Algı

Elektrik alanı, insan bedeninde farklı şekillerde hissedilebilir: 1. Ciltte mikro-kıvılcımlar: Elektrik yüklerinin birikmesi, temas sırasında cilt ile cisimler arasında mikro-kıvılcımların görülmesine neden olur. 2. Saçların ve vücut tüylerinin titreşmesi (elektriklenmesi): Bu, statik elektriklenme durumunda saçların kafa derisi üzerinde dikleşmesiyle kendini gösterir. 3. Algılama eşiği: Elektrik alanı algı eşiği kişiden kişiye değişir; 20 kV/m'den itibaren insanların %5'inden fazlası iğnelenme hissi yaşar. Ayrıca, elektrik alanının varlığı, yüklü iki levha arasında bir sarkaç gibi sallanan bir bilya gibi basit deneylerle de gözlemlenebilir.

Evet, uzun süre aynı kokuya maruz kalmak koku reseptörlerini yorar. Koku reseptörleri, aynı kokuya uzun süre maruz kaldıklarında impuls üretimini azaltır ve bir süre sonra impuls oluşumunu durdurur.

Sineklerin gözleri, geniş bir görüş alanı ve hareketi hızlı bir şekilde algılama yeteneği sayesinde çok iyi görür. Bunun nedeni, sineklerin bileşik gözlere sahip olmasıdır. Ayrıca, sineklerin gözleri polarize ışığı algılayabilir ve ultraviyole ışığını görebilir, bu da onların renk algısını ve avlarını tespit etmelerini iyileştirir.

Sapir-Whorf etkisi, dilin düşünceyi ve dünyayı algılama biçimini etkilediğini öne süren bir hipotezdir. Sapir-Whorf etkisinin çalışma şekli şu örneklerle açıklanabilir: 1. Renk Algısı: Farklı kültürler, renkleri farklı şekillerde tanımlar ve bu, renklerin nasıl algılandığını etkiler. 2. Zaman Kavramı: Dilin zaman tenseslerinin yapısı, konuşanların zaman algısını belirleyebilir. 3. Cinsiyet Ayrımı: Birçok dilde nesneler ve insanlar için kullanılan kelimeler, cinsiyet ayrımı yapar. Ancak, Sapir-Whorf hipotezi, dilin düşünceyi tamamen belirlediğini değil, sadece etkilediğini kabul eder.

Algı ve anlama süreci, duyusal bilgilerin işlenmesi, organize edilmesi ve yorumlanmasıyla oluşur. Bu süreç şu aşamalardan geçer: 1. Duyum: Çevredeki uyarıcıların duyu organları tarafından algılanması. 2. Seçim: Birey, duyusal bilgilerin tamamını değil, belirli bir kısmını seçer. 3. Organizasyon: Alınan bilgilerin zihinsel bir düzene sokulması. 4. Yorumlama: Algılanan bilgilerin anlamlandırılması. Algıyı etkileyen faktörler ise bireysel, çevresel ve kültürel olabilir: Bireysel faktörler: Deneyimler, duygusal durum, beklentiler. Çevresel faktörler: Uyarıcının yoğunluğu, yeniliği. Kültürel faktörler: Bireyin yetiştiği kültür.

Ön görme yeteneği, gözlerin retinasının ışığı algılayarak beyne bilgi iletmesi suretiyle nesneleri net bir şekilde görebilme yeteneğidir. Ayrıca, önsezi veya premonisyon olarak da adlandırılan bir yetenekten bahsedilebilir. Bu yetenek, olacak bir olayı henüz olmadan hissetme olarak tanımlanır ve ruhsal hassasiyetleri yüksek olan insanlarda görülen bir özelliktir.

Algıda değişmezlik, nesnelerin farklı görünmelerine rağmen organizmanın onları hep aynı şekilde algılaması durumudur. Bu durum üç şekilde ortaya çıkar: 1. Şekil değişmezliği: Nesnelerin farklı açılardan bakıldığında bile bilinen şekilleriyle algılanması. 2. Büyüklük değişmezliği: Nesnelerin uzaklaşıp yakınlaşmasına rağmen hep aynı büyüklükte algılanması. 3. Renk değişmezliği: Nesnelerin, içinde bulunduğu mekanın aydınlatılmasına bağlı olarak farklı renkte görünmesine rağmen, organizmanın onları tanıdığı renkte algılaması.

