BilimTarihi

Dalton'un atom teorisinin bazı yanlış kabulleri: Bir elementin tüm atomları birbirinin aynısıdır. Atomlar içi dolu küreler şeklindedir. Atomlar en küçük parçacıklardır. Atomlar kimyasal tepkimelerde parçalanmaz veya yok olmaz.

Tarih çeşitleri, konularına, kapsamlarına ve anlatıma göre üç ana grupta sınıflandırılabilir. Konularına göre tarih çeşitleri: Siyasi tarih. Bilim tarihi. Kültür tarihi. Ekonomi tarihi. Askeri tarih. Dünya tarihi. Biyografi. Toplum tarihi. Çevre tarihi. Kapsamlarına göre tarih çeşitleri: Genel tarih. Özel tarih. Anlatıma göre tarih çeşitleri: Öğretici tarih. Hikayeci (rivayetçi) tarih. Sosyal tarih. Bilimsel (neden-nasılcı) tarih.

Giordano Bruno, evrenin sonsuzluğu, eş dağılımlı olması ve dünyadan başka birçok gezegenin bulunması gibi aykırı görüşleri savunmuştur. Bruno'nun savunduğu bazı diğer görüşler: Tanrı ve evrenin birliği: Tanrı'nın ve evrenin birbirinden farklı iki töz olmadığını, aynı gerçekliğin iki sonsuz görünümü olduğunu kabul eder. Aklın birliği: Aklın her şeyi kavrayabileceğini savunur. Hoşgörü ve özgürlük: Tüm insanların düşüncelerini ifade edebilme hakkını, hoşgörü ve özgürlükle birlikte insanın saygınlığını savunmuştur. Bu görüşleri nedeniyle Roma Katolik Kilisesi'nin Engizisyon mahkemesinde yargılanmış ve sapkın ilan edilerek 17 Şubat 1600'de diri diri yakılarak idam edilmiştir.

Thomas Kuhn'a göre paradigma, bir süreliğine uygulayıcılar topluluğuna model problemler ve çözümler sağlayan, evrensel olarak tanınan bilimsel bir başarıdır. Paradigmanın diğer anlamları: Örnek olarak kabul edilen, model. Bilimsel bir otorite ya da bir grup tarafından belirlenmiş olan temel ölçüt. Zamana ve değişime bağlı olarak şeffaf bir sistemler bütünü. Kuhn'a göre paradigma, bilim insanlarına nasıl düşüneceklerini ve davranacaklarını söyleyen bir dizi normdur.

Kopernik'in teorisi, özellikle 1616'da Index Librorum Prohibitorum (Yasaklı Kitaplar Dizini) listesine dahil edilerek yasaklandı, çünkü bu teori, İncil'le çeliştiği düşünülen teolojik sonuçlar doğuruyordu. Kopernik'in teorisinin yasaklanmasına yol açan bazı teolojik itirazlar: İlk Günah: Eğer Dünya, diğer gezegenler gibi sadece bir gezegense, Tanrı'nın rahmeti diğer gezegenlerde de hayat yaratmaz mı? Orada yaşayanlar Adem ile Havva'nın soyundan nasıl gelebilir? Kurtarıcının Tanınması: Başka gezegenlerdeki insanlar Kurtarıcı'yı nasıl tanıyacak ve ruhları nasıl kurtulacak? Tanrı'nın Yeri: Kötülük ve eksiklikle dolu Dünya, diğer gezegenlerle beraber göklerde geziniyorsa, Tanrı'nın yeri neresi? Ayrıca, Kopernik'in teorisi, Aristoteles ve Ptolemy'nin kozmolojik doktrinine de aykırılık gösteriyordu. Protestanlar, başta Luther olmak üzere, en başından beri Kopernik teorisini reddederken, Katolik Kilisesi uzun zaman herhangi bir itirazda bulunmadı. Kopernik'in teorisinin yasaklanması, 1835'te Katolik Kilisesi'nin Index Librorum Prohibitorum listesinden kaldırmasıyla sona erdi.

İlk ansiklopedinin kim tarafından yazıldığı konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Gaius Plinius Secundus (Yaşlı Plinius). Speusippus. Ayrıca, 630 civarında “antik dünyanın son bilgini” olarak da anılan Sevillialı Aziz İsidore'un "Etymologiae" isimli ansiklopediyi yazdığı bilinmektedir. Rahibe Herrad von Landsberg tarafından yazılan "Hortus Deliciarum" ise tarihte bir kadın tarafından yazıldığı bilinen ilk ansiklopedidir. 9. yüzyılda Konstantinopolis Patriği I. Photios'un "Bibliothecia" veya "Myriobiblos" olarak bilinen ansiklopediyi yazdığı bilinmektedir.

