Felsefe

Mukadderatın sonunda ne olduğuna dair farklı görüşler bulunmaktadır. Neo-spiritüalizmde mukadderat, kişinin kendi iradesiyle yaptıklarının ilahi irade yasalarının gereklerine göre beliren sonuçlarıyla karşılaşması olarak açıklanır. İslam inancında ise mukadderat, Allah tarafından ezelde takdir edilmiş olayları ve alın yazısını ifade eder. Bu nedenle, mukadderatın sonunda ne olacağına dair kesin bir bilgi vermek mümkün değildir.

Hayata dair bazı özlü sözler: "Hayat bisiklet sürmek gibidir. Dengede durmak için sürekli hareket etmek gerekir". "Sadece bir kez yaşıyorsun ve bu hayatı doğru yaşarsan bir kez de olsa bu yeter". "Hayat, duygulananlar için bir trajedi, düşünenler için bir komedidir". "Hayat, her gün biraz daha tamamladığın bir yapboz gibidir; eksik parçaları buldukça, kendini daha çok tanırsın". "Hayat, bir gölge oyunu gibidir; gerçek, ışığın nereden geldiğine bağlıdır". "Hayat, nefes aldığın anların toplamından değil, nefesinizi kesen anların toplamından oluşur". "Hayat, seni sınadığında vazgeçmek isteyebilirsin, ama unutma; her sınav, içinde saklı olan gücü keşfetmek içindir". "Kendi ışığına güvenen, başkasının parlamasından rahatsızlık duymaz". "Hayat iki şekilde yaşanır: Ya hiç mucize yokmuş gibi ya da her şey birer mucizeymiş gibi". "Hayat, bir mini etek gibidir, çok şey gösterir ama asıl görmek istediğini göstermez".

Nasipse, Arapça kökenli "nasb" kelimesinden türemiş olup, "nişan koyma, tayin etme, ganimetten pay verme, bir kimsenin payına düşen şey, kısmet, talih ve baht" anlamlarına gelir. Günlük hayatta, bir işin veya bir olayın gerçekleşmesi için "nasipse" dendiğinde, o işin veya o olayın sadece beşerin iradesinde bırakılmayıp, son olarak yaratıcının iradesine ve takdirine bırakıldığı ifade edilir.

Sisu filmi, İkinci Dünya Savaşı'nın son günlerinde, Finlandiya Laponyası'nda altın arayan eski bir komando ve madencinin, bir Alman ölüm mangasından kendini korumaya çalışmasını anlatıyor. Film, aynı zamanda bir insanın iç gücünü ve kararlılığını keşfetmesi, sıradan bir insanın bile olağanüstü bir kahramana dönüşebilmesi üzerine bir hikaye. Sisu kelimesi Fince'de "içsel güç", "irade", "kararlılık" gibi anlamlara geliyor.

Spiritüel, Fransızca kökenli bir kelime olup "tinsel" ve "ruhsal" anlamlarına gelir. Spiritüellik, kişinin kendisiyle, diğer insanlarla, doğayla ve evrenle olan bağlantısını keşfetme ve derinleştirme arayışıdır. Spiritüel bir kişi, maddi dünyanın ötesinde bir gerçekliğin varlığına inanır ve bu gerçeklikle bağlantı kurmaya çalışır. Spiritüellik, kişiden kişiye değişen bir kavramdır ve genellikle şu unsurları içerir: Kendini tanıma. Anlam arayışı. Bağlantı kurma. İç huzur ve mutluluk. Değerler ve etik. Aşkın deneyimler.

Özgür ruh, toplumsal normlara bağlı olmadan yaşayan, hayatı açıklık ve özgünlükle kucaklayan kişiyi ifade eder. Özgür ruh kavramının anlatmak istedikleri arasında şunlar yer alır: Bağımsız düşünce ve eylem: Dış baskılardan ziyade kendi değerlerine göre karar alma. Macera ve yaratıcılık: Beklenmedik şeylerden keyif alma. Açık fikirlilik: Farklı bakış açılarını kabul etme. Kaygısız yaşam: Toplumsal normlarla sınırlı kalmadan tutkuların peşinden gitme. Doğal problem çözme: Sezgilerini takip ederek çözüm üretme. Anlamlı ilişkiler: Derin bağlara değer verme. Ayrıca, "özgür ruh" ifadesi, Engizisyon'dan itibaren Avrupa'da yayılan, gereksiz olandan tamamen Tanrı'ya teslim olma noktasına kadar özgürleştirilmiş bir zihin kavramını da ifade edebilir.

