Kayısı

Onel Tarım, kurutulmuş meyve işleyicisi ve ihracatçısı olarak faaliyet gösteren bir şirkettir. Şirketin yaptığı işler arasında: - kuru kayısı, kuru incir ve diğer kuru meyve çeşitlerinin işlenmesi; - paketlenmesi; - 40'tan fazla ülkeye ihracatı yer almaktadır.

Zerdali ve kayısı aynı meyvenin farklı türleridir. Aralarındaki temel farklar şunlardır: - Boyut: Zerdali, kayısına kıyasla daha küçüktür. - Tat: Zerdali'nin tadı ekşi, kayısının ise tatlıdır. - Kullanım amacı: Zerdali genellikle reçel ve marmelat gibi işlenmiş ürünlerde kullanılırken, kayısı taze olarak tüketilir veya kurutularak hamur işlerinde kullanılır. - Yetiştirme koşulları: Zerdali soğuk iklimleri tercih ederken, kayısı sıcak iklimlerde daha iyi yetişir.

En faydalı sarı meyvelerden biri kayısı olarak değerlendirilebilir. Kayısının faydaları arasında: - Görme sorunlarına karşı koruma. - Kalp sağlığı. - Yağ yakımı.

Malatya kayısısının meşhur olmasının birkaç nedeni vardır: 1. İklim ve Toprak Koşulları: Malatya, kayısı yetiştiriciliği için uygun iklim ve toprak yapısına sahiptir. 2. Çeşitlilik: Malatya'da birçok farklı kayısı çeşidi yetiştirilir ve bunlar arasında "Hacıhaliloğlu" cinsi en bilinen ve değerli olanıdır. 3. Üretim Teknikleri: Malatya'daki üreticiler, yıllara dayanan deneyimleriyle özel üretim teknikleri uygularlar, bu da kayısının daha kaliteli ve lezzetli olmasını sağlar. 4. Coğrafi Tescil: Malatya kayısısı, Avrupa Birliği tarafından coğrafi tescile sahiptir.

En iyi Malatya kayısısının yetiştiği yerler arasında Malatya'nın yanı sıra Elazığ, Erzincan, Iğdır ve Kars öne çıkmaktadır.

Malatya'nın en iyi kayısısı olarak Hacıhaliloğlu çeşidi kabul edilmektedir.

En faydalı kayısı olarak gün kurusu kabul edilmektedir. Kayısının faydaları arasında ise şunlar yer almaktadır: Göz sağlığı: A ve E vitaminleri sayesinde göz sağlığını korur. Kalp sağlığı: Potasyum ve lif içeriği ile kalp hastalıklarına karşı koruyucu etki gösterir. Sindirim sistemi: Lif açısından zengin olması nedeniyle sindirim sistemini destekler ve kabızlığı önler. Bağışıklık sistemi: Antioksidan içeriği ile bağışıklık sistemini güçlendirir. Ancak, kayısının aşırı tüketimi ishal ve karın ağrısına neden olabilir.

Hekimhan, kayısı üretimi ve cevizi ile meşhurdur. Diğer meşhur yönleri ise şunlardır: - Tarihi yapılar: Taşhan kervansarayı, Köprülü Mehmet Paşa Camii gibi Selçuklu ve Osmanlı dönemine ait eserler. - Doğal güzellikler: Yama Dağı, Hasançelebi Ilıca Mesire Alanı gibi yerler. - El sanatları: Hekimhan işlemeleri olarak bilinen el işi nakış ve dantel çalışmaları.

Kayısı, A, B, C ve P vitaminleri açısından zengindir.

Ots organik kayısı, Malatya'da üretilmektedir.

