Zamanaşımı

Daimi arama kararı, suçun zamanaşımı süresi boyunca geçerlidir. Zamanaşımı süresi, suçun işlendiği tarihten itibaren başlar.

10 yıl ceza zamanaşımı, suçun işlendiği günden itibaren işlemeye başlar. Türk Ceza Kanunu'na göre, beş yıla kadar hapis cezası gerektiren suçlar için olağan dava zamanaşımı süresi 10 yıldır. Zamanaşımı süresinin başlangıcını belirleyen bazı özel durumlar şunlardır: Teşebbüs hâlinde kalan suçlarda: Son hareketin yapıldığı günden. Kesintisiz suçlarda: Kesintinin gerçekleştiği günden. Zincirleme suçlarda: Son suçun işlendiği günden. 12-15 yaş arasındaki çocuklara karşı işlenen suçlarda: Çocuğun 18 yaşını bitirdiği günden.

Kukı sorumluluk davasında zamanaşımı süresi, davanın türüne ve hukuki ilişkiye göre değişiklik göstermektedir: Tapu iptal davası: Hukuka aykırı işlemler nedeniyle: 10 yıl. Hile, sahtecilik veya muvazaa nedeniyle: Kesin bir zamanaşımı süresi yoktur, her zaman dava açılabilir. Tazminat davası: Haksız fiilden doğan davalar: 2 yıl, ancak zarar gören kişi zararı öğrendiği tarihten itibaren 10 yıl içinde dava açmazsa hakkını kaybeder. Sözleşmeden doğan davalar: 10 yıl. Maddi ve manevi tazminat davaları: 10 yıl. Trafik kazalarından doğan davalar: 2 yıl, zarar gören 10 yıl içinde dava açmazsa hakkı düşer. Borçlar hukuku davaları: Genel alacak davaları: 10 yıl. Ticari alacaklar: 5 yıl. Kira ve işçilik alacakları: 5 yıl. Vergi borçları: 5 yıl. Haksız fiil nedeniyle doğan alacaklar: 2 yıl. Tüketici işlemlerinden doğan alacaklar: 5 yıl. Dava zamanaşımı süresi hesaplama örnekleri ve detayları için bir avukata danışılması önerilir.

Zamanaşımının durduğu haller şunlardır: İzin veya karar alınması: Bazı suçlar veya suç failleri hakkında kamu davasının açılması yetkili merciden izin alınması şartına bağlandığında. Bekletici mesele: Soruşturma ve kovuşturmada bir bekletici mesele ortaya çıkması durumunda, örneğin, kanun maddesinin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapıldığında. Failin kaçak olması: Hakkında kaçak olduğuna dair karar verilen suç faili hakkında bu karar kaldırılıncaya kadar. Zamanaşımı, bu engellerin ortadan kalkmasıyla kaldığı yerden işlemeye devam eder.

Kullanılmayan yıllık izin ücreti, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren 5 yıl içinde talep edilmelidir; aksi takdirde zaman aşımına uğrar. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle, 01.07.2012 tarihinden sonra doğan yıllık ücretli izin alacakları 10 yıllık zaman aşımına tabi olsa da, bu tarihten önce doğan izin alacakları için 5 yıllık zaman aşımı süresi geçerlidir.

Haksız tutukluluk tazminatında zamanaşımı, kararın veya hükmün kesinleşmesinin ilgilisine tebliğinden itibaren üç ay ve her hâlde kesinleşme tarihini izleyen bir yıl içinde başlar. Bu süreler hak düşürücü niteliktedir, yani bu süreler içinde dava açılmazsa tazminat talebi usul yönünden reddedilir.

Evet, yardım nafakasında zamanaşımı vardır. Türk Borçlar Kanunu'nun 146. maddesi gereğince, nafaka alacaklarında genel zamanaşımı süresi 10 yıldır. Ancak, zamanaşımı süresi işlemiş olsa bile, borçlu borcu yazılı olarak ikrar ederse ya da kısmen ödeme yaparsa, zamanaşımı süresi yeniden başlar.

Ceza davasının 2 yıl sürmesi durumunda ne olacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, ceza davalarında zamanaşımı süresi, suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar ve her suç için farklı süreler belirlenir. Türk Ceza Kanunu'na (TCK) göre bazı suç türleri için belirlenen olağan dava zamanaşımı süreleri şunlardır: Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 30 yıl; Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 25 yıl; 5 yıldan fazla ve 20 yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda 15 yıl; 5 yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda 8 yıl. Dava zamanaşımı süresi, belirli işlemler nedeniyle kesilebilir ve bu durumda süre yeniden işlemeye başlar.

SGK'ya ait 5 yıl ödenmeyen borç, zamanaşımına uğrasa da tamamen silinmez. Zamanaşımına uğrayan borç, "eksik borç" haline gelir. Bu durumda: Borçlu, sistemde görülmeye devam eder ve borçlu olarak kaydedilir. "Borcu yoktur" yazılarında ve borç sorgulamalarında görünür. Teşvik, destek ve indirimlerden yararlanılamaz. Sağlık hizmetlerinden yararlanılamaz. KDV mahsubu ile prim ödenmesinde kullanılan "Borç Döküm Formu"nda yer alır. Ayrıca, ihale konusu işlerde veya özel bina inşaatlarında fark işçilik borçları zamanaşımına girmiş olsa bile, bu borçlar ödenmeden teminat iadesi ve iskân için "ilişiksizlik belgesi" verilmez. Zamanaşımına uğramış borçların takibi, SGK tarafından yapılmaz ve icra, haciz gibi yasal işlemler başlatılmaz.

