Mobbing

Adana'da görevli savcı adayı Mithat Can Yalman'ın ölümü, intihar olarak değerlendirilmektedir. Yalman, olaydan 4 saat önce sosyal medya hesabından mobbinge uğradığını ve hayatla bağını koparmak istediğini belirten bir paylaşım yapmıştır. Ancak, olayın kesin nedeni, yürütülen soruşturmanın ardından netlik kazanacaktır. Polis ekipleri, otelin güvenlik kamera kayıtlarını, odaya giriş-çıkış bilgilerini, Yalman'ın telefon kayıtlarını ve sosyal medya hesaplarını inceleyerek olayın intihar mı yoksa cinayet mi olduğunu araştırmaktadır.

Mobbing çeşitleri şu şekilde sınıflandırılabilir: Dikey mobbing: Çalışanın, üstleri tarafından psikolojik şiddete maruz kalmasıdır. Yatay mobbing: Aynı hiyerarşik seviyede olan çalışanların birbirine uyguladığı mobbing türüdür. Ters mobbing: Astların, üstlerine uyguladığı psikolojik baskı ve yıldırma sürecidir. Dışlayıcı mobbing: Çalışanın iş yerinde sistematik olarak yok sayılması, sosyal ortamlardan dışlanması veya ekip çalışmalarına dahil edilmemesi şeklinde kendini gösterir. Sözlü mobbing: Küçük düşürücü sözler, hakaretler, sürekli eleştiri ve alaycı konuşmalar yoluyla gerçekleştirilen psikolojik baskıdır. Fiziksel mobbing: İş yerinde fiziksel temasa dayalı olarak gerçekleştirilen şiddet içeren hareketleri kapsar. Ayrıca, İsveçli akademisyen Heinz Leymann'ın tanımına göre mobbing, 5 farklı grup altında kategorize edilir.

Mobbing, bir bireyin işyerinde bir başka kişi ya da grup tarafından sistematik olarak psikolojik tacize, şiddete maruz kalması durumunu ifade eder. Özellikle hiyerarşik yapılanmış gruplarda ve kontrolün zayıf olduğu örgütlerde, gücü elinde bulunduran kişinin ya da grubun, diğerlerine psikolojik yollardan, uzun süreli ve sistematik baskı uygulamasıdır. Mobbing, farklı şekillerde ortaya çıkabilir: Sözlü mobbing: Hakaret, sürekli eleştiri ve alaycı konuşmalar. Fiziksel mobbing: Fiziksel şiddet veya taciz tehditleri. Sosyal mobbing: Kişinin sosyal ortamdan izole edilmesi. İtibarına saldırı: Arkadan kötü konuşma ve asılsız dedikodular. İş yüküne saldırı: Kişinin yeteneklerinin altında veya çok zor işler verilmesi.

Mobbinge maruz kalma durumları şu şekilde özetlenebilir: Sistematik ve sürekli davranışlar. İşyeri sınırları içinde gerçekleşme. Kasıtlı ve kötü niyetli eylemler. Yıldırma, işten uzaklaştırma amacı. Mağdurun sağlığına veya performansına zarar verme. Bazı mobbing örnekleri: sürekli sözün kesilmesi ve kendini ifade etme fırsatının engellenmesi; azarlanmak ve yüksek sesle bağırılması; özel yaşamın sürekli eleştirilmesi; fiziksel şiddet veya taciz ile tehdit edilmek; sosyal olarak dışlanmak ve izole edilmek.

Mobbing davasının açılabilmesi için mobbingin en az 6 ay boyunca sistematik ve belirli aralıklarla gerçekleşmesi gerekmektedir. Somut olaya göre değişkenlik göstermekle birlikte, maruz kalınan mobbingin 6 ay gibi bir süre boyunca belirli aralıklarla sistematik bir şekilde gerçekleşmesi mobbing olarak değerlendirilebilir. Örneğin, yöneticinin gerçek dışı bir şekilde çalışana güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandığını ve işi bırakması gerektiğini 6 ay boyunca belirli aralıklarla tehditvari bir şekilde söylemesi mobbing olarak değerlendirilebilir. Mobbing davası açma süresi ise 2 yıldır. Mobbing davası açma süreci ve şartları hakkında en doğru bilgiyi almak için bir avukata danışılması önerilir.

