ÖzelHukuk

Elektronik tebligat (e-tebligat) kullanması zorunlu olan kişi ve kurumlar: 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu'na ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri ve bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar; 5018 sayılı Kanunda tanımlanan mahallî idareler (belediyeler, il özel idareleri); Özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan fonlar ve kefalet sandıkları; Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları, müessese ve işletmeleri; Sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklar; Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları (ticaret odaları, sanayi odaları, barolar, tabipler odası vb.); Noterler, baro levhasına yazılı avukatlar, sicile kayıtlı arabulucular ve bilirkişiler; İdareleri, kamu iktisadi teşebbüslerini veya sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait diğer ortaklıkları; adli ve idari yargı mercileri, icra müdürlükleri veya hakemler nezdinde vekil sıfatıyla temsile yetkili olan kişilerin bağlı bulunduğu birimler. Birinci fıkra kapsamı dışında kalan gerçek ve tüzel kişiler, talepleri hâlinde elektronik tebligat adresi alabilir ve bu durumda kendilerine yapılacak tebligatların elektronik yolla yapılması zorunlu olur.

HMK, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun kısaltmasıdır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu, mahkemelerin görev, yetki ve yargı yeri belirlenmesi gibi genel hükümleri; yargılamaya hâkim olan ilkeler; hâkimin davayı aydınlatma ödevi; yargılamanın sevk ve idaresi gibi konuları düzenler. Kanunun tamamına, mevzuat.gov.tr, lexpera.com.tr ve barandogan.av.tr gibi sitelerden ulaşılabilir.

MÖHUK'ta (Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun) yer alan bazı kanunlar ihtilafı kuralları şunlardır: Yabancı hukukun uygulanması. Kamu düzenine aykırılık. Hukuki işlemlerde şekil. Zamanaşımı. Ehliyet. Nişanlılık. Evlilik ve genel hükümleri. Boşanma ve ayrılık. Evlilik malları. Bu kurallar, yabancılık unsuru taşıyan özel hukuka ilişkin işlem ve ilişkilerde uygulanır.

Tüzel kişiler, hukuki statülerine ve kuruluş amaçlarına göre iki ana kategoriye ayrılır: 1. Kamu Hukuku Tüzel Kişileri: Devlet veya kamu otoriteleri tarafından kurulan, kamu yararına hizmet eden kuruluşlardır. Örnekler: Devlet ve bakanlıklar; Belediyeler ve il özel idareleri; Devlet üniversiteleri. 2. Özel Hukuk Tüzel Kişileri: Bireyler tarafından özel amaçlarla kurulan ve özel hukuk hükümlerine tabi olan kuruluşlardır. Örnekler: Şirketler; Dernek, vakıf, sendika ve siyasi parti gibi sivil toplum kuruluşları; Ticaret odası ve kooperatif gibi ekonomik birlikler.

Tüzel kişi, hukuki açıdan bağımsız bir kimliğe sahip olan, gerçek kişilerden oluşan ya da belirli bir amaç için kurulan organizasyonlardır. Özel hukuk tüzel kişisi, bireyler tarafından özel amaçlarla kurulan ve özel hukuk hükümlerine tabi olan kuruluşlardır. Özel hukuk tüzel kişilerine örnek olarak şunlar verilebilir: şirketler; dernekler; vakıflar; sendikalar; siyasi partiler.

Sigorta hukuku, ticaret hukuku kapsamına giren bir özel hukuk dalıdır.

Ceza hukuku, iki ana bölüme ayrılır: 1. Maddi Ceza Hukuku: Suçların tanımlanması, suçun unsurları, cezalar ve bu cezaların uygulanmasına dair esasları kapsar. Genel Hükümler: Suçun unsurları, ceza sorumluluğu, teşebbüs, iştirak gibi konuları içerir. Özel Hükümler: Hırsızlık, dolandırıcılık, adam öldürme gibi belirli suç tiplerini ve bu suçlara uygulanacak cezaları düzenler. 2. Şekli Ceza Hukuku (Ceza Muhakemesi Hukuku): Bir suç işlendiğinde devletin soruşturma ve kovuşturma sürecinde nasıl hareket edeceğini düzenler. 3. İnfaz Hukuku: Verilen cezaların nasıl infaz edileceği, cezaevi koşulları, denetimli serbestlik, tahliye gibi hususları kapsar.

