Aşı

Anti-HBs seviyesinin yüksek olması, kişinin Hepatit B virüsüne karşı bağışıklık kazandığını gösterir. Bu durum, iki şekilde gerçekleşebilir: 1. Aşılama sonrası: Hepatit B aşısı olunduğunda, vücudun aşıdaki proteine karşı antikor üretmesiyle Anti-HBs seviyesi yükselir. 2. Enfeksiyon sonrası: Hepatit B enfeksiyonu geçirildiğinde, vücut doğal olarak antikor üretir ve Anti-HBs seviyesi artar. Anti-HBs seviyesinin yüksek olması, hastalığa karşı korunulduğunu ve yeniden enfeksiyon riskinin düşük olduğunu ifade eder.

Kızamık aşısı yapılmazsa şu olumsuz sonuçlar ortaya çıkabilir: Hastalık riski: Kızamık, oldukça bulaşıcı bir hastalıktır ve aşılanmamış bireylerde hızla yayılabilir. Ciddi komplikasyonlar: Kızamık, zatürre, beyin iltihabı (ensefalit), kalıcı işitme kaybı ve ölüm gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Toplumsal sağlık riski: Aşılanma oranlarının düştüğü bölgelerde kızamık salgınları görülebilir. Kızamık aşısı, genellikle çocukluk döneminde yapılan rutin aşı takvimine dahildir ve zorunludur.

HPV aşısı yaptırdıktan sonra cinsel ilişkiye girilebilir, ancak aşının tam koruma sağlaması için tüm dozların tamamlanması gereklidir. Aşı, bazı HPV tiplerine karşı koruma sağlasa da tüm tipleri kapsamayabilir. Ayrıca, cinsel aktiviteye başlamadan önce aşının tüm dozlarının tamamlanması önerilir.

Evet, Küba'nın kanser aşısı Türkiye'de yapılmaktadır. Sağlık Bakanlığı'nın girişimleri sonucunda resmi kanallarla Küba'dan ithal edilen aşı, Türkiye'de onkoloji uzmanlarının yazdığı reçeteyle eczanelerden alınabilmektedir.

JN1 varyantı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından "dikkat edilmesi gereken varyant" olarak sınıflandırılmıştır, ancak ne kadar tehlikeli olduğu konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. JN1 varyantının tehlikeli sayılmamasının bazı nedenleri: Bulaşıcılık: Mevcut aşıların, JN1 varyantına karşı koruma sağlamaya devam ettiği düşünülmektedir. Semptom şiddeti: Enfekte kişilerin belirtileri genellikle hafif ila orta şiddette olup, bazı kişilerde daha ağır semptomlar da gelişebilir. Tehlike oluşturabileceğine dair bazı nedenler: Yayılım hızı: JN1 varyantının daha bulaşıcı olduğu veya bağışıklık sisteminden daha iyi kaçabildiği düşünülmektedir. JN1 varyantının etkileri konusunda daha fazla bilimsel çalışma ve veri gerekmektedir.

Kedi aşı takvimi, kedinin yaşı, sağlık durumu ve yaşam tarzına göre veteriner tarafından hazırlanır. Temel aşılar tüm kediler için önerilir ve genellikle şu şekildedir: Karma Aşı (FVRCP). Kuduz Aşısı. Lösemi Aşısı (FeLV). Temel olmayan aşılar, kedinin yaşam koşullarına ve riskli olduğu hastalıklara göre veteriner tarafından önerilir. Aşıların yan etkileri genellikle hafiftir ve geçici belirtiler (ağrı, şişlik, kızarıklık) aşıdan hemen sonra ortaya çıkar.

İnaktif aşılar, hastalık yapıcı özelliği ortadan kaldırılmış virüs partikülleri, bakteriler veya diğer patojenler içerir ve vücutta bağışıklık yanıtı oluşturmayı amaçlar. İnaktif aşıların bazı işlevleri: Bulaşıcı hastalıkların önlenmesi. Sürü bağışıklığına katkı. İnaktif aşılar, özellikle bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler için güvenlidir çünkü patojenler canlı değildir ve enfeksiyon riski oluşturmaz.

