Alacaklar

136 hesap, Tekdüzen Hesap Planı’nda “Diğer Çeşitli Alacaklar” adıyla yer alan bir hesaptır. 136 hesabın kullanım amaçları: Ticari olmayan alacaklar: İşletmenin, ortaklar dışında kalan üçüncü şahıslardan olan çeşitli alacaklarını takip etmek için kullanılır. Geçici alacaklar: Ticari alacaklar dışında kalan, ancak kısa vadede işletmeye dönecek olan tutarların izlendiği hesaptır. Çeşitli durumlar: Yargı süreçlerinden doğan alacaklar, sigorta şirketlerinden beklenen tazminatlar, vergi dairesinden alacaklar ve kiracılardan kira alacakları gibi durumlarda da bu hesap kullanılabilir. 136 hesabın işleyişi: Alacağın ortaya çıkması durumunda hesaba borç olarak kaydedilir. Tahsilat gerçekleştiğinde ise alacak olarak kaydedilir. 136 hesap, borçlu bir hesaptır; yani hesap, işletmenin alacaklı olduğunu ifade eder.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'a göre, amme alacağı, vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar. Para cezalarına ait özel kanunlardaki zamanaşımı hükümleri ise saklıdır.

Şahıs işletmelerinde 131 hesap, "Ortaklardan Alacaklar Hesabı" olarak bilinir ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemler (ödünç verme gibi) nedeniyle ortaklarından alacaklı olduğu tutarların izlendiği hesaptır. 131 hesabın işleyişi: Ortaklara ödeme yapıldığında hesap borçlandırılır. Ortaklardan tahsilat yapıldığında hesap alacaklandırılır. Bu hesap, dönen varlıklar sınıfına dâhildir ve kısa vadeli alacakları takip eder.

Evet, bağlı ortaklıklardan alacaklar üzerinden faiz hesaplanabilir. 133 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar Hesabı'nın borç tarafına, bağlı ortaklardan olan alacaklara faiz tahakkuk ettirilmesi durumunda kayıt yapılır.

Yurtdışından tahsil edilemeyen alacaklar, Vergi Usul Kanunu'nun 323. maddesine göre şüpheli alacak olarak muhasebeleştirilebilir. Şüpheli alacak olarak muhasebeleştirilebilmesi için aşağıdaki şartlar sağlanmalıdır: Alacağın, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olması. Alacağın dava veya icra safhasında bulunması ya da yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş olması. Alacağın teminatsız olması (teminatlı alacaklarda karşılık, teminattan geri kalan miktara inhisar eder). Şüpheli alacak olarak muhasebeleştirme işlemi şu şekilde yapılır: 1. Karşılık Ayrılması: Şüpheli alacaklar için değerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılır. 2. Belgelendirme: Protesto, ihtarname, dava veya icra takibi gibi belgeler dosyada yer almalıdır. 3. Sonradan Tahsilat: Şüpheli alacak sonradan tahsil edilirse, tahsil edildiği dönemde kâr-zarar hesabına intikal ettirilir. Önemli Not: Bu işlem yalnızca, alacaklı konumundaki taraf (örneğin dış ticaret firması) tarafından yapılabilir.

131 ve 159 numaralı hesaplar, Tekdüzen Hesap Planı'nda farklı işlevleri ifade eder: - 131 Hesabı: "Ortaklardan Alacaklar" hesabını temsil eder. Bu hesap, işletmenin ortaklarından veya sahiplerinden olan alacak tutarlarını izler. - 159 Hesabı: "Verilen Sipariş Avansları" hesabını ifade eder. Bu hesap, yurt içinden veya yurt dışından verilen siparişler için ödenen avansların izlenmesini sağlar. Özetle, 131 hesabı ortaklardan olan alacakları, 159 hesabı ise verilen sipariş avanslarını takip eder.