Tüzel kişilik örnekleri şunlardır: Kamu tüzel kişileri: Devlet ve bakanlıklar; Belediyeler ve il özel idareleri; Devlet üniversiteleri; YÖK, TÜBİTAK gibi kamu kurumları. Özel hukuk tüzel kişileri: Şirketler; Dernek, vakıf, sendika ve siyasi parti gibi sivil toplum kuruluşları; Ticaret odası ve kooperatif gibi ekonomik birlikler. Diğer örnekler: Anonim şirketler (A.Ş.); Limited şirketler (Ltd. Şti.); Şahıs şirketleri; Kamu İktisadi Teşebbüsleri; Çocuk Esirgeme Yurtları.

Borçlar hukuku, bireyler ve kuruluşlar arasındaki borç ilişkilerini düzenleyen bir hukuk dalıdır. Borçlar hukukunun temel unsurları şunlardır: Alacaklı ve borçlu: Alacaklı, edimin yerine getirilmesini isteme hakkına sahipken, borçlu bu edimi yerine getirmekle yükümlüdür. Edim: Borcun konusu olan her şeydir. Borç ilişkisi: Alacaklı ve borçlu arasında, borçlunun belirli bir davranış biçiminde bulunmakla yükümlü olduğu hukuki bir bağdır. Borçlar hukuku, sözleşmeden doğan borçlar, haksız fiil sorumluluğu ve sebepsiz zenginleşme gibi konuları içerir. Borçlar hukukunun temel prensipleri arasında güven, adalet ve iyi niyet bulunur. Borçlar hukukunun ana kaynağı, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'dur.

2025 yılı itibarıyla Lahey'de 39 uluslararası özel hukuk sözleşmesi bulunmaktadır. Ayrıca, 1899 ve 1907 yıllarında gerçekleşen Lahey Konferansları'nda imzalanan ve savaş hukukuna ilişkin olan sözleşmeler de mevcuttur. Dolayısıyla, Lahey'de toplam kaç sözleşme olduğuna dair kesin bir sayı vermek mümkün değildir.

Taşınmaz mal hukuku, temel olarak iki ana kategoriye ayrılır: 1. Ayni haklar: Mülkiyet, ipotek, irtifak hakları gibi doğrudan taşınmaz üzerinde hak doğuran haklar. 2. Şahsi haklar: Kira sözleşmesi, satış vaadi sözleşmesi gibi alacak ilişkisi doğuran haklar. Ayrıca, taşınmaz hukuku kapsamında şu alanlar da bulunur: Tapu işlemleri ve tapu sicili. Kamulaştırma ve bedel tespiti davaları. Kira hukuku ve taşınmaz ilişkileri. Sınır uyuşmazlıkları ve el atmanın önlenmesi davaları. Miras uyuşmazlıkları.

Türk hukuku, genel olarak kamu hukuku ve özel hukuk olmak üzere iki ana dala ayrılır. Kamu hukuku, devletin bireylerle veya diğer devlet kurumlarıyla olan ilişkilerini düzenler ve şu alt dalları içerir: Anayasa hukuku; Ceza hukuku; İdare hukuku; Vergi hukuku. Özel hukuk, bireyler arasındaki ilişkileri düzenler ve şu alt dalları içerir: Medeni hukuk (aile hukuku, miras hukuku vb.); Borçlar hukuku; Ticaret hukuku; İş hukuku.

Consensus Arabuluculuk Merkezi, arabuluculuğa uygun özel hukuk alanındaki uyuşmazlıkların çözümüne yardımcı olur. Bu kapsamda, merkezin baktığı bazı dava türleri şunlardır: Aile hukuku davaları. Kiralama hukuku davaları. Consensus Arabuluculuk Merkezi, güvenilirlik ve gizliliğin ön planda olduğu bir süreçte, taraflara kendilerini özgürce ifade etme fırsatı sunar.

Halefiyet ilkesi, sigortacının, sigortalıya ödeme yaptıktan sonra hukuken sigortalının yerine geçerek ödediği miktarı üçüncü kişilerden talep etmesini ifade eder. Bu ilke sayesinde: Sigortacı, ödediği sigorta tazminatını kısmen de olsa üçüncü kişilerden karşılayabildiği için bazı sigorta türlerinde primleri düşük belirler. Zenginleşme yasağı uygulanır; sigortalı, hem sigortacıdan hem de üçüncü kişiden aynı zarar için ödeme talep edemez. Örneğin, bir kişinin evi yangın nedeniyle zarar görürse, sigortalı sigorta tazminatını alır; ardından sigortacı, halefiyet ilkesi gereği zarara sebep olan üçüncü kişiye dava açarak ödediği bedeli talep edebilir.