Tenkisten feragat, zamanaşımını kesmez. Tenkis davası açma hakkı, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten başlayarak bir yıl ve her hâlde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın açılma tarihinin üzerinden on yıl geçmekle düşer.

Ferağa icbar davasında özel bir zamanaşımı veya hak düşürücü süre yoktur. Ancak, bu davayı açabilmek için geçerli bir hukuki nedenin olması gerektiğinden, davanın konusu teşkil eden hukuki işlemin tabi olduğu zamanaşımı ve hak düşürücü süreye tabidir. Örneğin, taşınmaz satış vaadi sözleşmesine dayanılarak açılan ferağa icbar davasında zamanaşımı 10 yıldır.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 103. maddesi, zamanaşımının kesilmesi ile ilgilidir. Bu maddeye göre, aşağıdaki hallerde tahsil zamanaşımı kesilir: ödeme; haciz tatbikı; cebren tahsil ve takip muameleleri sonucunda yapılan her çeşit tahsilat; ödeme emri tebliği; mal bildirimi, mal edinme ve mal artmalarının bildirilmesi; kefile veya yabancı şahıs ve kurumlar mümessillerine tatbikı veya bunlar tarafından yapılması; ihtilaflı amme alacaklarında kaza mercilerince bozma kararı verilmesi; amme alacağının teminata bağlanması; kaza mercilerince icranın tehirine karar verilmesi; iki amme idaresi arasında mevcut bir borç için alacaklı amme idaresi tarafından borçlu amme idaresine borcun ödenmesi için yazı ile müracaat edilmesi.

Güveni kötüye kullanma suçu, basit hali (TCK 155/1) için 6 ay içinde şikayet edilmelidir. Nitelikli haller (TCK 155/2) için ise şikayet süresi yoktur, bu suçlar şikayete bağlı değildir.

Sebepsiz zenginleşmede zamanaşımı, iki farklı duruma göre başlar: 1. Bir yıllık süre: Bu süre, davacının zenginleşmeyi geri isteme hakkını öğrendiği andan itibaren işlemeye başlar. 2. On yıllık süre: Bu süre, sebepsiz zenginleşmenin gerçekleştiği tarihten itibaren işlemeye başlar. On yıllık süre, mutlak ve azami bir süredir; bu süre içinde öğrenme şartı gerçekleşirse, dava iki yıllık zamanaşımına tabi olur.

Katkı payı alacağı davalarında zamanaşımı süresi, boşanma davasının kesinleştiği tarihten itibaren 10 yıldır. Zamanaşımının başlangıcı, mal rejiminin sona erdiği tarih olarak kabul edilir.

Zamanaşımı savunması, davalı tarafından cevap dilekçesi aşamasında veya dilekçeler teatisi sırasında serbestçe ileri sürülebilir. Eğer davalı, süresinde cevap dilekçesi vermemişse, daha sonra ıslah yoluyla zamanaşımı savunmasında bulunması mümkün değildir.

Çekte rücu hakkı, alacaklıyı tatmin eden kişinin, kendi şahsında doğan yeni bir hak elde ettiği anda muaccel olur ve bu andan itibaren zamanaşımı süresi işlemeye başlar. Alacaklıyı tatmin eden kişi, alacaklının hakkından bağımsız olarak kendi şahsında doğan bu hakkı, genellikle tazminatın ödendiği tarihten itibaren kullanmaya başlayabilir. Türk Ticaret Kanunu'na göre, çekte ibraz süresi, çekin üzerinde yazılı olan düzenlenme tarihinin ertesi günü başlar.

12.10.2017 tarihinden sonra işten ayrılan işçilerin işe başlatmama tazminatı için zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bu tarih öncesinde işten ayrılanlar için ise zamanaşımı süresi 10 yıldır.

Tapu iptal ve tescil davasında 10 yıllık hak düşürücü süreyi kesen veya durduran sebepler şunlardır: Borçlandırıcı bir işleme dayanma: Eğer dava, borçlandırıcı bir işleme dayanıyorsa, Türk Borçlar Hukuku hükümleri uygulanır ve genel zamanaşımı süresi olan 10 yıl içinde dava açılması gerekir. Kadastro işlemi: Kadastro sonucu yapılan tespitlere ilişkin davalar, sınırlandırma ve tespitlerin kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır. Bu durumlar dışında, tapu iptal ve tescil davaları genellikle herhangi bir zamanaşımına veya hak düşürücü süreye tabi değildir.

İİK 39, "İcra ve İflas Kanunu"nun 39. maddesini ifade eder ve bu madde, "Zamanaşımı" başlığını taşır. İİK 39/I maddesine göre, ilama müstenit takip, son muamele üzerinden on sene geçmekle zamanaşımına uğrar. İİK 39/II maddesine göre ise, noter senedine müstenit takip, senedin mahiyetine göre borçlar veya ticaret kanunlarında muayyen olan zamanaşımlarına tabidir. "Son" kelimesinin İİK 39 ile doğrudan bir ilişkisi bulunmamaktadır.