Mobbing sayılan bazı davranışlar şunlardır: Sözün kesilmesi ve kendini ifade etme fırsatının engellenmesi. Azarlanmak ve yüksek sesle bağırılması. Yersiz veya sürekli eleştiri. Özel yaşamın sürekli eleştirilmesi. Telefonla rahatsız edilmek. Sözlü veya yazılı tehdit. Hakaret ve alaylara maruz kalmak. İş performansının haksız olarak yerilmesi. İşten atılmayla tehdit edilmesi. Hakkında dedikodu çıkarılması. Bir davranışın mobbing sayılabilmesi için sistemli, sürekli ve kasıtlı olması gerekir. Mobbing sayılmayan davranışlar arasında ise tek seferlik olumsuz eylemler, kişisel yaşamda meydana gelen eylemler ve kasıtsız davranışlar yer alır.

Psikolojik taciz (mobbing) olarak kabul edilen beş davranış: 1. Kendini göstermeyi ve iletişim oluşumunu etkilemek: Sözün sürekli kesilmesi. Yapılan işin sürekli eleştirilmesi. Özel yaşamın sürekli eleştirilmesi. Telefonla rahatsız edilme. Sözlü veya yazılı tehditler alma. 2. Sosyal ilişkilere saldırılar: Çevredeki insanların kişiyle konuşmaması. Kişinin başkalarıyla bir arada bulunamayacağı bir odaya yerleştirilmesi. 3. Kişinin itibarına saldırılar: Arkadan kötü konuşulması. Asılsız söylentilerin yayılması. Dini veya siyasi görüşle alay edilmesi. 4. Kişinin yaşam kalitesi ve mesleki durumuna saldırılar: Anlamsız ve kişinin yeteneklerinin çok altında işler verilmesi. İşlerin sürekli değiştirilmesi. 5. Kişinin sağlığına dokunan saldırılar: Fiziksel şiddet tehditleri. Doğrudan cinsel tacizde bulunulması.

Mobbing, iş yerinde bir veya birden fazla kişi tarafından diğer kişi ya da kişilere yönelik gerçekleştirilen, belirli bir süre sistematik biçimde devam eden; yıldırma, pasifize etme veya işten uzaklaştırmayı amaçlayan; mağdur ya da mağdurların kişilik değerlerine, mesleki durumlarına, sosyal ilişkilerine veya sağlıklarına zarar veren; kötü niyetli, kasıtlı, olumsuz tutum ve davranışlar bütünüdür. Mob kelimesi ise İngilizce'de "saldırgan grup davranışı" anlamına gelir. Mobbing örnekleri: sürekli eleştiri ve hakaret; yok sayma ve şirket aktivitelerinden uzak tutma; asılsız söylentiler; niteliklerine uymayan işler verme; fiziksel şiddet veya taciz ile tehdit etme. Mobbing türleri: Dikey mobbing: Üst kademedeki yöneticilerin, astlarına yönelik uyguladığı baskı ve psikolojik şiddet. Yatay mobbing: Aynı hiyerarşi seviyesinde bulunan çalışanlar arasında gerçekleşen mobbing. Dışlayıcı mobbing: Çalışanın iş yerinde sistematik olarak yok sayılması, sosyal ortamlardan dışlanması veya ekip çalışmalarına dahil edilmemesi. Sözlü mobbing: Küçük düşürücü sözler, hakaretler, sürekli eleştiri ve alaycı konuşmalar. Fiziksel mobbing: İş yerinde fiziksel temasa dayalı olarak gerçekleştirilen şiddet içeren hareketler.