"Türkivşa" kelimesi, "Türkovac" kelimesinin yanlış yazılmış hali olabilir. Türkovac, Türkiye'de geliştirilen yerli Kovid-19 aşısının adıdır.

AstraZeneca aşılarının toplatılmasının nedeni, aşının nadir ancak tehlikeli yan etkilere yol açabilmesidir. İngiltere merkezli ilaç şirketi AstraZeneca, Oxford Üniversitesi ile ortak geliştirdiği COVID-19 aşısının kan pıhtılaşması ve düşük kan trombosit sayısı gibi yan etkilere neden olabileceğini kabul etti. AstraZeneca aşısının toplatıldığı bazı ülkeler şunlardır: Danimarka; Norveç; Bulgaristan; Tayland; İrlanda. Avrupa İlaç Denetim Kurumu (EMA), aşının faydalarının risklerinden çok daha yüksek olduğunu kaydetti.

Nimenrix aşısı, en az 5 yıl boyunca koruma sağlar. Aşının koruma süresi, kişinin sağlık durumuna ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, aşının yenilenmesi gerekip gerekmediği konusunda bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

BCG (Bacillus Calmette-Guerin) aşısı, diğer adıyla verem (tüberküloz) aşısıdır. Kanser tedavisinde BCG aşısı ise, mesane kanserinin tedavisinde kullanılır. Mesane kanseri tedavisinde BCG aşısı, şu şekilde uygulanır: Enjeksiyon: BCG, mesane içine enjekte edilir. Uygulama sıklığı: Genellikle 6 hafta boyunca, haftada bir kez uygulanır. Süre: Gerekli görüldüğü durumlarda tedavi 6 aydan 1 yıla kadar uzatılabilir. BCG aşısı, ısı ve ışığa çok dayanıksızdır ve deri içine (intradermal) uygulanır. BCG aşısının yan etkileri arasında, idrar yolu enfeksiyonu kaynaklı batma hissi, sık idrara çıkma, deri döküntüsü, eklem ağrısı, yüksek ateş, idrarda kan olması gibi durumlar bulunur. BCG aşısı, tüm ülkeler tarafından yaygın biçimde uygulanmamakla birlikte, Türkiye’de bebek ve çocukların rutin aşı takviminde yer almaktadır.

Nimenrix aşısı, Neisseria meningitidis bakterisinin A, C, W-135 ve Y tiplerinin neden olduğu enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. Nimenrix aşısı, 6 haftalıktan itibaren bebeklere, çocuklara, ergenlere ve yetişkinlere uygulanabilir. Aşının koruma sağladığı serogruplar, yıllık vakaların yaklaşık %40’ını oluşturur.

Gardasil aşısı, genellikle 3 doz halinde uygulanır. Dozların uygulama takvimi: İlk doz: Belirlenen bir tarihte yapılır. İkinci doz: İlk dozdan 2 ay sonra uygulanır. Üçüncü doz: İlk dozdan 6 ay sonra verilir. 9-14 yaş arasındaki bireyler için bazen 2 doz yeterli olabilir. Aşılama programı, kişinin yaşına ve sağlık durumuna göre değişebilir. En doğru bilgi için bir doktora danışılması önerilir.

Nimenrix aşısı, 6 haftalıktan itibaren bebeklere, çocuklara, ergenlere ve yetişkinlere uygulanabilir. 6 aydan küçük bebeklerde: 3 dozda uygulanır; iki doz arasında en az 2 ay olmalı, son doz 12. ayda yapılmalıdır. 12 aydan büyük bebeklerde ve 1 yaşından büyük çocuklarda: Tek doz olarak uygulanır. Rutin olarak uygulanmaz, ancak belirli durumlarda ek dozlar gerekebilir. Aşıyı uygulamadan önce bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Jonas Salk'ın geliştirdiği çocuk felci (polio) aşısı, 1955 yılında ruhsat almıştır. Aşının geliştirilme süreci ise şu şekilde özetlenebilir: 1950'lerin başında, ilk başarılı aşı bulunmuştur. 1952 yılında, formaldehitle öldürülmüş virüsten aşı elde etmeyi başarmıştır. 1954 ve 1955 yıllarında yapılan geniş çapta tecrübeler, aşının çocuk felcine etkili olduğunu kesin olarak göstermiştir. Salk, bulduğu aşıya patent çıkarmamıştır.

