Sufizm

Rabia'nın hikayesi farklı bağlamlarda ele alınabilir. İşte bazı örnekler: Rabia Hatun Efsanesi: Rabia Hatun, Basra'da yaşamış bir Arap kadın ve şairdir. Hz. Rabia (Rabia-tul Adevviye) Hikayesi: 714 veya 718 yılında Basra'da doğan Hz. Rabia, küçük yaşta yetim kalmış ve köle olarak satılmıştır. Rabia'nın Hikayesi (TRT Belgesel): "Minik Cevherler" adlı TRT Belgesel'de, Rabia'nın özel eğitim yöntemleri ve zeka kapasitesini artıran oyunlarla değişimi anlatılmaktadır.

Nesimi'nin "Sığmazam" şiiri, insanın Tanrı'ya ulaşma arzusu ile bu arzunun sınırları arasındaki gizemleri anlatır. Şiirde geçen bazı temalar ve semboller: Mekansızlık: "Cevher-i lâmekân" (mekansızlık cevheri) taşıyan şair, bu dünyaya sığmadığını ifade eder. Çoklu kimlik: Şair, hem inci hem istiridye kabuğu, hem yıldız hem melek olduğunu belirterek, birçok varlığı içinde barındırdığını vurgular. Zanna karşı duruş: Hakk'ı bilenlerin, şüpheye yer vermediğini ve şairin de zanna sığmadığını ifade eder. Sembolik evren: Şiir, harflerin kutsallığını temel alan sembolik bir evren sunar. "Sığmazam", aynı zamanda 14. yüzyıl şairi Seyyid Nesimi'nin Hurûfîlikle ilişkisini ve bu anlayışın şiirsel yansımalarını da ele alır. Şiirin yorumlanması, vahdet-i vücud anlayışı çerçevesinde yapıldığında daha anlamlı hale gelir.

Tasavvufta gavsın bazı görevleri: Kâinatı yönetmek. Kulları Allah'a ulaştırmak. Allah'ın yardımına aracılık etmek. İnsanların imdadına koşmak. Gavs, aynı zamanda kendisine müracaat edilen, evliya ve alim mertebesinde yer alan kişi demektir.

Fuzûlî'nin Su Kasidesi'nde su, farklı anlamlar taşımaktadır: Hz. Muhammed. Ferahlık ve derman. Aşk. Temizlik ve saflık. Mucize. Ayrıca, su anâsır-ı erbaa'dan (dört unsur) biridir.

Mevlevi Revnak Otantik'in kuruluş tarihi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Mevlevi tarikatı, 1273 yılında Mevlana Celaleddin Rumi'nin ölümünden sonra oğlu Sultan Veled ve Hüsameddin Çelebi tarafından kurumsal bir yapı kazanmıştır. Mevlevi tarikatı, 13 Eylül 1925 tarihli kanunla diğer tarikatlarla birlikte kapatılmış, ancak 1926 yılında Konya'daki merkez tekke ve Mevlana türbesi müze olarak yeniden açılmıştır.

El-Lüma, Ebû Nasr es-Serrâc tarafından yazılmış, tasavvufun temel konularını inceleyen, yorumlayan ve eleştiren önemli bir kaynaktır. Eserin ele aldığı bazı konular: Tasavvufun Kur'an ve Sünnet'teki yeri; Hz. Peygamber ve sahabenin dinî yaşayışları; Tasavvufun diğer ilimler arasındaki konumu; Tasavvufi makam ve haller; Tasavvufun kaynağı olarak Kur'an ve hadis; Resûl-i Ekrem'in tasavvufta örnek alınması; Sahabenin tasavvufi hayatı; Tasavvuf adabı; Sufilerin Kur'an ve Sünnet'ten ilhamla çıkardıkları yeni hükümler; Sufilerin birbirinden farklı görüşleri; Mektuplaşma, şiir, dua, sema, vecd, keramet, tasavvuf terimleri, şathiyeler ve sapkınların hatalı yorumları. Serrâc, eserini bir dostunun ricası üzerine kaleme almış, Kur'an ve Sünnet'e uygun bir tasavvuf anlayışı ortaya koymayı, tasavvufa yöneltilen itiraz ve tenkitleri cevaplandırmayı ve tanımladığı tasavvuf anlayışına uymayan aşırı mutasavvıfları reddetmeyi amaçlamıştır.

Bulmacada Bektaşi pirinin adı ÇELEBİ'dir.

Pir-o-Murshid, Sufizm'de manevi rehber veya üstadı ifade eden bir terimdir. Ayrıca, saygı ifadesi olarak manevi liderlere verilen bir unvandır. Pir-o-Murshid ifadesi, aynı zamanda bazı Sufi okullarının başı anlamında da kullanılır. Pir (Persçe: پیر, "yaşlı" veya "büyük") ve Murshid (Arapça: مرشد, "rehber" veya "mentor") kelimeleri, Sufi bir manevi lider için kullanılan iki farklı terimdir.