Prof. Dr. Sadettin Ökten, halen mesleki faaliyetlerinin yanı sıra kültür, sanat ve İslam medeniyeti konularında çalışmalar yürütmektedir. 1989 yılında profesörlük unvanını alan Ökten, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nden emekli olmuştur. Çeşitli üniversitelerde bilim tarihi, yapı teknolojisi tarihi, kent kültürü ve kent estetiği dersleri vermiştir. Ayrıca, yapı mühendisliği alanında proje düzeyinde mesleki uygulamalar yapmaktadır.

"Matematik Bize Ne Anlatıyor?" kitabı, sayıların ne işe yaradığını ve etrafımızdaki dünyayı nasıl tanımladıklarını keşfetmeyi ve matematikçilerin dünyayı nasıl değiştirdiklerini öğrenmeyi konu alır. Kitap, Alex Frith tarafından yazılmış olup, TÜBİTAK Yayınları tarafından yayımlanmıştır.

Biyolojik çalışmaların tarihçesi şu şekilde özetlenebilir: Antik Çağlar: Ayurveda (MÖ 1500, Hindistan) ve Edwin Smith Papirüsü (Antik Mısır) gibi ilk tıp sistemleri. Aristoteles, canlıları sınıflandırmış ve üreme üzerine gözlemler yapmıştır. Orta Çağ: Müslüman bilim insanları, özellikle İbn-i Sina, biyoloji alanında ilerlemeler kaydetmiştir. Rönesans ve Modern Çağ: Vesalius, insan anatomisini inceleyerek tıpta devrim yaratmıştır. Mikroskobun keşfiyle hücre teorisi ve mikroorganizmalar incelenmeye başlanmıştır. Charles Darwin, doğal seleksiyon yoluyla evrim teorisini ortaya koymuştur. 20. ve 21. Yüzyıl: Mendel'in çalışmaları genetik bilimin temelini atmış, Watson ve Crick DNA'nın yapısını önermiştir. Sentetik biyoloji ve biyomühendislik gibi yeni alanlar gelişmiştir.

Evet, İbn Haldun sosyolojinin kurucusu olarak kabul edilir. İbn Haldun, toplumsal gözlemler yaparak kurduğu "ümran ilmi" ile bugünkü sosyoloji biliminin temellerini atmıştır.

"Bilim Tarihine Giriş" kitabı, bilimsel bilginin tarihsel gelişimini beş ana bölümde inceler: 1. Eskiçağ'da Bilim. 2. Ortaçağ'da Bilim. 3. Yeniçağ'da Bilim. 4. Osmanlılarda Bilim. 5. Yakınçağ'da Bilim. Kitapta ayrıca Türklerin bilime yaptığı katkılar da ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Bilim tarihi, bilimsel kuramların çeşitli dönemlerde doğuşunu ve yayılışını, bilginlerin düşünce biçimlerini ve toplumsal kurumların gelişim sürecine etkilerini, felsefe, din ve sanat gibi düşünsel etkinliklerle ilişkilerini, teknik bilginin oluşumundaki yerini sorgulayarak bilimsel etkinliği bütün yönleriyle tanımaya ve tanıtmaya çalışır.

İtme ve momentum bilim adamlarından bazıları şunlardır: René Descartes. John Philoponus. Jean Buridan. Newton.

Thomas Kuhn'un "Bilimsel Devrimlerin Yapısı" adlı kitabı, bilimsel ilerlemenin kesintisiz bir birikim değil, devrimci dönüşümlerle gerçekleştiğini savunur. Kitapta ele alınan temel noktalar: Paradigma: Kuhn, paradigmayı, bir bilimsel yaklaşımın doğayı sorgulamak için kullandığı inançlar, kurallar ve kavramsal araçlar bütünü olarak tanımlar. Normal Bilim: Baskın bir paradigma kapsamında problem çözme aşamasıdır. Kriz ve Devrim: Anomaliler biriktiğinde mevcut paradigmanın yetersizlikleri ortaya çıkar ve bu durum krize yol açar. İlerleme: İlerleme, tek bir bilginin özünde değil, farklı bilgiler arasında yapılan seçimlerin niteliğinde yatar. Kitap, bilim tarihinin, nesnel bir gerçeklik hakkında daha doğru bilgi sahibi olmaya yönelik doğrusal bir süreç olmadığını, birçok rasyonel ve deneysel olmayan faktörün rol oynadığı vizyon değişiklikleriyle ilerlediğini gösterir.

