Felsefe

Irvin D. Yalom, psikoterapi seanslarında ele aldığı gerçek hikayeleri anlattığı eserlerinde anlamlı bir yaşam sürme ve ölüm temalarını işler. Yalom'un eserlerinde ele aldığı bazı konular: Ölüm: Hastalarının ve kendi ölüm korkularıyla yüzleşmelerini, bu temayla nasıl başa çıktıklarını anlatır. Anlam Arayışı: Kısa da olsa her günün tadını çıkararak nasıl anlamlı bir yaşam sürülebileceğini araştırır. Psikolojik Sorunlar: Öfke kontrolü, mutluluk eksikliği gibi psikolojik sorunlarla mücadele eden hastaların hikayelerine yer verir. İnsan Doğası: İnsanın bu dünyadaki konumu ve acıyla başa çıkma yöntemleri üzerine düşünür. Yalom'un tanınmış eserleri arasında "Aşkın Celladı", "Günübirlik Hayatlar" ve "Nietzsche Ağladığında" bulunur.

Status Anxiety (Statü Endişesi), Alain de Botton tarafından 2004 yılında yazılmış, toplumsal hiyerarşide başarılı olma ve belirli bir statüyü koruma kaygısını ele alan bir kitaptır. Kitapta işlenen bazı konular: Kapitalizm ve demokrasi etkisi: Gelir eşitsizliğinin belirgin olduğu toplumlarda bireylerin, maddi anlamda "başarısız" olarak algılanma korkusu. Meritokrasi: Sadece yetenekli ve başarılı bireylerin toplumda üst basamaklara çıkabileceği inancı. Sevgi eksikliği ve snopluk: Sevgisizlik ve başkalarını küçümseme, statü endişesini tetikleyen faktörler arasında yer alır. Beklentiler: Toplumun ve bireylerin yüksek beklentileri, bireyleri sürekli bir yarış içine sokar. De Botton, statü endişesinin bireyleri hüzün ve kedere sürükleyebileceğini, ancak bu kaygıyı anlamak ve dile getirmenin, onunla başa çıkmada yardımcı olabileceğini savunur.

Empirizmin (deneyciliğin) temel ilkeleri şunlardır: Duyusal deneyim. Tecrübe önceliği. Ön kabullerin reddi. Empirizmin diğer ilkeleri: Tabula rasa. Bilginin doğrulanması. A posteriori bilgiler. Empirizmin öncüleri arasında John Locke, George Berkeley ve David Hume bulunur.

Analojik düşünce, bir olguyu başka bir olguya benzeterek aralarında çağrışım kurma ve bilinen bir kavramdan hareketle bilinmeyeni öğrenme sürecidir. Tümdengelimsel düşünce ise, genel ilkelerden özel sonuçlara ulaşma yöntemidir. Tümdengelim ve analoji, farklı düşünme biçimleri olup, her ikisi de kendi yöntemleriyle akıl yürütme ve problem çözme süreçlerinde kullanılır.

Antik Yunan felsefesini okuma sırası için birkaç öneri: Thales ve diğer Sokrates öncesi filozoflarla başlamak. Platon ve Aristoteles'in eserlerini okumak. Felsefe tarihi hakkında genel bir okuma için "Felsefe Tarihi" (Macit Gökberk) ve "Felsefe Tarihine Giriş" (Ahmet Cevizci) kitapları önerilebilir. Okuma sırası, kişisel ilgi alanlarına ve bilgi seviyesine göre değişebilir.

Mevlânâ'ya göre en büyük düşman, insanın kendi nefsidir. Nefs, insanın içinde ona pusu kurmuş, her an bir kötülük planlayan bir düşmandır.

Sofist filozoflardan bazıları: Protagoras; Leontinoili Gorgias; Antigone; Elisli Hippias; Alkidamos; Lykophron; Kallikles; Keoslu Prodikos; Kritias; Simonides. Şüpheci filozoflar arasında sofistler öne çıkar, çünkü mutlak hakikat düşüncesine uzak olup her tür bilgiyi kuşkuyla karşılamışlardır. Bazı şüpheci yaklaşımlar: Protagoras: "İnsan her şeyin ölçüsüdür." diyerek göreceli bir bakış açısı benimsemiştir. Gorgias: "Bir şey yoktur, olsa bile bilinemez, bilinse bile başkasına bildirilemez." görüşünü savunmuştur.

Akıl yürütmenin temel ilkeleri şunlardır: 1. Özdeşlik İlkesi: Bir şey ne ise odur. 2. Çelişmezlik İlkesi: Bir şey hem kendisi hem de kendisi olmayan olamaz. 3. Üçüncü Halin İmkânsızlığı İlkesi: Bir önerme ya doğru ya da yanlış olabilir, ikisi arasında üçüncü bir ihtimal yoktur. 4. Yeter-Sebep İlkesi: Her doğru, yeterli bir sebeple desteklenir. Bu ilkeler, doğru düşünme ve akıl yürütme süreçlerini destekler.

