İdariYargı

Türkiye'deki mahkemeler, genel olarak adli yargı ve idari yargı mahkemeleri olarak ikiye ayrılır. Adli yargı mahkemeleri şunlardır: 1. Asliye Hukuk ve Ceza Mahkemeleri: Genel nitelikteki hukuk ve ceza davalarına bakar. 2. Sulh Hukuk ve Ceza Mahkemeleri: Daha basit ve düşük miktardaki davalarla ilgilenir. 3. Ağır Ceza Mahkemeleri: Cinayet, gasp gibi ağır suçların yargılandığı birimlerdir. 4. Kadastro ve İcra Mahkemeleri: Kendi uzmanlık alanlarına giren uyuşmazlıkları çözer. İdari yargı mahkemeleri ise şunlardır: 1. İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemeleri: Devlet ile vatandaşlar arasındaki idari ve mali uyuşmazlıkları çözer. 2. Danıştay: İdari yargının en yüksek mahkemesi olup, idari işlemlerle ilgili davalara karar verir. Ayrıca, Anayasa Mahkemesi ve Cumhuriyet Savcılığı gibi özel mahkemeler de bulunmaktadır.

MCG Tower davasında 6 Şubat 2023'teki depremlerde 14 kişinin hayatını kaybetmesi sonrası başlatılan soruşturmada, İskenderun Kaymakamlığı kamu görevlileri hakkında soruşturma izni vermedi. Bu karara itiraz eden aileler, süreci takip edeceklerini ve tüm sorumluların yargılanmasını talep ettiklerini belirtti. Daha sonra, Adana Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi bu kararı kaldırarak, soruşturma izni verilmesine hükmetti.

2575 ve 2577 sayılı kanunlar arasındaki temel farklar şunlardır: 2575 sayılı Danıştay Kanunu: Danıştay'ın yapısını ve görevlerini düzenler. 1. Daire, danışma görevi yapar; 2. Daire, memur yargılamasında soruşturma izni verir veya vermez. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu: İdari yargı sistemini ve bu sistemdeki dava türlerini, yargılama usullerini belirler. İdari mahkemelerde yazılı yargılama usulü uygulanır ve inceleme evrak üzerinde yapılır.

SGK iptal davasında süre aşımı, farklı durumlar için farklı şekillerde hesaplanır: 1. İdari Para Cezaları: SGK tarafından kesilen idari para cezalarına karşı itiraz süresi 15 gündür. 2. Ödeme Emri: 6183 sayılı kanun gereği SGK tarafından düzenlenen ödeme emirlerine itiraz süresi de 15 gündür. 3. Hizmet Tespit Davası: Bu tür davalarda hak düşürücü süre, işçinin işten ayrıldığı tarihten itibaren başlar ve 5 yıldır. Bu süre içinde dava açılmaması halinde dava reddedilir.

İdari para cezasına itiraz dilekçesi, ilgili cezanın kesildiği yerin sulh ceza hakimliğine gönderilir.

İdari para cezalarına karşı itiraz süresi, cezanın tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gündür.

Danıştay'ın bozma kararı vermesi durumunda aşağıdaki işlemler gerçekleşir: 1. Dosyanın ilgili mercie gönderilmesi: Bozma kararı, dosyayla birlikte kararı veren ilk derece mahkemesine gönderilir. 2. Yeniden inceleme ve karar verme: İlgili merci, dosyayı öncelikle inceler ve varsa gerekli tahkik işlemlerini tamamlayarak yeniden karar verir. 3. Kararda ısrar: Bölge idare mahkemesi, Danıştay'ın bozma kararına uyabileceği gibi kendi kararında da ısrar edebilir. 4. Temyiz incelemesi: Bozma kararı üzerine verilen karar, Danıştay İdari veya Vergi Dava Daireleri Kurulları tarafından incelenir ve karara bağlanır.

