Felsefe

Ruhun ölümsüz olup olmadığı konusu, felsefi, dini ve bilimsel açılardan farklı şekillerde değerlendirilmektedir. Felsefi açıdan, Platon ruhun ölümsüz olduğunu savunur; ona göre ruh, bedenden bağımsız bir varlıktır ve ölümden sonra da varlığını sürdürür. Dini inançlara göre, Hristiyanlık, İslam ve Hinduizm gibi dinlerde ruhun ölümsüz olduğu kabul edilir. Bilimsel açıdan ise modern nörobilim, bilincin beyin aktiviteleriyle ilişkili olduğunu ve beyin öldüğünde bilincin de sona erdiğini savunur. Bu görüşe göre, ruh maddi olmayan bir özden ibaret değildir ve var olamaz.

Mücerret ve müşahhas kavramları, soyut ve somut anlamlarına gelir. - Mücerret: Görünmez, elle tutulmaz, dokunulmaz ve hissedilmez olan, düşünsel, kavramsal ve ifadesel olandır. - Müşahhas: Zahir, görünür, bilinen, dokunulan ve elle tutulan, ağırlığı, kütlesi ve hacmi olan bir madde veya cisimdir.

Zaman kelimesi, bir işin, bir oluşun içinde geçtiği, geçeceği veya geçmekte olduğu süre anlamına gelir. Diğer anlamları: - Bu sürenin belirli bir parçası, vakit; - Belirlenmiş olan an; - Çağ, mevsim; - Dönem, devir; - Olayların oluş ve akış sırasını belirleyen sanal bir kavram; - Fiillerin belirttikleri geçmiş, şimdiki, gelecek ve geniş zaman kavramı.

Argüman çeşitleri genel olarak iki ana gruba ayrılır: 1. Tümdengelimli (Dedüktif) Argümanlar: - Öncüllerin doğru olması durumunda sonucun kesinlikle doğru olduğu argümanlardır. - Geçerli ya da geçersiz olabilirler. 2. Tümevarımlı (İndüktif) Argümanlar: - Öncüllerin doğru olması durumunda sonucun muhtemelen doğru olduğu argümanlardır. - Güçlü ya da zayıf olabilirler. Diğer argüman çeşitleri: Retorik Argümanlar: Öncüllerin ikna edilmesi gereken seyirciler için kabul edilebilir olmasını gerektirir. Diyalektik Argümanlar: Öncüllerin her zaman zorunlu doğru olmayan, ancak genel olarak kabul edilen ifadeler olmasını içerir. Felsefi Argümanlar: Gerçeklere dayalı akıl yürütme ile yapılır. Ayrıca, argümanlarda mantık hataları da olabilir. Örneğin, dairesel mantık hatası, yanlış ikilem, ad hominem (kişisel saldırı) gibi hatalar.

Argüman çeşitleri genel olarak iki ana gruba ayrılır: 1. Tümdengelimli (Dedüktif) Argümanlar: - Öncüllerin doğru olması durumunda sonucun kesinlikle doğru olduğu argümanlardır. - Geçerli ya da geçersiz olabilirler. 2. Tümevarımlı (İndüktif) Argümanlar: - Öncüllerin doğru olması durumunda sonucun muhtemelen doğru olduğu argümanlardır. - Güçlü ya da zayıf olabilirler. Diğer argüman çeşitleri: Retorik Argümanlar: Öncüllerin ikna edilmesi gereken seyirciler için kabul edilebilir olmasını gerektirir. Diyalektik Argümanlar: Öncüllerin her zaman zorunlu doğru olmayan, ancak genel olarak kabul edilen ifadeler olmasını içerir. Felsefi Argümanlar: Gerçeklere dayalı akıl yürütme ile yapılır. Ayrıca, argümanlarda mantık hataları da olabilir. Örneğin, dairesel mantık hatası, yanlış ikilem, ad hominem (kişisel saldırı) gibi hatalar.

Frankfurt Okulu'nun en önemli temsilcileri arasında Max Horkheimer ve Theodor W. Adorno öne çıkmaktadır.

Amak-ı Hayal, başkahraman Raci'nin hayata dair sorularını cevaplamak istemesini konu edinir. Raci, birçok farklı bilim, felsefe ve inançla sorularına cevap arasa da bir türlü tatmin olamaz. Her hayalde kendini çok farklı bir dünyada ve durumda bulur.