Deja Vu, Fransızca'da "daha önceden görmek" anlamına gelir ve yaşanılan bir olayı daha önce yaşamışlık veya görülen bir yeri daha önce görmüş olma duygusu olarak tanımlanır. Deja Vu'nun olası nedenleri: - Beynin yorgunluk veya başka nedenlerden dolayı bir görüntü, ses gibi girdileri algılayamaması. - Beynin sağ ve sol loblarının milisaniyeden daha küçük bir zaman farkı ile çalışması, bu nedenle geç algılayan tarafın olayı daha önce yaşamış gibi hissetmesi. - Yoğun miktarda alkol alımının ertesi sabahı. Deja Vu, genellikle 15 ile 25 yaş arasındaki kişilerde daha sık görülür ve bir hastalık değil, beynin işleyişindeki küçük bir anomaliden kaynaklanır.

Oryantalizm ve oksidentalizm, Doğu ve Batı arasındaki algısal farklılıkları ifade eden kavramlardır. Oryantalizm, Batı'nın Doğu'yu nasıl algıladığını, doğuyu inceleyen ve doğuyla ilgili stereotipileri, önyargıları açıklayan bir kavramdır. Oksidentalizm ise, oryantalizmin tam zıttıdır ve Doğunun Batıyı sorgulaması, eleştirmesi anlamına gelir.

Gerçekte olmayanı algılama, halüsinasyon olarak adlandırılır. Halüsinasyon, iki şekilde ortaya çıkabilir: 1. İllüzyon: Gerçekte var olan nesne veya uyarıcıların hatalı algılanması. 2. Sanrı: Var olmayan bir uyarıcının varmış gibi algılanması.

Algı ve duyum arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Tanım: Duyum, dış dünyadan gelen uyarıcıların duyusal organlar aracılığıyla beyne iletilmesi sürecidir. 2. Süreç: Duyum, daha çok pasif bir süreçtir ve uyarıcıların doğrudan algılanmasını içerir. 3. Öznellik: Duyum nesnel bir deneyimdir, yani her bireyde aynı şekilde gerçekleşir.

İlk ve son harf etkisi, bir kelimenin veya ismin anlam ve algılanma şeklini etkileyen bir olgudur. Bu etkinin nedenleri şunlardır: 1. Temel Kişilik Özellikleri: İsmin ilk harfi, kişinin temel kişilik özellikleri ve hayata bakış açısı hakkında ipuçları verir. 2. Proje ve Fikirleri Sonlandırma Yeteneği: İsmin son harfi, proje ve fikirleri sonuna kadar görebilme yeteneğini yansıtır. 3. Harf Algılama Hataları: Okuma sırasında, kelimelerin başındaki ve sonundaki harfler daha kolay tanınır ve bu da harf algılama hatalarını azaltır.

Gestalt kuramında Pragnanz ilkesi, nesnelerin doğal olarak en basit biçimleri veya organizasyonlarıyla algılanması gerektiğini ifade eder. Bu ilke, insan zihninin karmaşık uyaranları daha basit, simetrik ve düzenli şekiller halinde düzenlemeye yatkın olduğunu öne sürer.

Gestalt psikolojisinin temel ilkeleri şunlardır: 1. Şekil-Zemin İlişkisi: Bir nesnenin (şekil) arka planından (zemin) nasıl ayrıldığını açıklar. 2. Yakınlık İlkesi: Fiziksel olarak birbirine yakın olan nesnelerin bir grup olarak algılanmasını sağlar. 3. Benzerlik İlkesi: Benzer özelliklere sahip nesnelerin birlikte gruplanmasını sağlar. 4. Tamamlama (Bütünleme) İlkesi: Eksik olan görsel bilgiyi tamamlayarak tam bir görüntü oluşturur. 5. Süreklilik İlkesi: Nesnelerin veya şekillerin kesintisiz ve sürekli olarak algılanmasını sağlar. 6. Basitlilik İlkesi: Zihnin karmaşık bilgiyi mümkün olan en basit ve düzenli şekilde organize etme eğilimini açıklar.