İYUK, İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun kısaltmasıdır. İYUK, Türkiye'de idari yargı alanında uygulanan bir kanundur ve idari davalara ilişkin usul ve esasları düzenler. Bu kanun kapsamında: dava açma usulü, ön inceleme, delillerin toplanması, dilekçelerin sunulması, duruşma süreci, karar verme ve kanun yolları gibi konular belirlenmiştir.

İdari yargıda ek deliller, kesin deliller ve takdiri deliller olarak ikiye ayrılır: 1. Kesin deliller: İkrar, yemin, senet ve kesin hüküm gibi hâkimi bağlayan delillerdir. 2. Takdiri deliller: Tanık, keşif, bilirkişi gibi hâkimin serbestçe takdir edebileceği delillerdir. Ayrıca, idari yargıda delil tespiti de bir delil türü olarak kabul edilir ve bu, gelecekte açılacak davalarla ilgili delillerin zamanından önce toplanıp güvence altına alınmasını sağlar.

İdari para cezası ödeme süreci şu şekilde gerçekleştirilir: 1. Mahkeme Kararı: İdari para cezası, mahkeme tarafından verildiğinde, hükmün kesinleşmesi ile birlikte infaz edilebilir hale gelir. 2. İnfaz Savcılığı: Mahkeme kararı, infaz işlemleri için Cumhuriyet Başsavcılığı İnfaz Bürosu'na gönderilir. 3. Ödeme Emri: İnfaz savcılığı, hükümlüye ödeme emri tebliğ eder. 4. Vergi Dairesine Ödeme: Hükümlü, ödeme emrini aldıktan sonra adliyede bulunan Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosu'na başvurarak, vergi dairesine hitaben yazılmış bir yazı alır. 5. Dekont Teslimi: Ödeme işleminin tamamlanmasının ardından, ödeme dekontunun infaz savcılığına teslim edilmesi zorunludur.

İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 27. maddesi, idari işlemlere karşı açılan davalarda yürütmenin durdurulması (YD) müessesesini düzenler. Bu maddeye göre, mahkemeler, iki şartın birlikte gerçekleşmesi durumunda yürütmenin durdurulmasına karar verebilir: 1. İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması. 2. İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması. Bu iki şartın birlikte bulunması zorunludur.

2576 ve 2577 sayılı kanunlar arasındaki temel farklar şunlardır: 2576 Sayılı Kanun: "Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun"dur. 2577 Sayılı Kanun: "İdari Yargılama Usulü Kanunu"dur. Özetle, 2576 sayılı kanun idari yargı sisteminin yapısını, 2577 sayılı kanun ise bu sistemdeki dava türlerini ve yargılama usullerini düzenler.

HGK (Hukuk Genel Kurulu), idari yargı kapsamında aşağıdaki davalara bakar: 1. İptal davaları: Kamu kurum ve kuruluşları tarafından tesis edilen hukuka aykırı işlemlerin iptali için açılan davalar. 2. Tam yargı davaları: Kamu kurumlarının hukuka aykırı işlem veya eylemleri nedeniyle maddi ya da manevi zarara uğrayan bireylerin zararlarının giderilmesi amacıyla açtıkları davalar. 3. Vergi davaları: Vergi mahkemelerinde görülen, vergi cezaları, haksız tahakkuk eden vergiler ve diğer vergi uyuşmazlıklarını kapsayan davalar.

Dönemdeki üçüncü tekerrürde de iş yerinin on günden bir aya kadar kapatılmasına ilişkin Danıştay kararı, 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun'un 5. maddesinin 16. fıkrasına dayanmaktadır. Bu fıkrada belirtilen karar, idari yargı yerinde incelenir ve uygulanır.

