Kayısı

Kayısıda verim budaması, kış dinlenme döneminde, havaların çok soğuk olmadığı zamanlarda yapılır. Bu dönem, Ege ve Akdeniz Bölgeleri gibi kışın çok soğuk geçmediği yerlerde sonbaharda, ağaçlar yapraklarını döktükten itibaren başlar ve kış sonunda ağaçlar uyanıncaya kadar devam edebilir.

Cadde kayısısı olarak bilinen kayısı türü, Türkiye'de özellikle şu bölgelerde yetişmektedir: Malatya (Türkiye'nin kayısı başkenti); Elazığ, Erzincan, Iğdır, Kayseri, Mersin, Hatay, Kahramanmaraş; Ege, İç Anadolu ve Marmara Bölgesi. Ayrıca, seralarda da örtü altı kayısı yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Şekerpare ve Malatya kayısısı aynı meyve türünü ifade eder. Şekerpare kayısısı, Malatya'da yetiştirilen ve bu bölgeye özgü bir kayısı çeşididir.

Kayısı ağaçlarının soğuklama süresi 700 ila 1300 saat arasında değişmektedir.

Kayısı lokumu yapmak için iki farklı tarif bulunmaktadır: 1. Hafif ve lezzetli kayısı lokumu tarifi: - Malzemeler: 10 adet kuru kayısı, 1 çay bardağı ceviz, Hindistan cevizi. - Hazırlanışı: 1. Kayısıları yarım saat sıcak suda bekletin. 2. Yumuşayan kayısıları ve cevizi rondoda çekin. 3. Yağlı kağıt üzerine döküp rulo şekli verin. 4. Dilim dilim keserek Hindistan cevizine bulayın ve servis tabağına alın. 5. Buzdolabında muhafaza edin. 2. Kayısılı lokum kurabiye tarifi: - Malzemeler: 1 adet yumurta akı, 250 gr oda sıcaklığında yumuşamış tereyağı, 200 gr toz şeker, 1 paket kabartma tozu, 500 gr buğday unu, içi için şekerpare kayısı, iri doğranmış ceviz, 1 tatlı kaşığı tarçın, 1 çorba kaşığı esmer şeker. - Hazırlanışı: 1. Tereyağı, toz şeker ve yumurta akını harmanlayın. 2. Un ve kabartma tozunu eleyerek ekleyin ve hamuru yoğurun. 3. Hamuru 10 dakika dinlendirin. 4. Kayısıları ortadan ikiye bölüp çekirdeklerini çıkarın. 5. Ceviz içi, tarçın ve esmer şekeri harmanlayıp kayısıların ortasını doldurun. 6. Hamurdan mandalina büyüklüğünde parçalar koparıp yuvarlayın ve içine doldurulmuş kayısıları yerleştirin. 7. 170 derece fırında 25-30 dakika pembeleşinceye kadar pişirin. 8. Kurabiyeler soğuduktan sonra pudra şekeri serperek servis edin.

Kayısı ağaçlarında ilaçlama yılda iki kez yapılır: 1. İlk ilaçlama: Sonbaharda yaprakların %75'i döküldükten sonra. 2. İkinci ilaçlama: İlkbaharda gözler uyanmadan önce, çiçek tomurcukları açılmadan önce.

Kayısı ağacının sert kurumasının birkaç nedeni vardır: 1. Kök Çürümesi ve Hastalıklar: Yanlış gübreleme veya sulama teknikleri nedeniyle ortaya çıkan kök çürümesi ve geriye doğru ölüm gibi hastalıklar kurumaya yol açar. 2. Zararlı Böcekler: Zararlı böcekler, kayısı ağacını en hızlı kurutan nedenlerden biridir. 3. Yüksek Sıcaklıklar: Ağaçların yüksek sıcaklıklardan dolayı kuruması da mümkündür. 4. Geç Hasat: Meyvedeki elementlerin tükenmesine neden olarak kurumaya sebep olabilir.

Kayısıya erik, şeftali, badem, kiraz ve zerdali aşıları yapılır.