Renk, cisimlerin üzerine çarpan ışığın göz tarafından algılanmasıdır.

Değiştirilmiş algılar konusu, algısal değişmezlikler olarak adlandırılan olguyu içerir. Algısal değişmezlikler, aynı nesneye dair duyusal sistemimize giren girdilerin farklılığına rağmen, nesneyi göreli olarak aynı algılamaya devam etme durumudur. Bu durum dört ana başlık altında incelenir: 1. Büyüklük Değişmezliği: Nesnelerin bize olan uzaklığı arttıkça, retinamıza düşen imgeleri küçülür, ancak biz nesneyi aynı büyüklükte algılamaya devam ederiz. 2. Şekil Değişmezliği: Nesnelerin farklı görüş açılarından retinaya düşen imgeleri farklılaştığında bile, o nesneyi aynı şekilde algılamaya devam ederiz. 3. Renk Değişmezliği: Farklı ışık koşulları altında nesnelerin renginin değişmesine rağmen bunları aynı renkte algılamaya devam ederiz. 4. Parlaklık Değişmezliği: Tanıdık bir nesnenin, ışık koşulları ne olursa olsun değişmez bir tona sahipmiş gibi görülmesidir.

Emre Şan'ın "Sanat Felsefesinin Hikayesi" adlı eseri, algı felsefesi bağlamında, sanat tarihinin mağara resimlerinden dijital imajlara uzanan yolculuğunu ele alır. Bu eserde Şan, sanatın dönüşümlerini ve paradigma değişimlerini sorgulayarak, sanattaki felsefi sorunları ortaya koyar.

Psikolojide algıda seçicilik ve değişmezlik kavramları şu şekilde açıklanabilir: 1. Algıda Seçicilik: Organizmanın dikkatini çevresindeki uyarıcılardan sadece bir tanesine yoğunlaştırıp onunla ilgili özellikleri algılamasıdır. - Dış Faktörler: Uyarıcının şiddeti, büyüklüğü, tekrar etmesi gibi durumlar. - İç Faktörler: Beklenti, inanç, değer yargısı, meslek, ilgi gibi durumlar. 2. Algıda Değişmezlik: Algılanan nesnelerin şekilleri, renkleri, büyüklükleri değiştiği halde, organizmanın o nesneleri hep aynı biçimde algılamasıdır. - Şekil Değişmezliği: Pencereye farklı açılardan bakılsa da hep dikdörtgen olarak algılanması. - Büyüklük Değişmezliği: Gökdelenden bakıldığında insanların, arabaların ve binaların küçük görünmesi, ancak yine de normal boyutlarıyla algılanması.

Görüngübilim (fenomenoloji), nesnelerin kendileri yerine, insanların bu nesneleri nasıl algıladığı ve deneyimlediği üzerine odaklanan bir felsefe akımıdır. Bu akım, dünyanın ve olayların objektif gerçekliğinden ziyade, zihinde yaratılan anlamlar ve deneyimler üzerinden dünyayı incelemeyi amaçlar. Görüngübilimin diğer anlamları: Bilim dalı: Işığın ve diğer elektromanyetik dalgaların davranışlarını, etkileşimlerini ve görünümlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Genel terim: Olaybilim veya gözlemlenebilir olayların incelendiği herhangi bir bilim dalı için kullanılan genel bir terimdir.

Bir nesneyi bulunduğu konumda ve öteden kavrayışımız, basiret veya feraset kavramlarıyla ilgilidir. Basiret, doğru ve ölçülü bakış, uzağı görebilme ve bir şeyin iç yüzünü anlayabilme yeteneğidir. Ayrıca, Aristoteles'e göre, bir nesnenin ne olduğunun bilgisi, beş duyu organından herhangi biriyle algılayabildiğimiz müddetçe mümkündür.