5510 sayılı Kanun'un 88. maddesine göre takip ve tahsili gereken alacaklar şunlardır: 4. maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında sigortalı sayılanlar için bunların prime esas kazançları üzerinden bu Kanun gereğince hesaplanacak sigorta ve genel sağlık sigortası primleri. Primlerin vadesinde ödenmemesi durumunda, ödenmeme süresine kadar olan gecikme zammı ve gecikme faizleri. Bu alacaklar, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51, 102 ve 106. maddeleri hariç diğer hükümlerine göre takip ve tahsil edilir.

Diğer çeşitli alacaklar (600 01 04), genellikle kurumlardan ve kişilerden alınan yardım ve bağışları ifade eder. Ayrıca, muhasebede "Diğer Çeşitli Alacaklar" (136) hesabı, ticari bir faaliyetten kaynaklanmayan, en çok bir yıl içinde tahsil edilmesi planlanan alacakların kaydedildiği hesaptır. Bu hesaba dahil olan bazı alacak türleri: vergi dairesinden olan alacaklar; kiracılardan olan kira alacakları; sigorta şirketlerinden olan alacaklar; işten ayrılan personellerden olan alacaklar.

Ticari alacaklar, bir işletmenin ticari faaliyetleri sonucunda müşterilerinden veya diğer şirketlerden tahsil etmeyi beklediği ödemeleri ifade eder. Ticari olmayan alacaklar ise herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş ve en çok bir yıl içinde tahsil edilmesi düşünülen senetli, senetsiz alacaklardır. Alacaklar, vadelerine göre uygun olarak dönen varlıklar veya duran varlıklar grubunda raporlanır.

120 muhasebe kodu, "Alıcılar Hesabı" anlamına gelir. Bu hesap, işletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacakları ve finansal kiralamadan doğan senetsiz alacakları takip etmek için kullanılır. 120 hesabındaki alacakların vadesi 1 seneye kadardır.

Tahsil-i Emval Kanununa göre tahsil edilecek alacaklar, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 2. maddesinde belirtilmiştir: Devlete, il özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, mahkeme masrafları, vergi cezaları, para cezaları gibi asli alacaklar. Asli alacaklar üzerinden hesaplanan gecikme zammı, gecikme faizi, faiz, zam, pişmanlık zammı gibi fer'i alacaklar. Akitten, haksız fiilden ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinden kaynaklanan alacaklar. Çeşitli kanunlarda Tahsili Emval Kanununa göre tahsil edileceği belirtilen alacaklar. Özel kanunlarında 6183 sayılı Kanuna göre tahsil edileceği belirtilen alacaklar. Bu amme alacaklarının takip masraflarından kaynaklanan alacaklar.

Accounts payable (AP) ve accounts receivable (AR) arasındaki temel farklar şunlardır: Kayıt ve sınıflandırma: AP, şirketin tedarikçilere olan kısa vadeli borçlarını gösteren bir cari yükümlülük olarak kaydedilir. AR, müşterilerin şirkete borçlu olduğu parayı gösteren bir cari varlık olarak kaydedilir. Nakit akışı etkisi: AP, nakit çıkışını takip eder; ödemeler yapıldığında mevcut fonlar azalır. AR, nakit girişini takip eder; müşteri ödemeleri likiditeyi artırır. Ödeme koşulları: AP, tedarikçi koşullarına göre net 30, net 60 gibi terimlerle kaydedilir. AR, genellikle müşteri ile belirlenen ödeme koşullarına bağlıdır. Süreç: AP süreci, fatura doğrulaması ve onaylarını içerir. AR süreci, fatura göndermeyi ve zamanında tahsilatı kapsar. Odak noktası: AP, tedarikçilere yapılan ödemeleri yönetmeye odaklanır. AR, müşterilerden tahsilat yapmaya odaklanır.