Beşinci Element (The Fifth Element), 23. yüzyılda geçen ve dünyayı yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bırakan şeytani bir güce karşı verilen mücadeleyi anlatır. Filmin hikayesi şu şekilde özetlenebilir: 1914'te uzaylılar, büyük bir kötülüğü yenebilecek silahı, dört elementi temsil eden dört taş ve insan formundaki beşinci elementin bulunduğu lahitle birlikte bir tapınağa götürürler. 2263 yılında büyük kötülük ortaya çıkar ve bir Dünya uzay gemisini yok eder. Rahip Vito Cornelius, Federal Bölgeler Başkanı ile iletişime geçerek silahın geri getirilmesi gerektiğini bildirir. Endüstri devi Jean-Baptiste Emanuel Zorg, taşları ele geçirmek için uzaylıları pusuya düşürür. Bilim insanları, eli kullanarak Leeloo adlı insansı kadını oluşturur. Eski asker Korben Dallas ve Leeloo, dört mistik taşı bulup dünyayı kurtarmak için iş birliği yapar. Film, teknolojinin insanlık üzerindeki etkisi, insanın içsel gücü ve doğasının önemi gibi temaları işler.

Subjektif, kişisel düşünce ve duygulara dayalı olan, öznel anlamları ifade eden bir terimdir. Subjektif olmak, objektiflikten zıt bir kavramdır ve bir şeyin kişisel yorumlara, düşüncelere veya duygusal tepkilere dayandığını gösterir. Subjektif kelimesinin kullanıldığı bazı alanlar: Felsefe. Tıp. Sanat. Günlük yaşam.

Hayır, adalet ve eşitlik aynı şey değildir. Eşitlik, iki şeyin her yönden denk olması demektir. Adalet ise her hak sahibine hakkını vermek ve haksızları cezalandırmak şeklinde tarif edilir. Örneğin, herkese aynı büyüklükte kutu vermek eşitliktir, ancak uzun boylu birinin o kutuya ihtiyacı yokken, diğer iki kişinin daha büyük bir kutuya ihtiyacı varsa bu durum adil değildir.

Öznel bakış açısı, kişisel deneyimler, duygular ve düşünceler tarafından belirlenen bir bakış açısını ifade eder. Öznel yaklaşım, bireyin kendi perspektifinden, içsel değerlendirmeleri ve duygusal yanıtlarıyla bir olayı, durumu veya konuyu ele alması anlamına gelir. Öznel anlatımda, anlatıcıların kişisel düşüncelerine yer verilir ve bu tür ifadelerde anlam kişiden kişiye göre değişir. Öznel yargılar, kişisel algılara dayandığı için genel geçer bir doğruluk taşımayabilir. Öznel yaklaşım, genellikle edebiyat, sanat eleştirisi ve kişisel görüşlerin dile getirildiği alanlarda ön plandadır. Örnek: "Bu elbise çok güzel görünüyor" ifadesi öznel bir yargıdır, çünkü bu görüş tamamen bireyin kişisel zevkine dayanır.

Dogmatik düşünce, tehlikeli olarak değerlendirilebilir çünkü: Özgür düşünce ve tartışma kültürüne zarar verir. Toplumsal anlayışı ve işbirliğini engelleyebilir. Mutlak doğru inancı yaratır. Ancak, dogmatizmin tehlikeleri, kişinin benimsediği inançların türüne ve bağlamına göre değişebilir. Örneğin, dini dogmatizm, bilimsel dogmatizm ve siyasi dogmatizm farklı riskler taşıyabilir.

Dogmatik düşünce, tehlikeli olarak değerlendirilebilir çünkü: Özgür düşünce ve tartışma kültürüne zarar verir. Toplumsal anlayışı ve işbirliğini engelleyebilir. Mutlak doğru inancı yaratır. Ancak, dogmatizmin tehlikeleri, kişinin benimsediği inançların türüne ve bağlamına göre değişebilir. Örneğin, dini dogmatizm, bilimsel dogmatizm ve siyasi dogmatizm farklı riskler taşıyabilir.

Ütopyanın temel amacı, mevcut toplum düzenindeki çeşitli zorlukları ve adaletsizlikleri çözmek için ideal bir toplum düzenini tasavvur etmektir. Ütopyanın diğer amaçları arasında: Ekonomik sıkıntılara çözüm bulma; En iyi toplum düzenini oluşturma; Bilim ve teknolojinin gelecekteki ilerlemesini tasvir etme yer alır.

"Ölümle Yaşam Arasında" (The Life of David Gale), idam cezası karşıtı bir felsefe profesörü olan David Gale'in, yakın arkadaşı Constance Harraway'e tecavüz etmek ve öldürmekle suçlanması ve idam cezasına çarptırılmasını konu alır. Profesör, infazından önce üç gün boyunca bir gazeteciyle röportaj yaparak olayları anlatır. Film, idam cezasının adil olup olmadığı ve bazen masum insanları da etkileyebileceği sorusunu işler.

