Zamanaşımı

Müstehcenlik davasında zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren 8 yıldır. Eğer suç çocuklara karşı işlenmişse, zamanaşımı süresi 15 yıla kadar uzayabilir.

TBK 72. maddeye göre zamanaşımı, tazminat isteminin, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrayacağını ifade eder. Bu süre, haksız fiilden doğan borç ilişkileri için geçerlidir.

Zamanaşımı defi, HMK 144 kapsamında değildir. HMK 144 maddesi, tahkikat aşamasında tarafların dinlenilmesini düzenler.

Zamanaşımı hem ilk itiraz hem de savunma olarak değerlendirilebilir. - İlk itiraz olarak değerlendirilmesi, zamanaşımının sınırlı olarak sayılan ilk itirazlardan biri olmaması ve cevap dilekçesi ile ileri sürülebilme zorunluluğunun bulunmamasından kaynaklanır. - Savunma olarak değerlendirilmesi ise zamanaşımının, borcun ifasını engelleyen bir hak olması ve borçlunun mahkemeye karşı bu savunmayı yapabilmesinden kaynaklanır.

Yeşil alan olarak ayrılan taşınmazın zamanaşımı süresi, imar planının kesinleştiği tarihten itibaren 5 yıldır.

Kazandırıcı zamanaşımı ve olağan zamanaşımı arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Kapsam: Kazandırıcı zamanaşımı, yalnızca taşınmaz malların mülkiyetini kazanmak için uygulanırken, olağan zamanaşımı hem taşınır hem de taşınmaz mallar için geçerlidir. 2. Süre: Olağan zamanaşımında zilyetlik (fiili hakimiyet), 10 yıl boyunca davasız ve aralıksız olarak sürdürülmelidir. 3. Yolsuz Tescil: Olağan zamanaşımında tapuda geçerli bir hukuki sebep olmaksızın malik olarak görünen kişinin durumu söz konusudur. 4. Tescil Talebi: Olağan zamanaşımında mülkiyet, herhangi bir başkaca talep veya işlem gerekmeksizin zilyede geçerken, olağanüstü zamanaşımında zilyet, tescil talep etme hakkını mahkemeye sunmalıdır.

İkincil sorumluların zamanaşımı, amme alacağının vadesinin rastladığı takvim yılını izleyen yılın başından itibaren 5 yıl geçmekle başlar.

Hukuk davalarında zamanaşımı süreleri farklı hukuk dallarına göre değişiklik gösterir: 1. Borçlar Hukukunda: Genel olarak alacakların talep edilebilmesi için 10 yıl zamanaşımı süresi belirlenmiştir. 2. Ceza Hukukunda: Zamanaşımı süreleri suçun niteliğine göre değişir ve 5 yıldan ömür boyuna kadar uzayabilir. 3. Özel Hukukta: Ticari işlemlerde zamanaşımı süreleri genellikle 4 yıl olarak uygulanır. 4. Fikri Mülkiyet Haklarında: Telif hakkı ihlalleri ve patent hakları gibi davalarda zamanaşımı, hakkın ihlal edildiği tarihten itibaren 2 yıldır. Zamanaşımı süreleri, davanın türüne ve ilgili kanun maddelerine göre de farklılık gösterebilir.

Haksız fiil tazminatında zamanaşımı süresi, Türk Borçlar Kanunu’nun 72. maddesine göre iki şekilde belirlenmiştir: 1. İki yıl: Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. 2. On yıl: Her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımı gerçekleşir. Ayrıca, haksız fiil aynı zamanda suç teşkil ediyorsa, ilgili suçun ceza zamanaşımı süresi de uygulanır.

Genel af halinde dava zamanaşımı durur ve kamu davası düşer.

Evet, eksik borçlar zamanaşımına uğrar. Zamanaşımı, borcun üzerinden belirli bir süre geçtikten sonra alacak hakkının sona ermesini ifade eder.

SGK'da 10 yıllık zamanaşımı, prim ve diğer alacakların ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren hesaplanır. Zamanaşımının başlangıç tarihleri şu şekilde belirlenir: - Mahkeme kararı sonucu doğmuş alacaklar için: Mahkeme kararının kesinleşme tarihinden. - Denetim ve kontrolle görevli memurlarca yapılan tespitler sonucu doğmuş alacaklar için: Rapor tarihinden. - Kamu idarelerinin denetim elemanlarının incelemeleri sonucu doğmuş alacaklar için: İnceleme sonuçlarının SGK'ya intikal ettiği tarihten. - Bankalar, döner sermayeli kuruluşlar vb. kurumlardan alınan bilgiler sonucu doğmuş alacaklar için: Bilgi ve belgenin SGK'ya intikal ettiği tarihten.

Zamanaşımı savunmasında ıslah, davanın tahkikatın sona ermesine kadar yapılabilir.

Ticari banka hesabı, hak sahibinin en son talebi, işlemi veya yazılı talimatından itibaren on yıl içinde işlem görmezse zamanaşımına uğrar ve kapanır.

Kefillik itirazında zamanaşımı, kefalet sözleşmesinin yapıldığı tarihten itibaren 10 yıl sonra başlar.

Evet, devam eden davalarda zamanaşımı durabilir. Zamanaşımının durması, belirli bir sebeple zamanaşımının geçici olarak duraklaması anlamına gelir. Zamanaşımının durabileceği bazı durumlar şunlardır: - Hak sahibinin hakkını kullanmasını engelleyen bir durum varsa. - Taraflar arasında bir hukuki işlem devam ediyorsa. - Hak sahibinin ölümü veya kısıtlı hale gelmesi. - Soruşturma veya kovuşturmanın izin veya karar alınmasını gerektirmesi.

Vergi dairesinde zamanaşımını durdurmak için aşağıdaki durumlar söz konusu olabilir: 1. Mücbir sebep: Yangın, deprem, savaş gibi olağanüstü durumlarda zamanaşımı durur. 2. Takdir komisyonuna başvuru: Vergi dairesinin matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurması, zamanaşımını durdurur. 3. Dava süreci: Vergi mahkemesi veya Danıştay gibi yargı organlarında dava açılması durumunda zamanaşımı durur. Zamanaşımının durdurulması, sürenin sonradan eklenerek yeni bir 5 yıllık sürecin başlaması anlamına gelir.

Haksız fiil zamanaşımı ve yetkili mahkeme ile ilgili bilgiler şu şekildedir: 1. Zamanaşımı: Haksız fiilden kaynaklanan tazminat davalarında zamanaşımı, Türk Borçlar Kanunu'nun 72. maddesine göre, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yıldır. 2. Yetkili Mahkeme: Haksız fiilden kaynaklı tazminat davalarında genel yetkili mahkeme, Asliye Hukuk Mahkemesi'dir.

Türk Borçlar Kanunu'nun 156. maddesi, zamanaşımının kesilmesi durumunda yeni bir sürenin işlemeye başlamasını düzenler. Maddeye göre: 1. Borcun ikrar edilmesi veya karara bağlanması hâlinde, zamanaşımı kesildiğinde yeni süre her zaman on yıldır. 2. Diğer durumlarda, zamanaşımı yeniden işlemeye başlaması için dava veya def'i yoluyla kesilmelidir.

Rüşvete teşebbüs zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren 15 yıl sonra başlar.