Giordano Bruno, evrenin sonsuzluğu ve birçok dünyayla dolu olduğu fikrini savunmuştur. Bruno'nun diğer önemli görüşleri arasında mistik, Hermetik ve okült öğretiler yer alır ve bu öğretiler, onun evrenin doğası ve insanın evrendeki yeri üzerine geliştirdiği felsefi anlayışına yön vermiştir. Bu radikal fikirleri nedeniyle Katolik Kilisesi tarafından sapkın olarak kabul edilmiş ve 1600 yılında Roma'da kazığa bağlanarak yakılarak idam edilmiştir.

İbn Haldun'un Mukaddime eseri, birkaç açıdan önemlidir: 1. Tarih ve Sosyolojinin Öncüsü: Mukaddime, tarih, tarih felsefesi, sosyoloji ve sosyal antropoloji alanlarında öncü bir eser olarak kabul edilir. 2. Yeni Bir İlim Kurması: İbn Haldun, Mukaddime ile "umran ilmi" adını verdiği yeni bir ilim dalı kurmuştur. 3. Modern Düşüncelerin Temeli: Eserde, modern sosyoloji ve tarih felsefesinin temellerine dair düşünceler yer alır. 4. Yazıldığı Dönemin Koşulları: Mukaddime, yazıldığı dönemde sosyolojinin bir bilim dalı olarak henüz ortaya çıkmamış olması nedeniyle, tarihsel ve toplumsal olayların değerlendirilmesinde devrimsel bir adım olarak görülmüştür.

Felsefede obje, bilinen anlamına gelir ve öznenin (sujenin) sorular sorduğu, ulaşmaya çalıştığı unsurdur.

Gramsci'nin eleştirel teorisi, hegemonya, devlet ve ideoloji gibi kavramları kullanarak kapitalist sistemi ve onun sürdürülebilirliğini analiz eden bir yaklaşımdır. Temel ilkeleri: - Hegemonya: Gramsci'ye göre hegemonya, egemen sınıfın kendi fikirlerini ve dünya görüşünü topluma kabul ettirmesi sürecidir. - Devlet: Devlet, hem zorlayıcı güç aygıtlarından oluşan siyasal toplum hem de ideolojik süreçlerin işlediği sivil toplumdan oluşur. - Aydınlar: Gramsci, egemen sınıfın organik aydınları aracılığıyla sivil toplumun fikir yapısını ve zihniyetini belirlediğini savunur. Gramsci'nin teorisi, Marksist ideolojiye yeni katkılar sağlamış ve devrimci mücadelenin sadece devlet aygıtını yıkmakla sınırlı kalmaması, aynı zamanda kültürün ve ideolojinin yer aldığı sivil topluma da yayılması gerektiğini öne sürmüştür.

Maurice Merleau-Ponty'nin temel kavramları şunlardır: 1. Bedensel Algı: Merleau-Ponty'ye göre, insan dünya ile ilişkisini bedeni aracılığıyla kurar ve algı, sadece fiziksel bir olgu değil, aynı zamanda öznenin dünyaya dair öznel hislerinin bir yansımasıdır. 2. Yönelimsellik: Algının kendisi olan yönelimsellik, bedeni bir algılayan özne olarak sunar ve dünyanın kavranmasını sağlar. 3. Fenomenal Özne: Merleau-Ponty, bedeni, nesnelerin arasında ayrı bir yaşayan özne olarak görür ve öznenin dünyanın kendisi olduğunu savunur. 4. Tersine Çevrilebilirlik Tezi: Bedenin, duyumlayan ve duyumsanan arasındaki tersine çevrilebilirliği, varlığın küresel suretinin bir simgesi olarak kabul edilir. 5. Varoluşçu Fenomenoloji: Merleau-Ponty, varoluşsal sorular üzerine odaklanarak, bilinç ve dünya arasındaki ilişkiyi ele alır.

Doğruluk ve dürüstlük kavramları birbiriyle ilişkili olsa da farklı anlamlara sahiptir: 1. Doğruluk: Düşüncenin gerçekle uyuşması, yargı ve önermelerin gerçeğe uygun olmasıdır. 2. Dürüstlük: İçtenlik, samimiyet ve güvenilirlik anlamına gelir. Özetle, doğruluk bilginin gerçekliğiyle, dürüstlük ise kişinin karakteriyle ve davranışlarıyla ilgilidir.

