Dekonstrüksiyonu" adlı çalışmasından ve "Husserl" adlı kitabından alınmıştır.