Mobbinge maruz kalan işçi, tazminat alabilir. Türk hukukunda mobbing, açıkça tanımlanmış bir kavram olmamakla birlikte, Yargıtay kararları ve mevzuat yorumlarıyla şekillenen bir haksız fiil türü olarak kabul edilmektedir. Mobbinge maruz kalan işçinin alabileceği tazminatlar: Maddi tazminat: İş gücü kaybı, tedavi giderleri ve gelir kaybı gibi zararların tazminini kapsar. Manevi tazminat: Mobbing nedeniyle yaşanan psikolojik yıpranma için talep edilebilir. Kıdem tazminatı: İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi durumunda alınabilir. Tazminat davası açmadan önce, psikolojik baskı içeren eylemlerin ispatı için delil toplanması önemlidir.

Mobbing nedeniyle iş akdini fesheden işçinin yapması gerekenler: Delil toplamak: Mobbinge maruz kaldığına dair e-posta, mesaj ve diğer belgeleri muhafaza etmek. Tanık bulmak: Diğer çalışanlardan tanık olabilecek kişilerle iletişime geçmek. Üst yönetime bildirmek: Eğer mobbing aynı statüdeki biri tarafından yapılıyorsa, durumu üst yöneticilere bildirmek. Avukat desteği almak: Hukuki süreçlerin doğru yürütülmesi için bir iş hukuku avukatından danışmanlık almak. Fesih ihtarnamesi hazırlamak: Fesih işleminin usule uygun ve hakları koruyacak şekilde yapılması için avukat aracılığıyla ihtarname hazırlamak. Mobbing nedeniyle iş akdini fesheden işçi, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, maddi ve manevi tazminat gibi haklarını talep edebilir. Ayrıca, söz konusu davranışlar suç teşkil ediyorsa, işçi suç duyurusunda bulunabilir.

Mobbing nedeniyle istifa eden işçinin ihtarname çekmesi önerilir. İhtarnamede, mobbinge maruz kalındığı ve işverene düşen işçiyi gözetme yükümlülüğü nedeniyle gerekli tedbirlerin alınması gerektiği belirtilmelidir. Ancak, işçinin istifaya zorlanması durumunda notere ihtarname çektirmek gerekli değildir; işçi bir iş hukuku uzmanına veya avukata danışarak yasal süreci başlatmalıdır. Mobbing nedeniyle iş sözleşmesini feshetmek için bir avukattan hukuki danışmanlık almak, hak kayıplarını önlemek açısından önemlidir.

Kutsal Motor, Utku Ögetürk ile yaşanan mobbing ve psikolojik şiddet iddiaları nedeniyle kapandı. Kutsal Motor ekibi, 2021 yılında yaptıkları bir açıklamada, yollarını ayırma sebeplerinin iyi koordine edilemeyen bir maddi süreç olduğunu belirtmişse de, 12 Filmloverss çalışanı kadının sosyal medyada paylaştığı ifşa metni, olayın arka planında yoğun bir psikolojik şiddet ve mobbing yaşandığını öne sürdü. Bunun üzerine Kutsal Motor da bir açıklama yaparak yaşananları doğruladı.

Mobbing tazminatında örnek olarak gösterilebilecek ülkeler arasında Almanya, Fransa, Hollanda, İngiltere ve İrlanda bulunmaktadır. Almanya'da yapılan araştırmalara göre, 1,5 milyon çalışan mobbing'e maruz kalmakta ve bu durumun ülke ekonomisine yaklaşık 13 milyar Euro'luk bir zarar verdiği tespit edilmiştir. Fransa'da işveren, psikolojik tacizi engellemek için her türlü önlemi almakla yükümlüdür. Hollanda'da işçi, hem işverenin hem de diğer işçilerin psikolojik tacizine karşı korunmaktadır ve işverenin psikolojik tacizi engellememesi durumunda tazminat yükümlülüğü bulunmaktadır. İngiltere ve İrlanda'da mobbing, eşitlik mevzuatı çerçevesinde değerlendirilmektedir. Ayrıca, İsveç'te mobbing, 1994'ten beri İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı yasası kapsamında suç sayılmaktadır.