"Ölümlü Dünya" ve "Olumlu Dünya" ifadeleri anlam bakımından farklıdır: 1. "Ölümlü Dünya" ifadesi, dünyanın kalıcı olmadığını, bir gün yok olacağını ifade eder. 2. "Olumlu Dünya" ifadesi ise, iyimser bir bakış açısını yansıtır ve dünyanın olumlu yönleriyle kuşatılmış olduğunu ifade eder. Dolayısıyla, bu iki ifade aynı anlamı taşımaz.

Tümdengelim yöntemine örnek olarak Aristoteles'in "kıyas" (tasım) yöntemi verilebilir. Bu yöntemde, kişi evrensel bir ilkeden (örneğin, "Tüm insanlar ölümlüdür") belirli bir duruma (örneğin, "Sokrates ölümlüdür") ulaşır. Örneğin: 1. Büyük önerme: Tüm insanlar ölümlüdür. 2. Küçük önerme: Sokrates insandır. 3. Sonuç: O halde, Sokrates ölümlüdür. Aristoteles'e göre, bu tür akıl yürütmeler zorunlu olarak geçerli çıkarımlardır ve bilimsel bilginin temelini oluşturur.

Hannah Arendt, çeşitli konularda önemli görüşler öne sürmüştür: 1. Özgürlük ve Eylem: Arendt'e göre özgürlük, bireyin dış baskılardan kurtulması değil, kamusal alanda diğer insanlarla birlikte eylemde bulunabilme kapasitesidir. 2. Demokrasi: Demokrasiyi, bireylerin eşit bir şekilde bir araya geldiği, özgürce düşüncelerini ifade ettiği ve ortak kararlar aldığı bir siyasal düzen olarak görür. 3. Totalitarizm: Totaliter rejimleri, bireyin düşünme ve eylem kapasitesini yok eden sistemler olarak değerlendirir. 4. Teknoloji ve Bürokrasi: Teknolojinin ve bürokrasinin insanı yabancılaştırdığını, bu unsurların düşünme ve eylem kapasitesini zayıflattığını iddia eder. Arendt'in düşünceleri, modern toplumun siyasal yapısını sorgulamaya ve bireylerin özgürlüklerini yeniden keşfetmeye davet eder.

İdealist ve ideal kavramları farklı anlamlara sahiptir: 1. İdealist: Felsefe, psikoloji, sosyoloji gibi disiplinlerde kullanılan bu terim, idealizm felsefesini benimseyen ve buna bağlı olarak yaşayan kişi anlamına gelir. 2. İdeal: Genel anlamda düşüncenin tasarlayabileceği bütün üstün nitelikleri kendinde toplayan şey olarak tanımlanır.

Materyalist kelimesi, maddi varlıkların gerçekliğine inanan ve tüm varlığın maddi temellere dayandığını savunan felsefi bir akımı ifade eder. Bu düşünceye göre: Zihin, bilinç ve düşünceler dahil olmak üzere her şey, maddi süreçlerin sonucudur. Doğaüstü varlıklar ve olaylar kabul edilmez; tüm fenomenler maddi nedenlerle açıklanır. Materyalist terimi ayrıca, maddi kazanımları ve başarıları hayatının merkezine koyan, tüketim odaklı bir yaşam tarzını tanımlamak için de kullanılır.

Musibetin insana kattığı değerler şunlardır: 1. Sabır ve Şükür: Musibetler, insanın sabrını ve şükrünü artırır, bu da manevi olgunluğa ulaşmasına yardımcı olur. 2. İman ve Tevekkül: Musibetler, imanın derecesini ve tevekkül yeteneğini test eder, bu da kişinin Allah'a olan güvenini pekiştirir. 3. Ahiret Bilinci: Musibetler, ölümü ve ahireti hatırlatır, bu da insanı dünya lezzetlerine aldanmaktan alıkoyar ve ebedi saadet için çalışmaya yönlendirir. 4. Dayanıklılık ve Metanet: Zorluklar karşısında gösterilen metanet ve azim, kişinin ruhsal terbiyesini ve manevi yükselişini sağlar. 5. Toplumsal Bağlar: Musibetler, yardıma muhtaç olan kişi ile ona yardım edenler arasında sıkı ve kuvvetli bir bağ meydana getirir.

Pozitivist kelimesi, doğru bilgiye yalnızca bilim yoluyla ulaşılabileceğini savunan felsefi akım olan pozitivizmin takipçisi anlamına gelir. Pozitivizm, 19. yüzyılda Fransız düşünür Auguste Comte tarafından ortaya atılmıştır.