Zamanaşımı

Ceza davasının 2 yıl sürmesi durumunda, dava zamanaşımı söz konusu olabilir. Türkiye'deki ceza muhakemesi kanunlarına göre, hafif ceza gerektiren suçlarda zamanaşımı süresi 8 yıldır ve bu süre içinde dava açılmamışsa düşer. Dolayısıyla, 2 yıllık bir süre, hafif suçlar için zamanaşımının dolmasına yetmeyebilir. Ancak, davanın yargılama sürecinin uzunluğu gibi nedenlerle de düşebileceği unutulmamalıdır.

SGK prim borçları, ödenmediği takdirde 5 yıl içinde zamanaşımına uğrar. Ancak, zamanaşımına uğramış olsa bile, SGK prim borçlarının tamamen silinmesi için yasal düzenleme çıkarılması gerekmektedir.

Tenkisten feragat, zamanaşımını kesmez. Tenkis davasında zamanaşımı süreleri (1 yıl ve 10 yıl) hak düşürücü sürelerdir ve taraflarca uzatılamaz.

Zamanaşımı, aşağıdaki hallerde durur: 1. Alacaklının resmi olarak talep etmesi: Alacaklının alacağını dava açma veya icra takibi başlatma gibi yollarla talep etmesi zamanaşımını durdurur. 2. Borçlunun borcu kabul etmesi: Borçlunun borcu yazılı veya sözlü olarak kabul etmesi veya borcun bir kısmını ödemesi zamanaşımını durdurabilir. 3. Taraflar arasında yapılan anlaşmalar: Alacaklı ile borçlu arasında yapılan ve borcun ödenme süresini erteleyen veya taksitlendiren anlaşmalar zamanaşımını durdurabilir. 4. Olağanüstü durumlar: Doğal afetler, savaş hali veya taraflardan birinin hukuksal ehliyetinin kısıtlanması gibi olağanüstü durumlar zamanaşımını geçici olarak durdurabilir. 5. Velayet, vesayet ve evlilik süreleri: Çocukların ana ve babalarından olan alacakları, vesayet altındaki kişilerin vasiden olan alacakları ve eşlerin birbirlerinden olan alacakları bu süreler boyunca zamanaşımına uğramaz.

CMK'ya göre dava zamanaşımı süreleri, suçun niteliğine göre değişiklik göstermektedir: - Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda: 30 yıl. - Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda: 25 yıl. - 20 yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda: 20 yıl. - 5 yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda: 15 yıl. - 5 yıldan az hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda: 8 yıl. Bu süreler, Türk Ceza Kanunu'nun 66. maddesinde yer almaktadır.

Yardım nafakasında 10 yıllık zamanaşımı süresi öngörülmüştür.

Haksız tutukluluk tazminat zamanaşımı, karar veya hükümlerin kesinleştiğinin ilgilisine tebliğinden itibaren üç ay ve her hâlde kesinleşme tarihini izleyen bir yıl içinde başlar.

Ferağ icbar davasında özel bir zamanaşımı süresi yoktur. Ancak, bu davayı açabilmek için geçerli bir hukuki nedenin olması gerektiğinden, davanın konusu teşkil eden hukuki işlemin tabi olduğu zamanaşımı ve hak düşürücü sürelere tabidir.

Güveni kötüye kullanma suçunun basit hali için şikayet süresi, suçun işlendiği ve failinin öğrenildiği tarihten itibaren 6 aydır. Suçun nitelikli halleri ise şikayete tabi değildir ve bu suçların dava zamanaşımı süresi 15 yıldır.