Derviş olmak için yapılması gerekenler: Allah’a yönelmek: O’na yakın olmayı amaçlamak ve samimi bir niyet taşımak. Nefsi terbiye etmek: İçsel bir dönüşüm yaşamak ve nefsiyle mücadele etmek. Edep ve ahlaki değerlere uymak: Saygı, alçakgönüllülük, sabır, samimiyet ve tevazu gibi özelliklere sahip olmak. Eğitim almak: Mürşit gözetiminde, Kur’an, matematik, fizik, astronomi ve edebiyat gibi alanlarda eğitim almak. Hizmet etmek: Başkalarına yardım etmek ve fedakârlık yapmak. Dervişlik, bir gönül işi olup, belirli bir kılık kıyafet veya zaman dilimi ile sınırlı değildir; her an derviş olarak kalabilmek önemlidir.

Telli Baba'nın telli olmasının sebebi hakkında farklı rivayetler bulunmaktadır: Gelin teli: Kadirî Tarikatı'na bağlı olan Telli Baba'nın, sarığına gelin teli takması nedeniyle bu lakabı aldığı düşünülmektedir. Rumların Müslüman olması: Bir rivayete göre, Sarıyer civarında yaşayan Rumları Müslümanlığa davet eden ve Müslüman olan erkekleri ve kızları telli duvaklı gelin yapan Telli Baba'ya halk arasında bu isim verilmiştir. Rüyadaki görüntü: Başka bir inanışa göre, seksen yıl önce hasta bir genç kızın rüyasında Telli Baba'yı görmesi ve mezarının yerini tarif etmesiyle türbesinin ortaya çıkması, bu lakabın yaygınlaşmasına yol açmıştır.

"Sohbetler" kitabının içeriği, yazarın türüne göre değişiklik göstermektedir: Ömer Tuğrul İnançer'in "Sohbetler" kitabı, Eskişehir'de gerçekleştirilen sohbet toplantılarındaki konuşmaların kitap haline getirilmesinden meydana gelmiştir. Kenan Rifai'nin "Sohbetler" kitabı, günlük hayattan küçük hadiselerden yola çıkarak büyük neticeler çıkarır ve okuyucunun ufkunu aydınlatır. Heyet'in "Sohbetler" kitabı, İslam'ın iman, amel ve ihlas esaslarına dair konuları ayet-i kerimeler, hadis-i şerifler ve evliya sözlerinden alıntılarla ele alır.

Mantıku't-Tayr, Feridüddin Attar tarafından kaleme alınmış bir mesnevi olup, tasavvufun temel kavramlarını ve insanın hakikate ulaşma yolculuğunu sembolik bir kuş sürüsünün macerası üzerinden anlatır. Eserde anlatılan temel konular: Kuşların Simurg'u arayışı: Birçok kuş, kuşların padişahı Simurg'u bulmak için yola çıkar. Manevi zorluklar: Kuşların karşılaştığı zorluklar, insanın manevi engellerle mücadelesini simgeler. İlahi varlığa ulaşma: Simurg'a ulaşmak, insanın kendi nefsini aşarak ilahi bir varlığa ulaşması anlamına gelir. Eserde kullanılan simgeler derin anlamlar taşır: Kuşlar: Arayan ve hakikate ulaşmak isteyen ruhu temsil eder. Simurg: İlahi varlık, hakikat ve mutlak güzellik gibi anlamlara gelir. Sıcak çöl: Dünya hayatının zorluklarını ve insanın iç dünyasındaki mücadeleleri simgeler. Yedi vadi: İnsan ruhunun geçirdiği farklı aşamaları temsil eder.

Cüneyd-i Bağdadi'nin hocaları arasında şunlar bulunmaktadır: Ebû Sevr el-Kelbî. Ebû Ali Hasan b. Arefe el-Abdî. Serî es-Sakatî. Ayrıca, Cüneyd-i Bağdadi, Hâris-i Muhâsibî ve Muhammed Kassâb gibi kişilerle de sohbet etmiştir.

Carl Vett'in "Dervişler Arasında İki Hafta" adlı eseri, 1925 yılında İstanbul'daki Kelâmî Dergâhı'nda, Erbilli Esad Efendi'nin postnişîni olduğu dergâhta, bir dergâhta bir süre kalmasına izin verilen ilk gayrimüslim olarak geçirdiği 14 günlük süreci anlatır. Kitapta, dergâhdaki zikirler, dervîşlerin cezbeleri, Vett'in Şeyh Esad Efendi ile sohbetleri ve dergâhtaki diğer deneyimler yer alır. Vett, bu hatıratı yayımlamak niyetiyle yazmamış, ancak Şubat 1931'de Menemen'de idam cezasına çarptırılan kişiler arasında, Şeyh Esad Efendi ve oğlunun da bulunması üzerine, yaşadığı tecrübelerin daha geniş çevreleri ilgilendirebileceğini düşünmüş ve kitabı yayımlamıştır.

