Zamanaşımı

Sosyal medya üzerinden hakaret suçu için zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre, fiilin işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.

Yargıtay'a göre kredi sözleşmelerine ilişkin zamanaşımı süresi, 10 yıldır. Ancak, 12.12.2003 gün ve 5020 sayılı Kanun’un 27. maddesiyle 4389 sayılı Bankalar Kanunu’na eklenen ve 26.12.2003 tarihinde yürürlüğe giren ek 3. maddeyle, Fon alacaklarına ilişkin dava ve takiplerde zamanaşımı süresi 20 yıl olarak öngörülmüştür.

Arkadaştan alınan borç, 10 yıl içinde icraya verilebilir. İcra takibinde zamanaşımı süresi, borcun doğmasından itibaren 10 yıldır. Borçlu, ödeme emrine yedi gün içinde itiraz etmezse icra takibi kesinleşir ve haciz işlemleri başlatılabilir.

Evet, ceza zamanaşımı icra takibini etkiler. Türk Ceza Kanunu'na göre, ceza zamanaşımı süresi dolduğunda mahkeme ceza veremez ve dava düşer. Zamanaşımını kesen veya durduran herhangi bir neden yoksa, süre dolduğunda icra takibi de yapılamaz hale gelir.

Yargıtay'a göre, faturaya dayalı alacaklarda itirazın iptali davası için zamanaşımı süresi, ticari alacaklar için 5 yıl, hizmet sözleşmesine dayalı alacaklar için ise 10 yıldır. Zamanaşımı süresi, alacağın muaccel olduğu tarihten itibaren işlemeye başlar. Taraflar arasında sözleşmede farklı bir süre belirtilmişse, bu süre geçerli olur.

Resmi belgede sahtecilik suçundan alınan ceza sonrası adli sicil kaydının silinmesi, yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması şartıyla 15 yıl, bu kararın alınmaması durumunda ise 30 yıl sonra mümkündür. Adli sicil arşiv kaydının silinmesi ise suçun türüne ve cezanın niteliğine bağlı olarak 5, 15 veya 30 yıllık sürelerin dolmasıyla gerçekleşir. Bu süreler, Anayasa'nın 76. maddesi ve Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkumiyetler için geçerlidir. Sabıka kaydının silinmesi için Ankara'daki Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü'ne başvuru yapılması gereklidir.

Vekaletsiz iş görme zamanaşımı, işin yapıldığı tarihte muaccel hale gelir ve işlemeye başlar. Türk Borçlar Kanunu'na göre, iş sahibinin alacak ve tazminat talepleri için genel zamanaşımı süresi ikili bir ayrıma tabidir: TBK m. 146 kapsamında ise 10 yıldır. TBK m. 147 kapsamında ise 5 yıldır. Ayrıca, gerçek olmayan vekaletsiz iş görme durumunda, haksız fiile ilişkin 2 ve 10 yıllık süreler uygulanır. Vekaletsiz iş görme hükümleri uyarınca yapılan iş bedelinin sorumlusu, sözleşmenin tarafı olan ve fazla işten yararlanan kişi veya kuruluşlardır.

Evet, bilinçli taksirli ölümde zamanaşımı vardır. Türk Ceza Kanunu'na göre, taksirle ölüme neden olma suçunda dava zamanaşımı süresi 15 yıldır. Ceza zamanaşımı süresi ise 20 yıldır.

Disiplin soruşturması zamanaşımı, disiplin cezasını gerektiren fiil veya halin yetkili makamca öğrenildiği tarihten itibaren hesaplanır. Zamanaşımı türleri: Soruşturma zamanaşımı: Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarında bir ay. Memurluktan çıkarma cezasında altı ay. Ceza verme zamanaşımı: Disiplin cezasını gerektiren fiillerin işlendiği tarihten itibaren iki yıl. Zamanaşımının hesaplanması için dikkat edilmesi gerekenler: Fiilin işlendiği gün veya fiilin bittiği an esas alınabilir. Kesme veya durma etkisi doğuran işlemler (soruşturmacı görevlendirme, savunma istemi, tebligat) süreyi etkileyebilir. Zamanaşımı süresi dolduğunda, disiplin cezası verilemez ve daha önce verilmiş bir ceza varsa idari yargıda iptal edilebilir.

Banka hesabı boşaltma suçunda zamanaşımı süresi, suçun niteliğine göre değişiklik göstermektedir: Nitelikli dolandırıcılık kapsamında değerlendirildiğinde, zamanaşımı süresi 15 yıldır. Kara para aklama suçu kapsamında değerlendirildiğinde, zamanaşımı süresi 10 yıldır. Vergi suçları için genellikle 8 yıldır. Bu süreler, suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar ve dava zamanaşımı süresine riayet edilmek kaydıyla her zaman soruşturma yapılabilir.

Zamanaşımı süresi 30 yıl olan suçlar, Türk Ceza Kanunu'na göre ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlardır. Bu suçlar arasında: soykırım; insanlığa karşı suçlar; işkence. yer almaktadır. Ayrıca, TCK m.66/1-a uyarınca, "beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda" da zamanaşımı süresi 30 yıldır.

İş kazası zamanaşımı süresi, Türk Borçlar Kanunu'nun 72. maddesine göre hesaplanır. Bu maddeye göre, tazminat istemi; İki yıllık kısa zamanaşımı süresine tabidir ve bu süre, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlar. On yıllık uzun zamanaşımı süresine tabidir ve bu süre, haksız fiilin işlendiği tarihten başlar. Eğer iş kazası nedeniyle ceza davası açılmışsa, zamanaşımı açısından ceza davasında belirlenen süre esas alınır. Zamanaşımı süresi, zararın tam olarak öğrenildiği tarihte başlar. İş kazası tazminat davalarında zamanaşımı süresi genel olarak 10 yıldır, ancak bu sürenin başlangıcı zararın tam olarak öğrenildiği tarih olarak kabul edilmelidir. Zamanaşımı hesaplamaları karmaşık olabileceğinden, bir avukata danışılması önerilir.

