Varoluşçuluk

Dostoyevski'nin eserlerinde insanın iç dünyası, varoluşsal sorunlar ve insan yaşamı üzerine sorgulamalar ön plandadır. Dostoyevski'nin insana anlatmak istedikleri arasında şunlar yer alır: Özgürlük ve irade: İnsan, tabiat kanunlarına bağlı olmak yerine kendi iradesiyle hareket eder. Aşırı bilinçlilik: Aşırı bilinçlilik, bir hastalık olarak görülebilir; bu durum, insanın yaşamını zorlaştırabilir. İnanç ve iman: İnancın tam olması gerektiğini, delil aramanın gereksiz olduğunu savunur. İnsan ruhunun bilmecesi: Eserlerinde insan ruhunun derinliklerini ve Tanrı karşısındaki tutumunu inceler. Toplumsal eleştiri: İnsan, toplumla olan ilişkisinde ya uyum sağlar, ya değiştirmeye çalışır ya da topluma karşı suç işler. Dostoyevski, insanın iç dünyasını ve varoluşsal sorunlarını ele alarak, okuyucuyu düşünmeye ve tartışmaya teşvik eder.

Memento Mori felsefesi, ölümün farkında olmayı ve bu gerçekle yüzleşerek yaşamın değerini anlamayı savunan bir düşünce biçimidir. Bu kavram, özellikle Antik Yunan ve Antik Roma filozofları tarafından kavramlaştırılmış olup, 20. yüzyıl sonrasında çağdaş yazarlar ve varoluşçular tarafından da benimsenmiştir. Memento Mori felsefesinin bazı temel ilkeleri: Daha anlamlı bir yaşam: Ölüm, hayatın kısa olduğunu hatırlatır ve insanları daha anlamlı bir yaşam sürmeye teşvik eder. Değer verme: Sahip olunan şeylerin kıymetini bilmeyi öğretir. İyi bir insan olma: Şefkatli, bağışlayıcı ve anlayışlı olmayı hatırlatır. Öncelikleri belirleme: Zamanı daha anlamlı kullanmayı ve önemli olan şeylere odaklanmayı sağlar. Manevi değerlere önem verme: Maddi değerlerin ötesinde, sevgi, dostluk ve iç huzur gibi değerlere odaklanmayı teşvik eder.

Varoluşçuluk, insanın önce var olduğunu ve değerleri kendisinin oluşturduğunu savunan bir felsefe akımıdır. Bu akımın temel ilkeleri şunlardır: Varoluş tek ve bireyseldir. Varoluş, ilk olarak varoluş sorununu araştırır. Varoluş, olanaklar sunar ve insandan bir tanesini seçmesini ister. İnsan kendi koşullarını her zaman kendisi belirler.

Erich Fromm'un "Sahip Olmak ya da Olmak" kitabı, iki varoluş biçimi üzerine bir inceleme sunar. "Sahip olmak", nesneleri veya insanları elde edip onları kendi egemenliğine almak ve saklamak şeklinde bir tutkudur. "Olmak" ise öz ile ilgili bir kavramdır; insanın varolan özelliklerini ve insancıl zenginliklerini değerlendirmesi ve zenginleştirmesiyle oluşur. Fromm, kitabında açgözlülük, şehvet ve güç tarafından yönlendirilen bir dünyada, otantik ve yaratıcı kişisel varoluş ve kimlik sorunuyla ilgilenir. Fromm, insanların kendi ruhsal güçlerini geliştirmeleri ve hür iradelerinin imkanlarını keşfetmeleri gerektiğini savunur.

Erich Fromm'un "Sahip Olmak ya da Olmak" kitabı, iki varoluş biçimi üzerine bir inceleme sunar. Sahip olmak. Olmak. Fromm, kitabın sonunda, "sahip olmak"tan "olmak"a geçiş için öneriler sunar.

Viktor Frankl, logoterapi adını verdiği psikoterapi ekolünün kurucusudur. Frankl'ın temel görüşleri şunlardır: Anlam isteği: İnsanlar, keşfetmek ve tamamlamak istedikleri bir anlama doğru yönelirler. Her koşulda yaşamın anlamı: Hayatın, en zor anlarında bile bir anlamı vardır. İnsanın anlam iradesi: Anlam, yaşamak ve hareket etmek için temel motivasyondur. Anlam bulma özgürlüğü: Bireyler, her durumda anlam bulma arzusuna erişme özgürlüğüne sahiptir. Anın anlamı: Kararlar, toplumun değerlerine veya kişinin vicdanına uygun şekilde verilmelidir. Frankl, mizahın da bir direniş mekanizması olduğunu ve zor durumlarda insanlara yardımcı olabileceğini belirtmiştir.