René Descartes (Dekart), "Yöntem Üzerine Konuşma" adlı eserinde, gerçekliğe ulaşma yolunda aklın doğru kullanımı için izlenmesi gereken kuralları belirler. Bu kurallar şunlardır: 1. Açıklık ve seçiklik. 2. Parçalara ayırma. 3. Düzen. 4. Genel denetleme. Dekart, felsefesinin temelini bilimsel şüphe üzerine kurar ve düşünmenin açık ve seçik ilkelerini aşama aşama saptamaya çalışırken yöntemsel bir kuşkuyla yola çıkar.

Bilim tarihi derslerini verebilecek öğretmenler: Bilim tarihi bölümü mezunları. Pedagojik formasyon eğitimi almış diğer branş öğretmenleri. Bilim tarihi özel dersleri ise Superprof gibi platformlar üzerinden, çeşitli branşlardan öğretmenler tarafından verilmektedir.

İhsan Fazlıoğlu, felsefe-bilim tarihi ve matematik tarihi ve felsefesi üzerine kitaplar yazmaktadır. Bazı kitapları: "Gelecek Geçmişi, Şimdi Kılma Bilinci: Çağdaş Dönemde İslam-Osmanlı Mirası ile İlişkilerin Kökleri Üzerine" (2020); "Aded ile Mikdar - İslam-Türk Felsefe-Bilim Tarihi'nin Mathemata Macerası" (2020); "Kendini Bulmak" (2020); "Nazarî Ufuk -İslâm-Türk Felsefe-Bilim Tarihinin Zihin Penceresi-" (2016); "Derin Yapı -İslâm-Türk Felsefe-Bilim Tarihinin Kavram Çerçevesi-" (2015).

Bilim tarihi kitaplarını indirmek için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: Internet Archive: John Gribbin'in "Bilim Tarihi" kitabı gibi çeşitli bilim tarihi kitapları bu platformda mevcuttur. PDF Drive: "Bilim Tarihi" (Pascal Acot) gibi kitaplar PDF formatında indirilebilir. Kitapların telif hakkı durumunu göz önünde bulundurarak indirme işlemlerini gerçekleştirmek önemlidir.

Bilimsel bilgi sosyolojisini ilk kez açıklayan kişi olarak Robert K. Merton gösterilebilir. Merton, 1970'li yılların başında, bilimi sosyolojik açıklamanın dışında bırakan bir "bilim adamları sosyolojisi"ne karşı çıkarak bu alanın temellerini atmıştır. Ancak, bu alanın gelişiminde ayrıca Barry Barnes, David Bloor, Thomas Kuhn ve Hilary Putnam gibi teorisyenler de önemli rol oynamıştır.

9. sınıf tarih ders kitabı sayfa 161'de genellikle Sümer ve Roma kanunlarının toplumsal düzeni sağlamadaki rolü, Hun kavimlerinin yaşam tarzları ve sanatsal faaliyetleri ile ilgili sorular ve cevaplar yer alır. Sümer Kanunları: Sümer kralı, güçlülerin zayıfları ezmesini engelleyerek toplumda eşitliği sağlamaya çalışmıştır. Roma Kanunları: Roma'da yazılı kanunlar, bireylerin haklarını güvence altına almış ve keyfi uygulamaların önüne geçerek toplumsal düzeni sağlamıştır. Hun Sanatı: Pazırık halısındaki motifler, Hunların estetik anlayışını ve yaşam tarzlarını (doğa sevgisi, göçebe yaşam, savaşçılık) yansıtır. Ayrıca, bazı yayınevlerine ait kitaplarda Osmanlı Devleti'nin kuruluş dönemi, coğrafi avantajları ve izlediği fetih siyaseti gibi konular da ele alınabilir.

Türkiye'de felsefe, mantık ve bilim tarihi kongresi, 19-21 Kasım 1986 tarihleri arasında Ankara'da düzenlenmiştir. Ayrıca, 1-5 Şubat 2023 tarihleri arasında Antalya'da "Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye'de Felsefe" başlıklı bir kongre düzenlenmiştir.