İş kazasında ceza davası zamanaşımı, suçun işlendiği tarihte başlar. Eğer iş kazası nedeniyle taksirle yaralama suçu oluşmuşsa, ceza davası zamanaşımı süresi 8 yıldır. Ayrıca, iş kazası nedeniyle açılacak tazminat davalarında, ceza davasının zamanaşımı süresi daha uzun ise, bu süre uygulanır.

İhya davasında zamanaşımı derdestliği kesmez. Türk Ticaret Kanunu'nun geçici 7. maddesi uyarınca açılan ihya davalarında, 15 Eylül 2023'te Anayasa Mahkemesi'nin kararı ile süreye ilişkin kısım iptal edilmiştir. Ancak, davanın derdestliği sırasında zamanaşımı süresinin dolması, davanın reddine yol açabilir. Bu nedenle, zamanaşımı süresinin dolmak üzere olduğu durumlarda, davanın süresinde tamamlanması için gerekli önlemlerin alınması önemlidir.

Zamanaşımı, bir hakkın korunması için dava açma imkânının belirli bir sürenin geçmesiyle ortadan kalkmasıdır. Medeni hukukta zamanaşımı ve hakkın kötüye kullanılması arasındaki ilişki, zamanaşımı def'inin ileri sürülmesinin dürüstlük kuralına aykırı olması durumunda, hakkın kötüye kullanılması yaptırımına tabi tutulmasıdır. Ancak, hak düşürücü süreler için aynı sonuca varmak mümkün değildir; çünkü hak düşürücü süreler, kamu düzenini veya kamu yararını korumak amacıyla düzenlenmiştir ve bu sürelerin sona erdiğinin ileri sürülmesi, hakkın kötüye kullanılması yasağı kapsamına girmez.

Kazandırıcı zamanaşımı, belirli bir süre boyunca itiraza uğramadan devam eden zilyetliğe dayanan bir kazanma türüdür. Türk Medeni Kanunu'nda taşınmazlar için iki ayrı yolla düzenlenen kazandırıcı zamanaşımı şunlardır: Olağan zamanaşımı. Olağanüstü zamanaşımı. Ayrıca, taşınır mülkiyetinin aslen kazanılmasında da kazandırıcı zamanaşımı bir seçenek olarak karşımıza çıkar. Kazandırıcı zamanaşımı ile mülkiyetin kazanılmasına ilişkin ilk hukuki düzenlemeler Roma döneminde yapılmış, günümüzdeki uygulamaları ise Roma Hukuku'nun izlerini taşımaktadır.

Deprem nedeniyle oluşan zararlarda zamanaşımı süresi, zararın meydana geldiği ve haksız fiilin bütün unsurlarıyla gerçekleşip hukuken bu niteliğe büründüğü tarihten itibaren işlemeye başlar. Türk Borçlar Kanunu’nun 72. maddesine göre, haksız fiil için öngörülen zamanaşımı süresi: Zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 2 yıldır. Her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren 10 yıldır. Ancak, 1999 Gölcük depreminden sonra Yargıtay, hakkaniyete aykırı durumların önüne geçmek için bu zamanaşımı süresini binanın yıkıldığı tarihten itibaren başlatmaktadır.

Kapalı icra dosyasının ne zaman silineceği, ödemenin yapılmasından ve gerekli işlemlerin tamamlanmasından sonra genellikle 1 ila 3 gün içinde gerçekleşir. Ancak, kesin sonuç almak ve ödeme sonrası işlem sürecini detaylı takip etmek isteyen kişiler, UYAP üzerinden dosya safahatını inceleyebilir. Ayrıca, e-Devlet sisteminde düşen veya kapatılan icra dosyaları “geçmiş dosyalar” başlığı altında bir süre daha görünmeye devam eder. İcra dosyasının kapanma süreci, icra dairesinin iş yoğunluğuna ve başvurunun yapıldığı zamana bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Daha detaylı bilgi için bir avukata başvurulması önerilir.

Görevsizlikle gönderilen dava, zamanaşımına uğramaz. Görevsizlik kararı sonrasında, dosya görevli mahkemeye gönderildiğinde, tarafların görevsiz mahkemede yaptığı usul işlemleri, görevli mahkemede de geçerli kabul edilir ve zamanaşımı süresi kesilmeye devam eder. Ancak, zamanaşımı itirazının, görevsiz mahkemede ilk cevap verme süresi içinde yapılması gerekir; aksi takdirde bu itiraz hakkını kaybeder.

5 yıllık zamanaşımına tabi olan alacaklardan bazıları şunlardır: Kira bedelleri, anapara faizleri ve ücret gibi dönemsel edimler. Otel, motel, pansiyon ve tatil köyü gibi yerlerdeki konaklama bedelleri ile lokanta ve benzeri yerlerdeki yeme içme bedelleri. Küçük sanat işlerinden ve küçük çapta perakende satışlardan doğan alacaklar. Ortaklık ilişkisinden doğan, ortakların birbirleriyle ya da ortaklıkla olan hesap alacakları. Vekâlet, komisyon ve acentalık sözleşmelerinden doğan alacaklar. Eser sözleşmesinden doğan alacaklar, ancak yüklenicinin ağır kusuruyla hiç ya da gereği gibi ifa etmeme hali hariç. Ayrıca, işçilik alacaklarından bazıları da 5 yıllık zamanaşımına tabidir, bunlar arasında ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla mesai ücreti ve kötü niyet tazminatı bulunur.