Algı

Bilinç, insanın kendisi ve çevresi hakkında farkında olma durumunu ifade eder. Bilinç nasıl çalışır: 1. Beynin farklı bölgelerinin etkileşimi: Nörolojik araştırmalar, bilincin beynin farklı bölgelerinin birbiriyle olan dinamik etkileşimi sonucunda ortaya çıktığını göstermektedir. 2. Temel bileşenler: Farkındalık, düşünsel süreçler, duygular ve irade, bilincin temel bileşenleridir. 3. Bilinç durumları: Günlük uyanıklık halinden rüya görmeye, meditatif veya trans haline kadar değişen çeşitli bilinç durumları vardır. Bilinçaltı ise farkında olmadığımız, ancak davranışlarımızı, duygularımızı ve alışkanlıklarımızı etkileyen derin bir katmandır.

Merleau-Ponty'nin zihin felsefesi, algının ve bedenin birlikteliğini merkeze alarak, zihni bedenli bir olgu olarak ele alır. Temel ilkeleri: - Zihin-beden ikiliğine karşı çıkar; beden, bilincin dünyaya açılan kapısıdır. - Yapısal entegrasyon kavramı üzerinden, zihnin doğal dünya ile olan organik bağını vurgular. - Fenomenolojik yöntem ile, bilimsel açıklamaların ve idealist yaklaşımların ötesinde, deneyimin kendisini betimlemeyi amaçlar. - Zaman kavramını, geçmiş, şimdi ve geleceğin iç içe geçtiği bir ağ olarak tanımlar. Merleau-Ponty'nin düşüncesinde, dil ve sanat da zihnin dışa vurumu ve dünyanın anlamını kavrama araçları olarak önemli yer tutar.

Eski fotoğraflarda kendimizi beğenmeme durumu, birkaç psikolojik ve görsel nedenden kaynaklanabilir: 1. Maruz Kalma Etkisi: Aynadaki yansımamıza alıştığımız için, dışarıdan düz bir şekilde gördüğümüz yüzümüzü yadırgarız ve beğenmeyiz. 2. Fotoğrafın Objektif Olması: Fotoğraf makinesi, yüz hatlarını ve ışığı farklı şekilde yakalar, bu da kişinin kendini farklı ve belki de daha çirkin görmesine neden olabilir. 3. Toplumsal Baskı ve Mükemmeliyetçilik: Sosyal medya ve ideal güzellik algıları, kendi fotoğraflarımızı yetersiz bulmamıza yol açabilir. 4. Donmuş Yüz Etkisi: Fotoğraf karesi, yüz ifadesinin sabitlendiği bir anı dondurur ve bu da kişinin kendini daha az ifade edici görmesine sebep olabilir.

Fenomenin temel felsefesi, bir olayın veya olgunun algılanma biçimini incelemektir. Fenomenoloji adı verilen felsefi akım, fenomenlerin doğrudan deneyimlenmesi üzerine kuruludur ve nesnelerin insan bilincinde nasıl ortaya çıktığını araştırır.

Derinlik algısı, dünyayı üç boyutlu olarak algılama ve nesneler arasındaki mesafeleri doğru bir şekilde değerlendirme yeteneğidir. Bu yetenek, birçok önemli işlevi yerine getirir: 1. Günlük aktiviteler: Araba kullanmak, yürümek ve nesnelere uzanmak gibi günlük görevler için derinlik algısı gereklidir. 2. Spor ve çevre ile etkileşim: Hareketli nesnelerin mesafesini ve hızını doğru bir şekilde değerlendirmeyi sağlayarak çarpışmaları önlemeye yardımcı olur. 3. El-göz koordinasyonu ve nesne manipülasyonu: El-göz koordinasyonunu ve nesneleri manipüle etme yeteneğini artırır. 4. Mekansal farkındalık: Çevredeki mekansal ilişkileri daha iyi anlamayı sağlar. 5. Bebeklerin gelişimi: Bebekler çevrelerini keşfettikçe derinliği ölçmeyi öğrenirler, bu da motor becerilerin ve genel algının gelişmesine katkıda bulunur.