Zorbalık için kullanılabilecek diğer bazı terimler şunlardır: Bezdiri. Mobbing (işyerinde zorba davranışlar için). Psikolojik şiddet. Siber zorbalık (dijital ortamlarda gerçekleşen zorbalık için). Zorbalık, güç dengesizliği içeren ve genellikle tekrar eden saldırganlık olarak tanımlanır.

İş yerinde istenilen yere gelememek, geçerli bir mazeret olmaksızın görev yerinde bulunmamak anlamına gelebilir. Geçerli mazeretler arasında şunlar yer alabilir: Sağlık sorunları: Gıda zehirlenmesi, diş ağrısı, zihin sağlığı günü ihtiyacı gibi durumlar. Aile veya ev ile ilgili acil durumlar: Ailevi acil durumlar, evle ilgili bir problemle ilgilenme gerekliliği. Mobbing: İş yerinde psikolojik şiddet ve baskı. Geçerli bir mazeret sunulduğunda, üst disiplin amirine itirazda bulunmak veya idare mahkemesine başvurmak mümkündür.

Mobbing sonucu istifa eden işçi, belirli koşulları sağlaması durumunda tazminat alabilir: Kıdem Tazminatı: İşçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmişse kıdem tazminatına hak kazanır. İhbar Tazminatı: İşçinin iradesi mobbing nedeniyle feshe yönelmişse, ihbar tazminatına da hak kazanabilir. Maddi ve Manevi Tazminat: Uğranılan zarara ilişkin olarak maddi ve manevi tazminat talep edilebilir. Tazminat alabilmek için, mobbingin varlığını kanıtlayacak delillerin toplanması ve bir avukattan hukuki destek alınması önerilir.

Mobbing, Hancı ve Ünlüsoy Dinçer'in tanımlarına göre, işyerinde bir çalışana karşı sistematik olarak düşmanca ve ahlak dışı eylemlerle yapılan psikolojik baskı, taciz veya şiddet olarak ifade edilmektedir. Mobbingin temel özellikleri: - Sürekli ve düzenli olması; - Yıldırma, bezdirme veya işten uzaklaştırma amacı taşıması; - Mağdurun işine, kişiliğine veya sağlığına zarar vermesi.

Şok market çalışanlarının şikayet etmelerinin bazı nedenleri: Yoğun ve uzun çalışma saatleri. Düşük maaş ve ek ödemelerin verilmemesi. Mobbing ve adaletsiz uygulamalar. İş güvenliği eksiklikleri. Keyfi mağaza ve bölge değişiklikleri.

İş yerinde yüksek sesle gülmek suç değildir, ancak görgü kurallarına aykırıdır ve çevreye rahatsızlık verebilir. İş yerinde yüksek sesle gülmek, iş arkadaşlarının konsantrasyonunu bozabilir ve genel iş ortamını olumsuz etkileyebilir. Ayrıca, çok fazla mizah veya kahkaha, çalışanlar arasında baskı yaratabilir ve olumsuz bir çalışma ortamı oluşturabilir. İş yerinde saygılı ve profesyonel bir davranış sergilemek önemlidir.

Alo 170 mobbing hattı, 7 gün 24 saat aranabilir. Alo 170'e ulaşmak için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: Telefon: "170" numarası aranabilir. İnternet: Alo170.gov.tr, sgk.gov.tr, csbg.gov.tr, iskur.gov.tr, myk.gov.tr gibi resmi internet sitelerinden canlı destek (web chat) yoluyla ulaşılabilir. WhatsApp: 0850 222 7 170 numarası üzerinden WhatsApp ile sadece işitme engelli vatandaşlara işaret dilinde hizmet verilmektedir.