İhvân-ı Safâ, müzikte şu görüşleri savunur: Metafizik boyut: Müziği, metafiziğe açılan bir kapı olarak görür ve bu sanatla meşgul olanların belirli ahlaki erdemler kazanacağını düşünür. Matematiksel temel: Müziği, matematiğe dayalı bir sanat olarak değerlendirir ve yıldızlar ile gezegenlerin hareketleriyle uyum içinde olduğunu öne sürer. Ahlaki etkiler: Galenci tıp geleneğine dayanan dört sıvı karışım teorisini müziğe uygulayarak, ud tellerinin çıkardığı seslerin insanda cesaret, cömertlik, iffet ve yumuşak huyluluk gibi erdemler geliştirdiğini iddia eder. Dini ritüeller: Müziğin, dini ritüellerde kullanıldığında ahlakı zenginleştirdiğini savunur.

Işığın Savaşçısı, Paulo Coelho'nun "Işığın Savaşçısının El Kitabı" adlı eserinde, içsel yolculuğu ve insanın kendi potansiyelini keşfetme sürecini savunur. Işığın Savaşçısı'nın temel görüşleri: Cesurca hareket etme ve hatalardan ders çıkarma. Duyguları kabullenme. Affetme ve şefkat. Kendi yolunu bulma. İnanç ve umut.

Tümevarım yönteminin kesin olmamasının nedeni, gözlenmemiş bilgiler üzerinden de düşünülmesidir. Ayrıca, tümevarımsal bir önermede öncüllerin doğru olması, sonucun doğruluğunu mantıksal bir zorunlulukla garanti etmez. Tümevarım, olasılıklı ifadeler içerir ve kesinlik yerine "neredeyse kesin" veya "yüksek olasılıklı" olarak nitelendirilir.

Vücut hikmeti, ilm-i hikmet olarak adlandırılan felsefe ilmine girer.

Alın yazısı, kader, talih, yazgı anlamlarına gelir. Dini literatürde ise alın yazısı, daha doğmadan önce insanın başına gelecek şeylerin Allah tarafından takdir edilmesi olarak tanımlanır.

Zihniyet, dünyayı ve kendinizi nasıl algıladığınıza dair sahip olduğunuz inançlardır. Arapça kökenli bir kelime olan zihniyet, anlayış anlamına da gelmektedir. Ayrıca, bir dönemdeki; sosyal, siyasî, idarî, adlî, askerî, dinî güçlerin, sivil toplum örgütlerinin, ticarî hayatın, eğitim etkinliklerinin birlikte oluşturdukları ortam ve bunların hiçbirine indirgenemeyen duygu, anlayış ve zevk bütünü olarak da tanımlanabilir.

Joseph Campbell'in "Tanrının Maskeleri 2: Doğu Mitolojisi" kitabı, Hint, Çin ve Japonya'nın felsefe, sanat ve siyasetini, tarih ve toplumsal yapısını mitolojik bir bakış açısıyla ele alır. Kitapta, yaşam karşısında bireyin ve toplumun ürettiği kültürel yanıtların tanrısız erdemi incelenir. Campbell, mitolojiyi insanlığın anlama ve anlamlandırma çabası olarak görür ve bunu felsefe, antropoloji, psikoloji gibi disiplinlerle ilişkilendirir.

"Bildiğim tek şey, hiçbir şey bilmediğimdir" sözü, Sokrates'e aittir.

Bedihî ve zarurî terimleri, felsefede kesin ve apaçık bilgi anlamına gelir. Zarurî bilgi, doğrudan doğruya zihinde oluşan, vasıtasız ve çaba gerektirmeyen bilgidir. Bedihî bilgi ise, mantıkta aklın hiçbir delile ihtiyaç duymaksızın kendiliğinden doğruluğunu kabul ettiği önerme olarak tanımlanır. İlk kaynaklarda bedihî yerine çoğunlukla aynı anlamda olmak üzere "zarûrî" ve "evvelî" terimlerinin kullanıldığı görülmektedir.

Monad ve atom aynı şey değildir, ancak aralarında bazı benzerlikler bulunmaktadır. Monad, Leibniz'in felsefesinde, basit, parçalanmayan ve bölünmez bir töz olarak tanımlanır. Atom ise, Dalton tarafından 1805 yılında önerilen bir teoride, daha fazla bölünemeyen en küçük parçacık olarak tanımlanır. Bu iki kavram arasındaki temel fark, monadların manevi bir yapıya sahip olması, atomların ise fiziksel olmasıdır.

"Life is an Illusion" (1970, Hindistan yapımı) filmi, yeni evli bir çiftin kıskanç ve şüpheci kocasının, bir gece bir erkekle görüştüğünü görünce karısını sadakatsizlikle suçlamasını ve onu evden kovmasını anlatır. Ayrıca, "Life is an Illusion" ifadesi, Advaita Vedanta felsefesiyle ilişkilendirilir. Bunun yanı sıra, "Life is an Illusion" bir dolandırıcılık olarak da anılır.

Te'vil, genellikle filozof İbn Rüşd'e göre yapılır. İbn Rüşd, te'vilin nasların zahirine ters düşmeyecek şekilde yorumlanması gerektiğini savunmuştur. Ayrıca, Gazzâlî'nin te'vil teorisi de filozofların te'vil konusundaki tutumunu etkiler. Te'vil, aynı zamanda mutasavvıflar tarafından da kullanılır, ancak bu tür te'viller daha sübjektif olup, doğrulanabilir veya ispat edilebilir değildir.