Varoluşçuluğun en önemli temsilcileri arasında şunlar yer alır: Jean-Paul Sartre. Albert Camus. Martin Heidegger. Karl Jaspers. Gabriel Marcel. Andre Gide. Samuel Beckett. Maurice Merleau-Ponty. Soren Kierkegaard. Ayrıca, Friedrich Nietzsche de varoluşçuluğun önemli düşünürlerinden biri olarak kabul edilir.

Hermeneutik, varoluşçuluk, diyalektik materyalizm, mantıksal pozitivizm ve fenomenoloji farklı felsefi akımlardır: Hermeneutik. Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm). Diyalektik Materyalizm. Mantıksal Pozitivizm (Analitik Felsefe). Fenomenoloji (Görüngü Bilim, Öz Teorisi). Bu akımların temel özellikleri: Hermeneutik. Varoluşçuluk. Diyalektik Materyalizm. Mantıksal Pozitivizm. Fenomenoloji.

Sisyphus, ölümsüzler dünyasında ölümün kaçınılmaz olduğunu öğrenmesine rağmen, zekası ve hilekârlığıyla bunu defalarca kez aldatmaya çalıştığı ve tanrıların sırlarını ifşa ettiği için tanrılar tarafından cezalandırılmıştır. Bu ceza, dev bir kayayı bir tepenin zirvesine kadar itmek, ancak zirveye vardığında kayanın tekrar aşağı yuvarlanmasıdır. Sisyphus'un kayayı itmesi, insan çabasının boşuna olduğunu simgeleyen bir metafor haline gelmiştir.

Varoluşçu felsefenin temel ilkeleri şunlardır: Özgürlük: Birey, kendi seçimlerini yapma özgürlüğüne sahiptir. Sorumluluk: Yapılan her seçim, bireyi sorumluluk altına alır. Kaygı: Bireyin özgürlüğü, varoluşsal kaygıları da beraberinde getirir. İçsel deneyim: Bireyin iç dünyası ve hisleri, varoluşsal sorgulamalarında merkezi bir rol oynar. Anlam arayışı: İnsan, yaşamına anlam katma çabası içindedir. İzolasyon: Birey genellikle kendi varoluşunun anlamını tek başına aramak zorundadır. Deneyim: Yaşanan her deneyim, bireyin varoluşunu şekillendirir.

2022 yapımı No Exit filmi, bağımlılıkla mücadele eden Darby Throne'un annesinin sağlık sorunları nedeniyle uyuşturucu tedavisi gördüğü rehabilitasyon merkezinden kaçarak yollara düşmesini ve bastıran kar fırtınası nedeniyle sığındığı bir dinlenme tesisinde tanık olduğu bir suç vakasına dahil olmasını anlatıyor. Darby, dışarıda park edilen arabalardan birinin içinde kilitli bir kız çocuğu görür. Film, Taylor Adams'ın aynı adlı 2017 romanına dayanmaktadır.

Irvin D. Yalom'un en iyi kitabının hangisi olduğu konusunda kesin bir görüş yoktur. Ancak, en çok okunan ve bilinen bazı kitapları şunlardır: Nietzsche Ağladığında. Günübirlik Hayatlar. Aşkın Celladı. En iyi kitap seçimi, kişisel zevklere göre değişiklik gösterebilir.

Absürt tiyatro, II. Dünya Savaşı'nın olumsuz sonuçlarının ardından, insanların boşuna çabalarını ve bekleyişlerini yansıtan bir tiyatro türüdür. Absürt tiyatronun bazı özellikleri: Kurallara karşı çıkış: Geleneksel tiyatro kurallarını reddeder. Olay örgüsü eksikliği: Sürekli bir olay akışı bulunmaz. Mesajın belirsizliği: İletilmek istenen mesaj yoruma açıktır. Karakterler: Kahramanlar genellikle mutsuz ve umutsuz bireylerdir. Dekor ve zaman-mekan: Konuya göre dekor reddedilir, zaman ve mekan kavramları sınırlı değildir. Önemli temsilciler ve eserler: Yazarlar: Samuel Beckett, Eugene Ionesco, Arthur Adamov, Jean Genet, Harold Pinter. Eserler: "Godot'yu Beklerken" (Samuel Beckett), "Kel Şarkıcı" (Eugène Ionesco). Türk edebiyatında ise Güngör Dilmen'in "Canlı Maymun Lokantası" adlı eseri bu türün önemli örneklerindendir.