Mesnevi'nin evrensel mesajı şu şekilde özetlenebilir: İnsanlık ve evrensel kardeşlik: Eser, farklı kültür ve inançlardan insanları birleştiren evrensel bir kardeşlik mesajı sunar. Aşk ve sevgi: Aşk, evrenin temel yapısını oluşturan ve tüm varlıkları birbirine bağlayan kuvvettir. Bilgelik ve kendini keşfetme: Birey, kendini, çevresini ve Tanrı'nın sırlarını keşfetme yolculuğundadır. Sabır ve teslimiyet: Hayatın zorlukları karşısında sabır göstermek ve teslimiyet önemlidir. Hoşgörü: Önyargılı olunmamalı, dil, din ve ırk ayrımı gözetilmemelidir. Mesnevi, bu temaları işleyerek okuyuculara derin manevi mesajlar verir ve evrensel değerleri vurgular.

Sufi tıbbı, İslam’ın mistik bir geleneği olan Sufizm’in bir dalıdır ve hem bedensel hem de ruhsal hastalıkları tedavi etmek için kullanılan doğal yöntemleri ve teknikleri içerir. Sufi tıbbının temel bileşenleri: Oruç ve diyet. Bitkisel ilaçlar. Nefes ve beslenme. Sufi tıbbında sağlık, "asla bedenin farkında olmama durumu" olarak tanımlanır. Sufi tıbbı, İslam dünyasında hala yaygın olarak kullanılmaktadır ve Batı dünyasında da giderek daha fazla benimsenmektedir.

Şems-i Tebrizi'nin bilinen bir oğlu yoktur. Kaynaklarda Şems'in çocuk sahibi olduğuna dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Ahmet Ümit'in "Bab-ı Esrar" adlı romanında, Şems'in öldürülmesi olayı anlatılırken, Şems'in öldürülenler arasında Mevlânâ'nın ortanca oğlu Alaaddin'in de olduğu iddia edilmektedir. Bu, kurgusal bir anlatım olup, gerçek tarihi bir bilgi değildir.

Riyazetin kaç gün yapılması gerektiği konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Tasavvufta riyazet genellikle 40 gün sürer. Tıbbi riyazet ise, tıbbi gerekçelerle alınan bir ilacın kullanımını bırakmayı ifade eder ve bu süre, kişinin sağlık durumuna göre belirlenir. Riyazetin süresi, kişinin hedeflerine ve motivasyonuna göre değişebilir. Ancak, riyazetin etkili olabilmesi için düzenli ve sürekli bir çaba gerektirdiği unutulmamalıdır. Riyazetin, İslam'ın belirlediği kurallar çerçevesinde yapılması ve bid'at ibadetlerden kaçınılması önemlidir.

Eşrefoğlu Rumi'nin "Adı Aşk" şiiri, aşkın çeşitli hallerini ve etkilerini anlatır. Şiirde aşkın şu anlamları vurgulanır: Vücudu fani etmek: Aşk, varlığı yok saymaktır. Belalara göğüs germek: Aşk, belaların altına başını tutmaktır. Özlemi çekmek: Aşk, dosttan gelip yine dosta gitmektir. Derde katlanmak: Aşk, dert ve gözyaşıyla yoldaşlıktır. Kendini ateşe atmak: Bu âlem sanki oddan bir denizdir, âna kendini atmaktır. Şiir, tasavvufi bir bakış açısıyla yazılmıştır ve Abdülkadir-i Geylani'nin aşk üzerindeki düşüncelerinden etkilenmiştir.

Mevlana Celaleddin Rumi, 30 Eylül 1207'de Belh'te doğmuş ve 17 Aralık 1273'te Konya'da vefat etmiş Fars Sünni Müslüman şair, fâkih, âlim, ilahiyatçı ve Sufi mutasavvıftır. Hayatı: Doğum ve İlk Yıllar: Asıl adı Muhammed Celaleddin'dir. Eğitim: Çocukluğunda babasının yanında eğitimine başlamış, Halep ve Şam'da devam etmiştir. Konya'ya Yerleşim: 21 yaşında Konya'ya yerleşmiş ve hayatının geri kalanını burada geçirmiştir. Eserler: En bilinen eseri Mesnevî'dir. Ölüm: Ölümünü "düğün günü" veya "gelin gecesi" anlamına gelen "Şeb-i Arûs" olarak kabul etmiştir.