Durugörü, beş duyunun dışında, eşyaları, olayları ve düşünceleri algılama ve görme yeteneğine verilen addır. Bu yetenek, duyular dışı algılamalar içinde üzerinde en fazla araştırma yapılan konulardan biridir.

Duyu ve duyum arasındaki fark, felsefede şu şekilde açıklanabilir: Duyum, organizmanın iç ve dış uyarıcılara karşı duyarlılık göstermesidir. Algı ise, duyumdan elde edilen bilgilerin beyin tarafından işlenmesi ve yorumlanması sürecidir.

Psikoteknik cihazı, sürücünün sürüş için yeterli olup olmadığını ve dikkat, algı ve refleks yeteneklerini ölçer. Bu cihaz tarafından değerlendirilen temel yetenek ve beceriler şunlardır: Zihinsel yetenekler: akıl gücü, muhakeme, hız ve mesafe algısı, şekil algılamada görsel süreklilik. Psikomotor beceriler: tepki hızı, koordinasyon düzeyi.

Algılamanın örgütleme ilkeleri şunlardır: 1. Yakınlık: Birbirine yakın olan uyaranları aynı nesnenin parçaları olarak algılama eğilimidir. 2. Benzerlik: Nesneleri şekil, büyüklük veya renk gibi özellikleri temelindeki benzerlikleri açısından gruplayarak algılama eğilimidir. 3. Tamamlama: Görsel algıda, şeklin bir yeri eksik olduğunda, zihnin o boşluğu tamamlayarak nesneyi tanıdık hale getirme eğilimidir. 4. Süreklilik: Bir örüntü veya yön oluşturan unsurları, örüntüyü oluşturan parçalar olarak gruplama eğilimidir. 5. Ortak Hareket: Uyaranların aynı yönde ve aynı hızda hareket ettiğinde, onları tek bir nesnenin parçaları olarak görme eğilimidir.

Duyularımız olmasaydı hayatımız büyük ölçüde kısıtlanırdı çünkü çevremizdeki dünyayı algılayamazdık. İşte bazı olası sonuçlar: - Sesleri duyamamak: İletişim zorlaşır, dışarıdaki tehlikelerden haberdar olamazdık. - Görme duyusunun olmaması: İşe gitmek, kitap okumak, teknolojik aletleri kullanmak, sinemaya gitmek gibi pek çok aktiviteyi yapamaz veya yaparken zorlanırdık. - Koku ve tat alma duyularının olmaması: Yiyeceklerin tadını ve kokusunu alamazdık, bu da beslenme alışkanlıklarımızı etkilerdi. - Dokunma duyusunun olmaması: Sıcaklığı, soğuğu, rüzgarı, acıyı, yürürken bize çarpan insanları hissedemezdik. Sonuç olarak, duyu organlarımız yaşam kalitemizi artıran ve çevremizi anlamamıza yardımcı olan hayati işlevlere sahiptir.

Güçlü sezme yeteneği, sezgi olarak da adlandırılır ve bir şeyin deneyime veya mantığa başvurmadan doğrudan algılanması anlamına gelir. Bu yeteneğe sahip olan kişiler, açık bir kanıt olmaksızın gerçekleşmiş veya gerçekleşecek bir şeyi önceden tahmin edebilir ve bir genellemeyi doğrudan anlayabilirler.

Şekil-zemin ilişkisi, Gestalt algı yasalarından biridir ve bir nesnenin (şekil) arka planından (zemin) nasıl ayrıldığını açıklar. Bu ilke, algısal deneyimlerde en temel ilkelerden biri olup, dikkatimizi belirli bir noktaya odaklamamıza ve geri kalanını arka plan olarak görmemize yardımcı olur.

"Yanılmadan anlayamam" ifadesi, yanlış algılama veya duyu yanılması olmadan doğru bir şekilde anlamak anlamına gelir.