Medeni hukuk ve özel hukuk arasındaki temel farklar şunlardır: Kapsam: Medeni hukuk, kişilerin doğumu öncesinden ölümüne kadar olan süreci ve bu süreçte ortaya çıkan hukuki ilişkileri düzenlerken, özel hukuk, bireylerin kendi aralarındaki ilişkileri düzenler. Taraflar: Medeni hukuk, bireyler, kurumlar veya topluluklar arasındaki ilişkileri düzenlerken, özel hukukta taraflar eşit statüye sahiptir ve devlet, özel hukuk ilişkilerinde taraf olarak yer aldığında kamu gücünü değil, birey gibi eşit bir taraf olarak hareket eder. Uygulama: Özel hukuk kuralları, tarafların karşılıklı rızasına dayanır ve talep olmaksızın uygulanmaz; taraflar talepte bulunduğunda hakim, tarafların talebine bağlıdır. Örnekler: Bir satış sözleşmesi veya iki kişi arasındaki miras anlaşmazlığı özel hukuk kapsamına girerken, bir kişinin ölümünden sonra malvarlığının kimlere ve nasıl geçeceğini belirleyen miras hukuku, medeni hukukun bir alt dalıdır.

Organize Sanayi Bölgeleri (OSB), sınırları tasdik edilmiş arazi parçalarının imar planlarındaki oranlar dahilinde gerekli idari, sosyal ve teknik altyapı alanları ile donatılıp planlı bir şekilde sanayi için tahsis edilmesiyle oluşturulan ve bu Kanun hükümlerine göre işletilen mal ve hizmet üretim bölgeleridir. OSB'ler, tüzel kişilik kazanarak bağımsız bir yasal statüye sahip olurlar. OSB'lerin mülkiyeti genellikle devlete aittir, ancak özel hukuk tüzel kişilerince veya gerçek kişilerce kurulan OSB'ler de bulunmaktadır.

Tüzel kişi statüsüne sahip olabilecek oluşumlar şunlardır: Kamu hukuku tüzel kişileri: Devlet ve bakanlıklar; Belediyeler ve il özel idareleri; Devlet üniversiteleri; YÖK, TÜBİTAK gibi kamu kurumları; Sosyal Güvenlik Kurumu, Türkiye İş Kurumu gibi kuruluşlar. Özel hukuk tüzel kişileri: Şirketler (anonim şirket, limited şirket, komandit şirket gibi); Kooperatifler; Dernekler ve vakıflar; Sendikalar ve siyasi partiler; Ticaret odası ve ekonomik birlikler. Türk vatandaşları yanında, belirli koşullarda yabancı gerçek ve tüzel kişiler de Türkiye'de tüzel kişi kurabilir. Adi şirketler ise tüzel kişi değildir; iki veya daha fazla kişinin basit ortaklık anlaşmasıyla oluşturdukları yapılardır ve tüzel kişilik kazanmazlar.

Vakıfların özel hukuk tüzel kişisi olması, onların Türk Medeni Kanunu'nun 48. maddesinde belirtilen tüm hak ve yetkilere sahip olduğu anlamına gelir. Özel hukuk tüzel kişisi olarak vakıfların bazı özellikleri şunlardır: Tüzel kişilik: Vakıf, yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil ile tüzel kişilik kazanır. Amaç ve malvarlığı: Belirli ve sürekli bir amaca özgülenmiş yeterli malvarlığı ile kurulur. Hak ehliyeti: Vakıf, amaç dışında kalan konularda da hukuki işlem yapabilir. Kamu tüzel kişiliği: Vakıfların kamu tüzel kişisi olarak kabul edilebilmesi istisnai bir durumdur ve bu durum açıkça düzenlenmelidir. Vakıflar, kamu tüzel kişisi olarak kabul edildiklerinde, merkezi idare teşkilatı içinde yer alır.

Milletler genel hukuku, dört ana hukuk sistemine ayrılır: 1. Kıta Avrupası Hukuk Sistemi. 2. Anglo-Sakson (Common Law) Hukuk Sistemi. 3. Dinsel Hukuk Sistemi (İslam Hukuku Sistemi). 4. Sosyalist Hukuk Sistemi. Ayrıca, her ülkenin hukuk sistemi kendi tarihi ve özelliklerine göre şekillenerek özgün farklılıklar içerebilir.

Sulh hukuk hakimi, Türk yargı sisteminde özel nitelikli bazı uyuşmazlıkların çözümünde görev yapar. Başlıca görevleri: Kira uyuşmazlıklarına bakmak. Ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) ve mal paylaşımı davalarını görmek. Zilyetliğin korunmasına ilişkin davalara bakmak. Vesayet ve kayyımlıkla ilgili işlemleri yürütmek. Miras ve terekeye ilişkin davaları görmek. Çekişmesiz yargı işlerini yerine getirmek. Sulh hukuk mahkemelerinde basit yargılama usulü uygulanır.