Kierkegaard'ın varoluşçuluğu, 19. yüzyıl sonları ile 20. yüzyılda, felsefi düşüncenin salt düşünen özne ile değil, eyleyen, duyumsayan, yaşayan bir birey olarak insan öznesi ile başlaması gerektiğini savunan bir felsefi akımdır. Kierkegaard'ın varoluşçuluğunun bazı temel özellikleri: Varoluşun önceliği: Kierkegaard'a göre, varoluş özden önce gelir. Bireysellik: Akım, bireysel varlığı ve deneyimi merkeze alır. Öznellik: Hakikat ve gerçeklik, nesnel değil, öznel olarak kabul edilir. Tanrı ile ilişki: Varoluş, insanın özünden uzaklaşıp Tanrı'ya yabancılaşmasının bir sonucu olarak görülür. Kierkegaard, varoluş terimini modern anlamda kullanan ilk filozof olarak kabul edilir.

Jean-Paul Sartre'ın en önemli eserleri arasında şunlar sayılabilir: "Varlık ve Hiçlik" (L’Être et le Néant). "Bulantı" (La Nausée). "Özgürlüğün Yolları" (Les Chemins de la Liberté). "Diyalektik Aklın Eleştirisi" (Critique de la Raison Dialectique). Sartre'ın diğer önemli eserleri arasında "Sinekler" (Les Mouches), "Gizli Oturum" (Huis Clos), "Kirli Eller" ve "Sözcükler" de bulunur.

Nilgün Marmara, varoluşçu edebiyat akımına mensuptur. Şiirlerinde sık sık kendilik, iç dalış, yalnızlık, bunalım, umutsuzluk, yabancılaşma ve intihar gibi temalar işlemiştir.

Maurice Merleau-Ponty'nin temel kavramlarından bazıları şunlardır: Beden. Yönelimsellik (intentionality). Algının fenomenolojisi. Klasik ve modern dünya. Pre-refleksif bilinç.

Leyla Erbil, herhangi bir edebi akıma mensup olmaktan ziyade, postmodernizm ve feminist edebiyat akımları ile ilişkilendirilen bir yazardır. Eserlerinde orta sınıf ahlakını, bireyleşmeyi, bireyin iç dünyasındaki psikanalitik derinliği ve kadın-erkek ilişkilerini ele almış, söz dizimi kurallarını değiştirmiş, kendine özgü bir noktalama işareti sistemi ve yeni bir kelime hazinesi kullanmıştır.

Yeraltından Notlar kitabının okunmasının bazı nedenleri: Felsefi ve toplumsal düşünceler: Kitap, modern dünya ve insan doğası hakkında derin felsefi ve toplumsal düşünceler sunar. Psikolojik iç hesaplaşma: Baş karakterin iç monologları, toplumla olan ilişkisini ve dünyayla olan kavgasını anlatırken, modern insanın psikolojik sıkıntılarını ortaya koyar. Bireysel özgürlük ve kimlik: Toplumun insanın özgürlüğünü ve kişiliğini sınırlayan güçleri ele alınır. Karmaşık insan doğası: Kitap, insanın iç dünyasının ne kadar karmaşık olduğunu ve bazen istemediği halde başkalarına zarar verebileceğini gösterir. Klasik bir eser: Dostoyevski'nin bu kısa romanı, birçok Batılı düşünürü varoluşçu anlamda etkilemiş bir klasik olarak kabul edilir.

Mr. Nobody (Bay Hiçkimse) filmi, baş karakter Nemo Nobody'nin yaşamı boyunca yaptığı seçimlerin sonuçlarını ve bu seçimlerin hayat üzerindeki karmaşık etkilerini konu alır. Filmde işlenen bazı temalar: Çoklu evrenler. Kader. Sevgi, kayıp ve yalnızlık. Kaos teorisi. Mr. Nobody, izleyicilere, hayatlarının yönlendirilmesinde bireysel seçimlerin önemini sorgulamalarını teşvik eder.