Merleau-Ponty, Gestalt teorisini fenomenolojik bir bakış açısıyla yorumlar. Merleau-Ponty'nin Gestalt yorumunun ana noktaları: - Formun tanımı: Form, sistemin parçalarının birbirleriyle aynı ilişkiyi koruyarak değiştiği denge halidir. - Algının önceliği: Form, dünyanın imkân şartı değil, tezahürünün kendisidir. - Bilincin rolü: Gestalt, bir bilinç için varolma anlamına gelir; organizma, onu tanıyan bir bilinç tarafından anlamlı bir bütün olarak algılanır. - Eleştiri: Merleau-Ponty, Gestalt'ın materyalizm ve ruhçuluk antinomilerine sıkışıp kaldığını düşünür ve teorinin transcendental eğilimlerini eleştirir.

David Hume'a göre fenomenlerden hareketle hiçbir numenal gerçeklik kanıtlanamaz çünkü ona göre var olmak, algılanmış olmayı gerektirir. Hume, öznenin kendisini de çeşitli duyum ve düşüncelerin bir ardışıklığı ve dizisi olarak görür.

İllüzyon ve algı yanılması arasındaki temel farklar şunlardır: 1. İllüzyon, var olan bir nesnenin gerçekte olduğundan farklı algılanmasıdır. Bu durum, fiziksel olaylar veya psikolojik yaşantılardan kaynaklanabilir ve iki şekilde görülür: - Fiziksel illüzyon: Duyu organlarının yapısından veya uyarıcının özelliklerinden kaynaklanır. - Psikolojik illüzyon: Bireyin içinde bulunduğu psikolojik koşullardan ve geçmiş yaşantılardan kaynaklanır. 2. Algı yanılması ise uyarıcıların yanlış, olduklarından farklı yorumlanmasıdır. Bu da iki şekilde ortaya çıkar: - Halüsinasyon: Gerçekte var olmayan bir uyarıcının algılanmasıdır. - Yanılsama: Ortamda bir uyarıcı varken, bireyin onu yanlış algılamasıdır.

Farkındalık sınırı ve seçici hatırlama kavramları farklı alanlarda yer alır: 1. Farkındalık Sınırı: Psikolojide, seçici algı olarak da bilinir ve bireylerin çevrelerindeki bilgi ve uyaranların yalnızca belirli kısımlarını fark etmeleri ve diğerlerini görmezden gelmeleri sürecidir. 2. Seçici Hatırlama: İnsanların, ihtiyaçları, inançları, ilgi alanları ve değerleriyle yakından uyumlu bilgileri hatırlama eğilimidir.

Aldırıcı sesler, insan üzerinde çeşitli etkiler yaratan ve genellikle rahatsız edici olarak algılanan seslerdir. Bu sesler arasında şunlar bulunur: 1. Binöral ritimler: Beyin dalgalarını etkileyerek algıda seçicilik ve meditasyon benzeri bir trans hali yaratabilir. 2. Alarm sesleri: Hayatta kalma refleksini tetikleyerek kortizol salgısına neden olur ve bu da rahatsızlık hissi yaratır. 3. Gürültü: 500, 1000 ve 2000 Hz frekans düzeylerinde ortalama 25 dB şiddetindeki sesler gürültüye dönüşerek negatif etkiler yaratır. 4. Ses bombaları: 170 desibelin üzerinde patlama sesi çıkararak hedefte geçici veya kalıcı duyu kayıpları yaratabilir. Ayrıca, reklamlardaki sesler de dikkat çekici ve akılda kalıcı olmaları nedeniyle bazen aldırıcı olarak değerlendirilebilir.

Dış dünyayı algılamak mümkündür, ancak bu algı süreci oldukça karmaşıktır ve beynimiz tarafından gerçekleştirilen bir dizi işlemi içerir. Algılama süreci şu şekilde gerçekleşir: 1. Dış dünyadan gelen uyarılar, retinada ışık dalgalarına dönüştürülür ve görsel kortekste işlenir. 2. Görsel korteks, aldığı sinyalleri analiz eder ve anlamlı görüntülere dönüştürür. 3. Beynimiz, önceki deneyimlerimizden ve bilgilerimizden yararlanarak algılarımızı oluşturur. Ancak, algımız subjektiftir ve beynimizin sınırlılıklarından ve önyargılarımızdan etkilenir.

Mutlak eşik, algılanabilen en az uyarıcı miktarıdır. Psikolojide iki tür eşik vardır: 1. Mutlak eşik. 2. Fark eşiği.