Materyalizmin temel ilkeleri şunlardır: 1. Tanrı, ruh gibi kanıtlanmamış kavramlarla olayları ve olguları açıklamaktan kaçınmak. 2. Her türlü önermeyi gözlem ve deney ile kanıtlama ve doğrulama. 3. Her şeyin maddeden gelip, madde olarak devam etmesi. Materyalizm, idealizmin karşıtı olup, soyut ve metafizik olguların tamamını reddeder.

Sokrates'in savunduğu bazı temel fikirler şunlardır: Erdem ve bilgelik: Sokrates, erdemli bir hayatın önemini vurgular ve bilgeliği, gerçek varoluşun doğasını anlamak olarak tanımlar. Sorgulama: Sokrates, insanların içinde var olan bilgileri ortaya çıkarmak için sorgulama yöntemini kullanır. Adalet: Adaletsizliğe katlanmanın, adaletsizlik yapmaktan daha az zararlı olduğunu savunur. İlahi iç ses: Sokrates, "daimon" adını verdiği ve vicdanla örtüşen bir iç sese sahip olduğunu iddia eder. Sokrates, MÖ 399 yılında hakkında açılan davada, şehrin tanrılarına inanmamak ve gençliği zehirlemekle suçlanmış ve ölüme mahkûm edilmiştir.

Gafletin bazı çeşitleri: Allah’a karşı gaflet: Allah’ı unutturan, O’na karşı sorumlulukları aksattıran her türlü duygu ve düşünce. Ahirete karşı gaflet: Ahireti inkâr etmekten kaynaklı veya dünya hayatına dalmaktan kaynaklanan gaflet. Öz nefse karşı gaflet: Kişinin kendi benliğini unutarak yaşaması. Vazife ve sorumluluklarda dikkatsizlik: Görevlerde dalgın ve kayıtsız davranmak. Mukadder âkıbeti düşünmeme: Gelecek için hazırlık yapmama. Sebepleri esas alma: Her şeyi sebeplere bağlayarak Müsebbibü’l-Esbab’ı (sebeplerin sebebi) unutmaya yönelmek. Gençlik ve sıhhatin kıymetini bilmemek: Bu iki durumun gaflete yol açması. İçten içe kendini beğenme: Kibir ve kendini beğenme duygusu.

Rasyonel insan, düşünce ve eylemlerinde mantıklı, tutarlı ve hedefe yönelik bir yaklaşım sergiler. Rasyonel insanın bazı davranışları: Tüm seçenekleri değerlendirme: Karar alırken en iyi sonucu elde etmek için tüm seçenekleri değerlendirir. Duyguları kontrol etme: Duygu ve kişisel önyargılardan bağımsız olarak hareket etmeye çalışır. Uzun vadeli düşünme: Kısa vadeli kazançlar yerine, uzun vadeli sonuçları düşünür. Analiz yapma: Bir durumu analiz ederken farklı olasılıkları göz önünde bulundurur ve bunların her birinin potansiyel sonuçlarını dikkatlice tartar. Rasyonellik, farklı bağlamlarda çeşitli şekillerde tanımlanabilir; örneğin, iktisat alanında rasyonel davranış, "ileriyi öngörebilen, maksimizasyon yapan ve tutarlı olan" bir eylem olarak tanımlanır.

Münzevî hayat yaşamak, yalnız ve toplumdan uzak bir yaşam sürmek anlamına gelir. Münzevîler, genellikle manevi bir arayış içinde olan ve sıradan yaşamın rutininden uzaklaşmayı tercih eden bireylerdir. Münzevî yaşam tarzı, farklı dinlerde ve kültürlerde önemli bir yere sahiptir. Münzevî yaşam, aynı zamanda sosyal ilişkilerden tamamen uzaklaşmayı ve insanlarla iletişimi kısıtlamayı negatif bir özellik olarak da değerlendirebilir.

Pragmatist yaklaşımın önemli olmasının bazı nedenleri: Gerçekçi bakış açısı: Stratejilerin gerçek dünyada işe yarayacak şekilde tasarlanmasını sağlar. Esneklik ve adaptasyon: Değişen koşullara göre kararların güncellenmesine olanak tanır. Çözüm odaklılık: Soyut ilkeler yerine somut sonuçlar ve işe yararlılık temelinde çözüm üretir. Yaratıcılığı teşvik eder: Yeni çözümler bulma ihtiyacını vurgular. Uygulanabilirlik: Teorik doğruluklardan ziyade, bir düşünce ya da eylemin pratikte işe yarayıp yaramadığını önemser. Zaman ve kaynak yönetimi: Gereksiz zaman kaybını önler ve kaynakların daha verimli kullanılmasını sağlar. Ancak, pragmatist yaklaşımın kısa vadeli kazanca odaklanma ve yaratıcılığı sınırlama gibi dezavantajları da bulunmaktadır.