BilimTarihi

Dalton'un atom teorisi bazı açılardan yanlıştır çünkü: 1. İzotopların Farkına Varılamaması: Dalton, bir elementin bütün atomlarının aynı olduğunu düşünmüştür, ancak nötron taneciklerinin tespit edilememesi nedeniyle izotopların farkına varılamamıştır. 2. Atomların İçi Dolu Olmadığı: Modern bilim, atomların içlerinin boş olduğunu ve elektronların bu boşlukta yörüngede döndüğünü bilirken, Dalton atomların içi dolu küreciklerden oluştuğunu varsaymıştır. 3. Atomların Parçalanamaz Olduğu: Dalton'a göre atomlar parçalanamaz yapıdaydı, ancak nükleer silahların ve nükleer enerjinin icadı, atomların parçalanabileceğini göstermiştir. 4. Homojen Birleşme Şartı: Dalton, farklı atomların birleşimine izin vermezken, bugünkü kimyada farklı atomların birleşimine izin verilir.

Tarih çeşitleri üç ana başlık altında toplanabilir: 1. Konusuna Göre Tarih: - Siyasi Tarih: Uluslararası siyasi olayları, savaşları, barışları ve ittifakları inceler. - Bilim Tarihi: Bilimlerin ortaya çıkışını ve gelişimini inceler. - Kültür Tarihi: Uygarlıkların eserlerini, kültür ve medeniyet ürünlerini inceler. 2. Kapsamlarına Göre Tarih: - Genel Tarih: İnsan topluluklarının tarihini bütün olarak inceler. - Özel Tarih: Bir devletin veya milletin ekonomik, siyasi ve kültürel tarihini inceler. 3. Anlatıma Göre Tarih: - Öğretici Tarih: Olayların kahramanlarını ön plana çıkararak topluma fayda sağlamayı amaçlar. - Hikayeci (Rivayetçi) Tarih: Olayları hikaye biçiminde anlatır, mitolojik unsurlar ve söylentiler içerir. - Bilimsel (Neden-Nasılcı) Tarih: Olayları sebep-sonuç ilişkisine dayandırır, tarafsızlık ilkesini benimser.

Giordano Bruno, evrenin sonsuzluğu ve birçok dünyayla dolu olduğu fikrini savunmuştur. Bruno'nun diğer önemli görüşleri arasında mistik, Hermetik ve okült öğretiler yer alır ve bu öğretiler, onun evrenin doğası ve insanın evrendeki yeri üzerine geliştirdiği felsefi anlayışına yön vermiştir. Bu radikal fikirleri nedeniyle Katolik Kilisesi tarafından sapkın olarak kabul edilmiş ve 1600 yılında Roma'da kazığa bağlanarak yakılarak idam edilmiştir.

Thomas Kuhn'a göre paradigma, bilimsel bir yaklaşımın, ele aldığı olguları ve bunlar arasındaki ilişkileri anlamak ve sorgulamak için doğrudan ve dolaylı olarak kullandığı tüm kabuller, inançlar, kurallar, kavramsal ve deneysel araçların bütünüdür. Kuhn'a göre paradigma aynı zamanda: Evrensel olarak tanınan bilimsel bir başarıdır. Bilimsel bir topluluğun kabul ettiği bir bakış açısıdır. Paradigma, bilim insanlarının nasıl düşüneceklerini ve davranacaklarını söyleyen bir dizi normdur.

Kopernik'in teorisi, Katolik Kilisesi tarafından İncil'in öğretilerine aykırı olduğu gerekçesiyle yasaklandı. Kopernik'in güneş merkezli evren modeli, Dünya'nın evrenin merkezinde olmadığını ve diğer gezegenlerle birlikte Güneş'in etrafında döndüğünü öne sürüyordu. 1616 yılında, Kopernik'in De Revolutionibus adlı kitabı ve Dünya'nın döndüğünü savunan tüm eserler, yasak kitaplar listesine alındı ve Katoliklere bu öğretileri öğretmek ve okumak yasaklandı.

