KatkıMaddeleri

Türkiye'de sistein kullanımı, belirli ürünlerde yasaktır. Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği'ne göre, ekmek, tam buğday unlu ekmek, tam buğday ekmeği, kepekli ekmek ve ekşi hamur ekmeklerinde E920 (sistein) adlı katkı maddesinin kullanımı yasaktır. Ancak, yasal düzenlemeler ürünlerin ithal edilmesi durumunda net bir izleme mekanizması sunmamaktadır, bu nedenle ithal edilen ürünlerde sistein bulunma ihtimali vardır. Sistein, genellikle insan saçı, domuz kılı, sığır boynuzu, kuş tüyü ve petrol ürünleri gibi kaynaklardan elde edilir.

02 02 03 atık kodu, "Tüketime ya da işlenmeye uygun olmayan maddeler" anlamına gelir. Bu kod, et, balık ve diğer hayvansal kökenli gıda maddelerinin hazırlanmasından ve işlenmesinden kaynaklanan atıklarla ilgilidir.

E-300 katkısı, askorbik asit veya C vitamini anlamına gelir. E-300 katkısının bazı kullanım amaçları: antioksidan; ekmek zenginleştirici; koku, aroma, tat değişikliklerini, enzimatik kararmayı veya oksidasyona bağlı renk kaybını önleme; acılaşmayı geciktirme. E-300 katkısı, birçok gıdada doğal olarak bulunur; turunçgil meyveleri, yeşil sebzeler, domates, lahana, biber gibi. E-300 katkısı, genellikle güvenli kabul edilir ve bilinen yan etkileri yoktur.

Türk Gıda Kodeksi'ne göre katkısız ekmek, undan gelen de dahil olmak üzere hiçbir katkı maddesi içermeyen ekmek anlamına gelir. Katkısız ekmek, etiketinde "katkısız" ifadesiyle belirtilmelidir.

E ile başlayan katkı maddeleri, genellikle zararlı değildir; aksine, güvenli ve izinli olduklarını gösterir. Ancak, bazı E kodlu katkı maddeleri sağlık sorunlarına yol açabilir. Örneğin: Sülfitler: Aşırı miktarda tüketildiğinde alerjik reaksiyonlara (bronş spazmları, kurdeşen, yüksek tansiyon) neden olabilir. Nitritler (E249, E250): Şarküteri ürünlerinde bulunur ve öldürücü zehirlenmelere yol açan mikroorganizmaların gelişimini engellemesine rağmen, uzun vadede sağlık sorunları yaratabilir. Amarant (E123): Kalıtsal hastalıklara ve alerjilere yol açabilir. Her maddenin etkisi kişiden kişiye değişebilir. Gıda etiketlerini okumak ve içerikleri araştırmak, sağlıklı seçimler yapmak için önemlidir.

Şaraplarda izin verilen kükürt dioksit (SO2) miktarı, kırmızı şaraplar için 150 mg/L, beyaz şaraplar için ise 200 mg/L olarak belirlenmiştir. Ancak, katılacak SO2 miktarı, şarabın tipi, bileşimi, yaşlanması, içerdiği asit miktarı, kabın boyutları, depolama sıcaklığı gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir. Genel olarak: Kırmızı şarap yapımında: Üzümler sağlam ve sıcaklık düşük ise 30 mg/L, üzümler oldukça iyi bir durumda ise 50 mg/L, üzümler zarar görmüş ve bozulmuş ise 60-80 mg/L SO2 katılır. Beyaz ve pembe şarap yapımında: 30 mg/L, Tatlı şarap yapımında: 30-50 mg/L SO2 katılır. Şarabın olgunlaşması büyük ölçüde şarapta bulunan serbest SO2 miktarına bağlıdır. Kükürt dioksit miktarının belirlenmesi ve uygun şekilde kullanılması, şarap üretiminde uzmanlık gerektirdiğinden, bir uzmana danışılması önerilir.

Motor onarıcı katkı maddelerinin işe yarayıp yaramadığı konusunda kesin bir bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Bazı araç sahipleri ve uzmanlar, motor onarıcı katkı maddelerinin belirli durumlarda faydalı olabileceğini savunmaktadır. Ancak, her motorun ihtiyaçları farklı olduğundan, katkı kullanımı öncesinde aracın üretici tavsiyelerine başvurmak önemlidir. En doğru bilgi için bir uzmana danışılması önerilir.

En tehlikeli E kodu olarak kabul edilebilecek bir kod yoktur, çünkü tüm E kodları aynı düzeyde tehlike taşımaz. E kodları, Avrupa Birliği tarafından belirlenen ve gıda katkı maddelerini sınıflandıran kodlardır. Bazı tehlikeli olarak kabul edilen E kodları: E102 (Tartrazin): Astım ve alerji riskini artırabilir. E110 (Sunset Yellow): Hiperaktiviteye yol açabilir. E120 (Karmin): Böceklerden elde edilir ve alerjik reaksiyonlara neden olabilir. E250 (Sodyum Nitrit): Yüksek tüketimi kanser riskini artırabilir. E621 (Monosodyum Glutamat - MSG): Aşırı tüketimi baş ağrısı ve sinir sistemi sorunlarına yol açabilir. Her E kodunun zararlı olmadığını ve çoğu katkı maddesinin düzenleyici kurumlar tarafından belirlenen sınırlar içinde güvenli kabul edildiğini unutmamak önemlidir.