Sebepsiz zenginleşmede zamanaşımı, iki farklı şekilde başlar: 1. Hak sahibinin geri isteme hakkını öğrendiği tarihten itibaren: Bu durumda zamanaşımı, hak sahibinin zenginleşmeyi öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl içinde başlar. 2. Zenginleşmenin gerçekleştiği tarihten itibaren: Her durumda, zenginleşmenin gerçekleştiği tarihten itibaren 10 yıl içinde dava açılması gerekir. Bu süreler dolduktan sonra, dava zamanaşımına uğrar ve dava konusu iade talebi geçerliliğini yitirir.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 103. maddesi, tahsil zamanaşımının kesilme hallerini düzenler. Bu maddeye göre, aşağıdaki durumlarda zamanaşımı kesilir: 1. Ödeme: Kamu alacağının kısmen veya tamamen ödenmesi. 2. Haciz tatbiki: Kesin haczin uygulanması. 3. Cebren tahsil ve takip: Cebren tahsil ve takip muameleleri sonucunda yapılan her çeşit tahsilat. 4. Ödeme emri tebliği: Ödeme emrinin borçluya tebliğ edilmesi. 5. Mal bildirimi: Borçlunun mal bildirimi, mal edinme ve mal artışlarını bildirmesi. 6. Kefile veya mümessillere uygulama: 5. sırada gösterilen muamelelerden herhangi birinin kefile veya yabancı şahıs ve kurumların mümessillerine tatbiki veya bunlar tarafından yapılması. 7. Bozma kararı: İhtilaflı amme alacaklarında kaza mercilerince bozma kararı verilmesi. 8. Teminata bağlama: Amme alacağının teminata bağlanması. 9. İcranın tehiri: Kaza mercilerince icranın tehirine karar verilmesi. 10. Borcun ödenmesi için müracaat: İki amme idaresi arasında mevcut bir borç için alacaklı amme idaresi tarafından borçlu amme idaresine borcun ödenmesi için yazı ile müracaat edilmesi.

Çekte rücu süreci, tazminatın tamamının ödendiği ve birlikte sorumlu kişinin öğrenildiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde tazminatın tamamının ödendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.

Tapu iptal ve tescil davasında 10 yıl hak düşürücü süreyi kesen ve durduran sebepler şunlardır: 1. Kesilme: Davaya itiraz edilmesi, hak düşürücü süreyi keser. 2. Durma: Taraflardan birinin kamu kurumuna başvuruda bulunması, zamanaşımı süresini durdurur. 3. İhtiyati tedbir: Dava konusu taşınmazın korunması amacıyla talep edilen ihtiyati tedbir kararı, sürenin işlemesini durdurabilir. Her somut olayda zamanaşımı ve hak düşürücü süreler dikkatle incelenmeli ve gerektiğinde uzman bir avukata danışılmalıdır.

İcra ve İflas Kanunu'nun (İİK) 39. maddesi, "Zamanaşımı" başlığını taşır ve şu hükümleri içerir: 1. İlama müstenit takip, yani mahkeme kararına dayanan takip, son muamele üzerinden on sene geçmekle zamanaşımına uğrar. 2. Noter senedine müstenit takip, senedin niteliğine göre borçlar veya ticaret kanunlarında belirlenen zamanaşımlarına tabidir. "Son" ifadesi, muhtemelen bu maddenin son cümlesi olarak yorumlanabilir: "Bu maddeye yeni şerh eklenebilir".

Zamanaşımı savunması, davalı tarafından davanın ilk aşamalarında mahkemeye sunulmalıdır.

Katkı payında zamanaşımı, boşanma davasının kesinleşme tarihinden itibaren başlar.

İşe başlatmama tazminatı, 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir.

Şufa davasında zamanaşımı süresi iki şekilde değerlendirilebilir: 1. Satış noter aracılığıyla bildirilmişse: Şufa hakkı sahibi paydaşlara satışın bildirilmesinden itibaren 3 ay içinde şufa davası açılmalıdır. 2. Satış noter vasıtasıyla bildirilmemişse: Her halde satış tarihinden itibaren 2 yıl içinde şufa davası açılması gerekmektedir. Bu süreler hak düşürücü niteliktedir ve süreleri geçtikten sonra şufa davası açılması mümkün değildir.

Yalan tanıklık suçunda zamanaşımı, suçun işlendiği andan itibaren 8 yıl içinde başlar.

Zamanaşımı hukukta, belirli bir süre geçtikten sonra bir hakkın veya talebin hukuki olarak ileri sürülememesi durumunu ifade eder. Hukukta zamanaşımının iki ana türü vardır: 1. Genel zamanaşımı: Hukukun çeşitli alanlarında geçerli olan genel bir süreyi kapsar ve süresi 10 yıldır. 2. Özel zamanaşımı: Belirli hukuki ilişkiler veya özel durumlar için belirlenmiş zamanaşımı süreleridir. Zamanaşımı, hukuki güvenlik, adaletin etkinliği ve toplumsal barış gibi amaçlarla uygulanır.