İlk ansiklopediyi Platon'un talebelerinden Speksippus'un yazdığı tahmin edilmektedir ve bu eser, M.Ö. 4. yüzyılda kaleme alınmıştır. Ancak, tarihsel olarak bilinen ilk ansiklopedi, Paul Scalich tarafından 1559 yılında yazılan "Encyclopaedia Seu Orbis Disciplinarum" adlı eserdir.

Sadettin Ökten, emekli öğretim üyesi ve yazardır. Ayrıca, bilim tarihi, yapı teknolojisi tarihi, kent kültürü ve kent estetiği gibi alanlarda özel ilgi sahibidir ve bu konularda dersler vermiştir. Şu anda İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi'nde ders vermektedir.

"Matematik Bize Ne Anlatıyor?" kitabı, Alex Frith tarafından yazılmış ve TÜBİTAK Yayınları tarafından yayımlanmıştır. Ayrıca, matematikçilerin dünyayı nasıl değiştirdikleri de kitabın konularından biridir.

Erken Abbasi döneminde astronomi çalışmaları şu şekilde özetlenebilir: 1. İbrahim el-Fezârî: Güneş yılı, yıldızların hareketleri ve namaz vakitleri konusunda çalışmalar yapmış, güneş ve ay tutulmalarını önceden tahmin etmiştir. 2. Yakup İbn-i Tarık: Ayın ve yıldızların hareketlerini incelemiş, ay ve günleri hesaplamıştır. 3. Beytü'l Hikme: Abbasi halifesi el-Me’mûn döneminde Hintlilerden astronomi kitabı Siddhanta, Sasanilerden Zic-i Şahi gibi eserler Arapçaya çevrilmiş, bu merkezde astronomi çalışmaları hızlanmıştır. 4. Battânî: Trigonometrik hesaplamalar yaparak Güneş yılını çok hassas bir şekilde ölçmüştür.

Evet, İbn Haldun sosyolojinin kurucusu olarak kabul edilir. İbn Haldun, toplumsal gözlemler yaparak kurduğu "ümran ilmi" ile bugünkü sosyoloji biliminin temellerini atmıştır.

Biyolojik çalışmaların tarihçesi şu şekilde özetlenebilir: 1. Antik Dönem: Aristo (MÖ 384-322) gibi filozoflar, canlıların sınıflandırılması ve davranışları üzerine çalışmalar yapmışlardır. 2. Orta Çağ: İslam bilginleri, özellikle İbn-i Sina, tıp ve biyoloji alanlarında önemli katkılarda bulunmuşlardır. 3. Rönesans Dönemi: Vesalius ve Harvey gibi bilim insanları, fizyoloji ve anatomi alanında deneysel çalışmalar yürütmüşlerdir. 4. 17. Yüzyıl: Mikroskobun icadı ile mikroorganizmaların dünyası keşfedilmiş ve hücre teorisi üzerine ilk çalışmalar başlamıştır. 5. 19. Yüzyıl: Charles Darwin, evrim teorisini ortaya koymuş ve doğal seleksiyon mekanizmasını tanıtmıştır. 6. 20. Yüzyıl: James Watson ve Francis Crick, DNA’nın çift sarmal yapısını keşfederek genetik bilime büyük katkı sağlamışlardır.

"Bilim Tarihine Giriş" kitabı, bilimsel bilginin tarihsel gelişimini beş ana bölüm altında incelemektedir: 1. Eskiçağ'da Bilim: Bilimsel faaliyetlerin Doğu, Hint, Çin ve Eski Türklerdeki şekillenmesi. 2. Ortaçağ'da Bilim: İslam dünyasında bilim tarihi ve bu dönemdeki önemli araştırmacılar. 3. Yeniçağ'da Bilim: Modern bilimin temelleri ve Batı'nın yükselişi. 4. Osmanlılarda Bilim: Osmanlı İmparatorluğu döneminde bilimsel düşünce ve faaliyetler. 5. Yakınçağ'da Bilim ve Türkiye'de Bilim: Cumhuriyet dönemi ve Türkiye'deki bilimsel gelişmeler. Ayrıca, kitapta Türklerin bilime yaptığı katkılar da ayrıntılı bir biçimde anlatılmaktadır.