Kayısı kıvamı için su kaynatmak, kayısı suyu veya kayısı reçeli yapımında kullanılabilir. Kayısı suyu için: 1. 1 kg kayısıyı yıkayıp tencereye alın. 2. Üzerine 5-5,5 su bardağı su ekleyin ve orta ateşte iyice yumuşayana kadar kaynatın. 3. Kaynama işlemi bittikten sonra suyunu bir kaba dökün. 4. Suyun üzerindeki kayısıları tel süzgeçten geçirip, suyuna posalarının karışmasını sağlayın. 5. İsteğe göre toz şeker ekleyip karıştırın ve şişeye veya sürahiye koyup buzdolabında soğumaya bırakın. Kayısı reçeli için: 1. 2 kg kayısıyı ortadan kesip çekirdeklerini çıkarın. 2. Tencerenin dibine biraz şeker serpin ve üzerine kayısı koyarak şeker-kayısı döngüsünü devam ettirin. 3. 1 çay bardağı suyu azar azar ekleyerek ocağın altını açın ve orta ateşte pişirin. 4. Şekerlerin erimesi ve kaynamaya başlamasıyla birlikte 15 dakika daha pişirin. 5. Limon suyunu ekleyip 15 dakika daha kaynatın ve kıvamı koyulaşınca ocaktan alın.

Karadut ve kayısı birlikte yetişebilir, çünkü her iki meyve de Türkiye'de geniş bir coğrafyada yetiştirilmektedir. Karadut, özellikle Akdeniz bölgesinde ve Doğu Anadolu'da yaygın olarak bulunurken, kayısı ise Doğu Anadolu'nun yüksek kesimleri hariç hemen her ilde yetiştirilebilmektedir.

Kayısı ile birçok farklı tatlı yapılabilir. İşte bazı örnekler: 1. Kayısı Tatlısı: Kurutulmuş kayısıların içi ceviz veya fındık ile doldurularak şerbet ile tatlandırılır. 2. Kayısı Reçeli: Taze kayısının şekerle kaynatılarak elde edilen bir tatlıdır. 3. Kayısılı Kek: Taze veya kurutulmuş kayısı kullanılarak yapılan lezzetli bir kek tarifidir. 4. Kayısı Peltesi: Nişasta, şeker, su ve kayısının karıştırılarak pişirilmesiyle hazırlanan hafif bir tatlıdır. 5. Kayısı Crumble: Şeker, tereyağı, un ve kayısı ile yapılan, çay saatlerinde tüketilebilecek bir tatlıdır. Ayrıca, kayısılı dondurma, kayısılı ve peynirli graten gibi daha farklı tarifler de mevcuttur.

Gün kurusu ve sarı kuru kayısı fiyatları arasındaki fark, üretim yöntemleri ve besin değerlerinden kaynaklanmaktadır. - Gün kurusu kayısı, doğal yöntemlerle güneşte kurutulduğu için daha az ürün elde edilir ve bu nedenle daha yüksek fiyatlıdır. - Sarı kuru kayısı ise kükürtleme işleminden geçirilerek kurutulur, bu da raf ömrünü uzatır ve yumuşak bir doku kazandırır.

Iğdır'da en iyi kayısının yetiştiği yer, mikroklima iklim özelliklerine sahip olan Iğdır yöresi olarak bilinmektedir.

Kayısı, Malatya'ya M.Ö. IV. yüzyılda Büyük İskender'in seferleri sırasında gelmiştir.

İki çekirdekli kayısı, genetik eğilim veya beslenme fizyolojisi nedeniyle oluşabilir. Ayrıca, bazı kayısı çeşitlerinde çift dişi organ oluşumu da görülebilir ve bu durum yüksek sıcaklıklar nedeniyle tomurcukların ayrım periyotlarında ortaya çıkabilir.

Kayısı çekirdeğinin sadece tatlı kısmı yenmelidir. Kayısı çekirdeğini tüketmek için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Kayısının izini takip ederek ortadan ikiye kesin. 2. Elinizle kayısıyı ayırın ve ortadaki çukuru çıkarın. 3. Çekirdeği bir fındıkkıran yardımıyla açın ve kırılan parçaları atın. Kayısı çekirdeği yedikten sonra kendinizi hasta hissederseniz bir tıp uzmanına başvurmanız önerilir.

Malatya'da kayısının bilinen yazılı tarihi 1655 yılına dayanmaktadır.

Elazığ'da en çok yetişen meyveler arasında kayısı ve şeftali öne çıkmaktadır.