İdari Yargılama Usulü Kanunu'na göre iptal davası, idarenin hukuka aykırı işlemlerinin denetlenmesi ve vatandaşların haklarının korunması amacıyla açılan davadır. İptal davasının temel unsurları: - İdari işlem: İdarenin tek taraflı irade açıklamasıyla yaptığı işlemler iptal davasına konu edilebilir. - Menfaat ihlali: Davacının, iptalini istediği idari işlemle arasında meşru, güncel ve kişisel bir bağının bulunması gerekir. - Kesinleşmiş işlem: İptal davasına konu olabilecek idari işlem, tüm idari aşamaları tamamlamış ve icra edilebilir duruma gelmiş olmalıdır. Görevli mahkemeler: İlk derece mahkemeleri olarak İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemeleri görev yapar. Sonuç: İptal kararı, idari işlemi yapıldığı tarihten itibaren hükümsüz hale getirir ve idarenin bu kararı uygulaması zorunludur.

İdari para cezasını iptal ettirmek için aşağıdaki adımları izlemek gerekmektedir: 1. İtiraz Başvurusu: Cezayı veren idari makama yazılı bir itiraz başvurusu yapılmalıdır. 2. Gerekçelerin Sunulması: İtiraz dilekçesinde, cezanın niçin haksız olduğunu destekleyen gerekçeler ve belgeler eklenmelidir. 3. İnceleme ve Karar: İdari makam, itirazı değerlendirerek 30 gün içinde kararını verir. 4. Mahkemeye Başvuru: Eğer idari makamın kararı olumsuzsa, ilgili idare mahkemesine başvurulabilir. Bu süreçte uzman bir avukattan hukuki yardım almak, davanın doğru ve etkili bir şekilde yürütülmesi açısından önemlidir.

Evet, 3091 sayılı Kanuna göre verilen kararlar kesindir. Bu kararlara karşı idari yargı yoluna başvurulabilir, ancak yetkili makam verdiği karardan dönemez, kararı kaldıramaz veya değiştiremez.

İdari yargıda uygulanan usul, idari yargılama usulü olarak adlandırılır. İdari yargılama usulünde uygulanan bazı ilkeler şunlardır: - Re’sen araştırma ilkesi: İdari yargı mercileri, davanın açılmasıyla birlikte gerekli incelemeleri kendiliğinden yapar. - Yazılılık ilkesi: Yargılama yazılı olarak yapılır ve tarafların mahkemeye yazılı dilekçeler ile başvurması gerekir. - Duruşma: Bazı durumlarda mahkeme duruşma düzenleyebilir ve tarafların avukatları görüşlerini sözlü olarak ifade edebilirler. İdari yargıda ayrıca ivedi yargılama usulü de öngörülmüştür.

4483 sayılı "Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun" kapsamında soruşturma izni almak için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. İhbar veya Şikayet: Cumhuriyet başsavcıları, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin bu kanun kapsamına giren suçlarına ilişkin ihbar veya şikayet aldıklarında, ivedilikle toplanması gerekli ve kaybolma ihtimali bulunan delilleri tespit eder, ancak başka bir işlem yapmaz. 2. Yetkili Mercie İletme: İhbar veya şikayet, izin vermeye yetkili mercie iletilir. 3. Ön İnceleme: Yetkili merci veya görevlendirdiği kişiler tarafından ön inceleme yapılır. 4. Rapor ve Karar: Ön inceleme raporu, yetkili merci tarafından değerlendirilir ve soruşturma izni verilip verilmemesine karar verilir. 5. İtiraz: Karara karşı itiraz yolu açıktır ve itiraz süresi 10 gündür. Soruşturma izni, şikayet, ihbar veya iddia konusu olaylar ile bunlara bağlı olarak ileride soruşturma sırasında ortaya çıkabilecek konuları kapsar.

Danıştay, aşağıdaki durumlarda idari yargı kararlarını bozar: 1. Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması. 2. Hukuka aykırı karar verilmesi. 3. Usul hükümlerine uyulmamış olması. Ayrıca, temyiz incelemesi sonunda karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise karar düzeltilerek onanır.