İtme ve momentum kavramlarının bilim insanları arasında öne çıkanlar şunlardır: 1. Rene Descartes: Momentum kavramını formüle eden ilk bilim insanlarından biridir. 2. Isaac Newton: Momentumun korunumu yasasını geliştirmiştir. 3. Jean Buridan: Modern ivme kavramının öncüsü olan "itici güç" kavramını ortaya atmıştır. 4. İbni Sina: Cisimlerin hareket etme isteğini ve bu isteğin momentumla ilişkisini incelemiştir. 5. Galileo Galilei: Enerji korunumu ve momentum gibi konulara temel katkılarda bulunmuştur.

Thomas Kuhn'un "Bilimsel Devrimlerin Yapısı" adlı eseri, bilimsel ilerlemenin doğrusal ve birikimsel bir süreç olmadığını, devrimsel sıçramalarla gerçekleştiğini anlatır. Kuhn'a göre bilimsel devrim süreci üç evreden oluşur: 1. Paradigma Öncesi Dönem: Bilimsel nitelikte bir araştırma yapılıyor olsa da, belirli bir kuram üzerinde mutabakat yoktur. 2. Normal Bilim Dönemi: Baskın bir paradigma kapsamında problemler çözülür. 3. Bilimsel Devrim: Anomaliler birikerek mevcut paradigmanın yetersizliklerini ortaya çıkarır ve yeni bir paradigmanın kabulüyle bilimsel devrim gerçekleşir. Bu süreçte bilim insanları, ideolojiler, ahlak, inanç ve gelenek gibi unsurları da dikkate alarak çalışırlar.

Yöntem Üzerine Dekart, Fransız filozof ve matematikçi René Descartes'ın düşünce yöntemini ve felsefesini anlattığı eseridir. Dekart yöntemi genellikle şu adımlardan oluşur: 1. Şüphe Etme: Her türlü bilgiyi sorgulamak ve kesin doğrulara ulaşana kadar şüpheci bir tutum benimsemek. 2. Bölümleme: Karmaşık sorunları daha basit parçalara ayırarak çözmek. 3. Kesin Temel Bulma: Şüphe edilemeyecek bir temel gerçeklik veya düşünce aramak (örneğin, "düşünüyorum, öyleyse varım"). 4. İndirgeme: Sorunları basit bileşenlere ayırarak çözümü erişilebilir hale getirmek. 5. Mantıklı Sonuçlar Çıkarma: Elde edilen basit bileşenleri ve kesin temeli kullanarak mantıklı sonuçlar çıkarmak. Dekart, bu yöntemle modern felsefenin ve bilimin gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur.

İhsan Fazlıoğlu, felsefe-bilim tarihi ve matematik tarihi ve felsefesi alanlarında kitaplar yazmaktadır. Fazlıoğlu'nun bazı kitap türleri şunlardır: - Araştırma-inceleme kitapları (örneğin, "Kendini Aramak"). - Kültür yazıları kitapları. - Editörlük yaptığı kitaplar (örneğin, "Taşköprülüzâde’de Dil, Ahlâk ve Siyaset").

Bilim tarihi dersini, Bilim Tarihi bölümünden mezun olan öğretmenler verebilir.

"Elma Dersem Düş" kitabının ana fikri, fizik biliminin on önemli isminin hayat hikayelerini anlatarak okuyucuları araştırmaya ve sormaya teşvik etmektir.

9. sınıf tarih ders kitabı sayfa 161'de "İslam Medeniyetinin Doğuşu" başlıklı 5. ünite yer almaktadır. Bu sayfada ayrıca şu konular da işlenmektedir: 1. "İslam bir ilim dini" sözünden hareketle İslamiyet ve bilim ilişkisi. 2. Avrupalıların Eski Yunanlıların eserlerini bilmelerine rağmen Rönesans'ı neden başlatamadıkları. 3. Biruni'nin düşüncesinin İslam kültür ve medeniyetinin gelişmesindeki etkileri.

Bilimsel bilgi sosyolojisini ilk kez açıklayan kişi, Max Weber'dir.