Sarı Çataloğlu kayısısı, Malatya yöresinde yetişen bir kayısı çeşididir. Özellikleri: Ağaç: Kuvvetli ve yayvan gelişir, dalları aşağıya eğiktir. Meyve: Orta irilikte, oval şekillidir. Kabuk rengi: Sarıdır. Meyve eti: Sarı, sert, çok sulu ve tatlıdır. Çekirdek: Hafif uzun ve ete bağlı değildir. Hasat zamanı: Haziran ayının son haftasından itibaren başlar. Bu kayısı çeşidi, daha çok kurutmalık olarak tercih edilir.

Kayısı hoşafı yapmak için gerekli malzemeler: 250 gr kuru kayısı; yarım çay bardağı kabuksuz badem içi; 1 su bardağı toz şeker; 4 su bardağı su. Yapılışı: 1. Kuru kayısıları yıkayıp bir tencereye alın. 2. Üzerine suyu ekleyin ve şişmeleri için birkaç saat bekletin. 3. Şeker ve bademleri ilave edin. 4. Kayısılar yumuşayana kadar pişirin. 5. Soğuk servis yapın. Alternatif bir tarif: 1. Kayısıları sıcak suda yıkayıp küp küp doğrayın. 2. Doğradığınız kayısıyı önceden kaynattığınız sıcak suyun içine koyun ve ocağa alın. 3. Sonrasında şekeri, tarçını, zencefili ilave edin ve kaynamaya bırakın. 4. Yaklaşık 10-15 dakika kaynadıktan sonra ocaktan alıp limon suyunu ekleyin ve soğumasını bekleyin. 5. Soğuduktan sonra servis edin.

Zirex WG bitki koruma ürünü, şeftali ve kayısı bitkilerinde kullanılır. Kullanım alanları ve dozları: - Şeftali: Şeftali yaprak kıvırcıklığı için 200 gr / 100 l su. - Kayısı: Yaprak delen (çil) için 250 gr / 100 l su.

Kuruyan kayısı dallarının kesilmesi için şiddetli budama yapılmalıdır. Bu işlem sırasında dikkat edilmesi gerekenler: 1. Budama 2-3 yıla yayılmalıdır: Kalın dalların tümü aynı yıl içerisinde kesilmemelidir. 2. Macunla kapatma: Büyük budama yaraları mutlaka macunla kapatılmalıdır. 3. Hastalıklı ve kuru dallar: Sadece hastalıklı, kırılmış ve ışık girişini engelleyecek düzeyde birbirine girmiş dallar kesilmelidir. Eğer budama işlemi yanlış yapılırsa, kayısı ağacı zamk çıkarabilir ve zamanla sararıp kuruyabilir.

Kayısı en çok Malatya ilinde yetişir.

Arabistan'da hangi kayısı türünün yetiştiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, kayısının dünya üzerinde İran, Afganistan, Türkistan, Avrupa'nın Akdeniz kıyıları, Afrika, Avustralya, Güney Amerika, Arjantin, Şili ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yetiştiği bilinmektedir. Türkiye, İran, Cezayir ve Özbekistan gibi ülkeler kayısı yetiştiriciliği ile öne çıkmaktadır.

Kayısı silkme makineleri, traktör vasıtasıyla ağacı silkerek olgunlaşmış meyveleri alt kısma serilen çadırın üzerine düşürme prensibi ile çalışır. Kadıoğlu Vibrope kayısı silkme makinesinin çalışma şekli ise şu şekildedir: 1. Çelik halatın uç kısmındaki kemer, ağacın esnek bir dalına veya ağaç genç ise taçlanmanın başladığı ağaç gövdesinin esneyebileceği bir bölümüne bağlanır. 2. Traktör ileri sürülerek halatın boşluğu alınır ve kuyruk mili harekete geçirilir. 3. Bu şekilde ağaç silkelenmeye başlar ve meyve dalından koparak düşer. 4. Silkeleme şiddeti ve devri, traktörden ayarlanabilir.

Suriye'de en çok Hacıhaliloğlu ve Hasanbey kayısı çeşitleri yetişmektedir.

Günkurusu kayısının kuruma süresi, 5 ila 10 gün arasında değişir.

200 gram kayısı yaklaşık olarak 6-7 adet kayısıya denk gelir.

1 porsiyon kayısı 4 adettir.

Gündoğdu Kayısı ve Kuruyemiş ürünleri, Malatya iline aittir.