Hazır gıdalarda bulunan bazı katkı maddeleri şunlardır: Tatlandırıcılar: Aspartam, yüksek fruktozlu mısır şurubu. Renklendiriciler: Karmin, sunset yellow, tartrazin. Koruyucular: BHA, BHT, sodyum sülfit. Emülgatörler ve stabilizatörler: Mono sodyum glutamat (MSG). Antioksidanlar: E307 (alfa-tokoferol). Bozulmayı önleyici maddeler: Nitrat, nitrit. Aroma artırıcılar: Formaldehit. Bu maddelerin bazıları sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Örneğin, MSG bağımlılık yapıcı olabilir ve baş ağrısı, ishal gibi rahatsızlıklara yol açabilir. Gıda katkı maddeleri, Avrupa Birliği'nde "E" numarası ile belirtilir. Daha fazla bilgi için gıda etiketlerini kontrol etmek veya güvenilir kaynakları incelemek önerilir.

Gazlı içeceklerde kullanılan bazı katkı maddeleri: Tatlandırıcılar: Şekerler (sukroz, glikoz şurupları, fruktoz şurupları), yapay tatlandırıcılar (asesülfam-K, aspartam, alitam, siklamat, neohesperidin dihidrokalkon, sukraloz, neotam, sakkarin). Asitliği düzenleyiciler: Sitrik asit, tartarik asit, fosforik asit, laktik asit, asetik asit, malik asit, fumarik asit, askorbik asit. Renklendiriciler: Antosiyaninler, klorofiller, karotenoidler, karamel. Koruyucular: Sodyum benzoat, potasyum sorbat. Stabilizörler: Aljinatlar, karragenan, bitkisel gamlar, pektin, karboksimetilselüloz, ksantan, tragakant, guar, gam arabik. Antioksidanlar: Askorbik asit. Karbondioksit: Koruyucu ve tat verici işlev görür.

E400 ve E414 farklı E kodlarıdır. E400: Aljinik asit, kıvam artırıcı. E414: Arap zamkı, kıvam artırıcı.

Sek Aroma, gıda katkı maddeleri ve aroma üretimi konularında faaliyet gösteren bir şirkettir. Ürünleri: malt aromaları; anason kitleri; tahıl ve meyveli aromalar; ardıç ve agave aromaları. Tüm ürünler, uluslararası firmalardan tedarik edilen sertifikalı hammaddelerle ve Türk Gıda Kodeksi'ne uygun olarak üretilmektedir.

Ksantin ve ksantam aynı değildir. Ksantin, çoğu insan vücudu doku ve sıvılarında bulunan bir pürin bazıdır. Ksantan, diğer adıyla ksantan gam, birçok endüstriyel kullanıma sahip bir polisakkarittir.

Tereyağında renklendirici kullanılmasının bazı nedenleri: Görsellik: Tereyağının sarı rengi, kaliteli algısı yaratır. Pazarlama: Renklendirici kullanımı, doğallıktan uzaklaşıp görüntü odaklı bir pazarlama stratejisi olarak değerlendirilebilir. Tüketici beklentisi: Tüketiciler, tereyağının parlak sarı renkte olmasını bekleyebilir. Tereyağına genellikle β karoten renklendirici olarak eklenir.

Hazır patatesin içinde katkı maddesi bulunabilir. Dondurulmuş patateslerin üzerinde genellikle ekstra yağ, koruyucu ve kıtırlık verici katkı maddeleri bulunur. Ancak, taze patates kullanıldığında katkı maddesi alınmaz.

Hazır gıdaların zararlı olmasının bazı nedenleri: Yüksek tuz ve şeker içeriği. Trans yağlar. Koruyucu maddeler. GDO'lu içerikler. Yanlış saklama koşulları. Hazır gıdaların zararlı etkilerinden korunmak için porsiyon kontrolü yapmak, etiketleri dikkatlice okumak ve daha az işlenmiş, doğal besinleri tercih etmek önerilir.

Ketçapta bulunabilecek bazı katkı maddeleri: Kıvam vericiler: Modifiye nişasta ve ksantan gum. Asitlik düzenleyiciler: Laktik asit. Koruyucular: Sodyum benzoat, potasyum sorbat. Her üretici, kendine özgü formülasyon belirler ve bu doğrultuda üretim yapar.

Gıda boyası, gıda katkı maddesi olarak kabul edilir. Uluslararası Gıda Kodeks Komisyonu (The Codex Alimentarius) tarafından "gıdaya renk vermek veya gıdanın rengini düzenlemek maksadıyla katılan katkı maddesi" olarak tanımlanır.

E105 ve E110 gıda katkı maddeleridir ve Avrupa Birliği tarafından belirlenen E kodlarına sahiptirler. E105 hakkında bilgi bulunamadı. E110, "Sunset Yellow FCF, Orange, Yellow S" olarak bilinir ve sentetik bir renklendirici olup, tahıl, pasta, tatlı, çerez, dondurma, içecek ve konserve balık gibi ürünlerde kullanılır. Gıda katkı maddeleri, sağlık açısından riskli olabileceğinden, tüketiminde dikkatli olunmalıdır.

Karamelli çikolatanın yasaklanma nedeni, farklı bağlamlarda değerlendirilebilir. Örneğin, Arsenal'in eski teknik direktörü Arsene Wenger'in, takım oyuncularına karamelli çikolata yemeyi yasakladığı bilinmektedir. Ayrıca, 2025 yılında Almanya'da "Dubai Çikolatası" adıyla satılan bir çikolata markasının, tüketiciyi yanıltıcı olduğu gerekçesiyle satışı yasaklanmıştır. Ancak, karamelli çikolatanın genel olarak yasaklandığına dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.