Aşı olduktan sonra görülebilecek yan etkiler genellikle hafif ve geçici olup, ciddi yan etkiler nadirdir. Sık görülen hafif yan etkiler: Enjeksiyon (iğne) yerinde ağrı, şişlik ve kızarıklık. Ateş, baş ağrısı, kas ağrısı ve iştahsızlık. Döküntü. Nadir görülen ciddi yan etkiler: Anafilaksi (alerjik şok tablosu). Uzun süreli ağlama atağı, ateşli havale, hipotonik hiporesponsif atak. Yan etkiler durumunda bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Hepatit B aşısı, hepatit B virüsüne karşı bağışıklık sağlamak ve ciddi karaciğer hastalıklarını önlemek için yapılır. Hepatit B aşısının yapılmasının bazı nedenleri: Enfeksiyondan korunma: Aşı, hepatit B enfeksiyonunu önler. Kronik hastalıklardan koruma: Kronik hepatit B hastalığından korur. Karaciğer sağlığı: Karaciğer sirozu ve karaciğer kanseri riskini azaltır. Bulaşmanın engellenmesi: Kan yoluyla ve doğum sırasında bulaşmayı engeller. Toplumsal koruma: Toplumda hastalığın yayılmasını önler. Risk gruplarına koruma: Sağlık çalışanları ve risk grubundaki bireyler için koruma sağlar. Dünya Sağlık Örgütü, tüm yenidoğanlara doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde hepatit B aşısı yapılmasını önermektedir.

Bexsero aşısı, Neisseria meningitidis grup B bakterilerinin neden olduğu invazif meningokok hastalığına karşı koruma sağlamak amacıyla kullanılır. Bu aşı, menenjit (beyin ve omuriliği kaplayan zarın iltihaplanması) ve septisemi (bakterilerin kana geçmesi sonucunda ateş ve titremeye neden olan hastalık) gibi ciddi ve bazen yaşamı tehdit edici enfeksiyonlara karşı bağışıklık oluşturur.

Delta Plus varyantına karşı koruma sağlayan aşılar arasında Biontech ve Sinovac bulunmaktadır. Biontech aşısı, Delta Plus varyantına karşı birinci dozdan sonra semptomatik hastalıklara karşı %33, ikinci dozdan iki hafta sonra ise %88 koruma sağlamaktadır. Sinovac aşısı, Delta Plus varyantına karşı daha az koruma sağlasa da, üçüncü doz uygulandığında koruma seviyesinin artabileceği belirtilmektedir. Aşıların etkinliği konusunda kesin sonuçlar için daha fazla veri gerekmektedir. Aşıların yanı sıra, maske, mesafe ve hijyen kurallarına uyulması da Delta Plus varyantından korunmada önemlidir.

Tetanoz aşısı yapılmazsa, özellikle kirli yaralanmalar sonucunda ortaya çıkan tetanoz hastalığı ölümle sonuçlanabilir. Tetanozun bazı sonuçları: Yüksek ölüm riski: Yaygın tetanoz hastalığında hastaların %10-30’u uygulanan tedavilere rağmen kaybedilebilir. Kas spazmları ve kasılmalar: Çene kaslarında spazmlar ve sertlik, ense kaslarında sertlik, yutkunma zorluğu, karın kaslarında sertlik gibi belirtiler görülebilir. Ciddi komplikasyonlar: Enfeksiyon ilerlediğinde, solunum kaslarının etkilenmesi ve kalp ritminde bozukluk gibi hayati tehlike arz eden komplikasyonlar gelişebilir. Tetanoz aşısı, Clostridium tetani bakterisinin neden olduğu tetanoz hastalığına karşı koruma sağlar ve enfeksiyonun ciddi sonuçlarından korunmanın en etkili yoludur.