Rüçhanlı alacaklar, iflas hukuku kapsamında belirli bir sıraya göre sıralanır. Bu sıralama şu şekildedir: 1. Rehinli Alacaklar: Rehinle temin edilmiş alacaklar, öncelikli olarak rehnin konusu olan malın satışından elde edilen paradan tahsil edilir. 2. İşçi Alacakları ve Nafaka: Borçlunun çalıştırdığı işçilere olan maaş, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı gibi işçi alacakları ikinci sırada yer alır. 3. Kamu Alacakları: Vergi borçları ve prim borçları gibi kamu alacakları üçüncü sırada gelir. 4. Diğer Adi Alacaklar: Ticari borçlar veya banka kredileri gibi diğer alacaklar, ilk üç sıradaki alacaklar ödendikten sonra kalan paradan karşılanır. Ayrıca, 6183 sayılı kanun uyarınca, gümrük vergisi, emlak vergisi, veraset ve intikal vergisi gibi bazı kamu alacakları da hacze iştirakte öncelikli olarak ödenir.

İşçilik alacakları, işçinin iş sözleşmesi, iş mevzuatı ve işveren ile arasındaki iş ilişkisi gereği almaya hak kazandığı her türlü ücret, alacak ve tazminatların bütününe verilen isimdir. Başlıca işçilik alacakları şunlardır: Ücret alacağı. Fazla mesai ücreti. Yıllık izin ücreti. Kıdem tazminatı. İhbar tazminatı. İşçi alacakları, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren beş yıl içerisinde talep edilebilir.

Sosyal güvenlik hukukundan kaynaklanan bazı alacaklar: Kıdem tazminatı. İhbar tazminatı. Ölüm tazminatı. Hizmet tespiti. İş kazası ve meslek hastalığı tazminatı. Emeklilik hakları. Prim borcu ve itiraz davaları. İş ve sosyal güvenlik hukuku kapsamında görülen davalar, teknik ve hukuki bilgiyi gerektiren karmaşık süreçler içerir.

Diğer kamu tüzel kişilerden alacaklar, kamu tüzel kişiliğine sahip olan ve devlet dışında kalan tüzel kişilerin mal varlığından tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan kamu alacaklarını ifade eder. Bu tür alacaklar, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre, tüzel kişilerin kanuni temsilcileri veya idare edenlerin şahsi mal varlıklarından tahsil edilir. Diğer kamu tüzel kişileri arasında mahalli idareler (il özel idaresi, belediye, köy), kamu kurumları ve meslek kuruluşları bulunur.

128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı, tahsil yeteneği zayıflayan veya tahsil olanağı kalmayan ticari alacakların izlendiği hesaptır. Bu hesaba aktarılan alacak bakiyeleri, yıl sonu itibariyle tahsil durumuna göre karşılıklı kapatılır. Hesabın borç tarafına yazılan işlemler: Önceki dönemden devir eden şüpheli alacaklar; Dava ve icra aşamasına gelmiş olan alacaklar; Yazı ile birden fazla istenmesine veya protesto çekilmesine rağmen ödenmeyen ancak dava ve icra takibini gerektirmeyecek kadar küçük olan alacaklar. Hesabın alacak tarafına yazılan işlemler: Tahsili gerçekleşmiş olan şüpheli alacaklar; Tahsil edilmesi hukuki olarak imkansız duruma gelmiş olan şüpheli alacaklar.

Şüpheli ticari alacak karşılığı, 129. Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı hesabında izlenir. Bu hesap, eksi değerle ticari alacaklar hesap grubunda yer alır. Şüpheli alacak karşılığı ayırma işlemi, 654. Karşılık Giderleri hesabının borcuna, 129. Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı hesabının alacağına kaydedilir.

İşten çıkarılan bir işçi, durumuna göre farklı adımlar izlemelidir: İşe iade davası: Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçiler, iş sözleşmelerinin feshi için geçerli bir sebep olmadığını düşünüyorlarsa işe iade davası açabilirler. Tazminat ve alacakların tahsili: Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ödenmeyen maaş, yıllık izin ücreti, fazla mesai ücreti gibi hakların tahsili için dava açılabilir. Yeni iş arama izni: Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye iş arama izni vermek zorundadır. İşten çıkarılan bir işçi, haklarını almak için bir avukattan hukuki destek alabilir.

İşverenin lokal değişikliği nedeniyle iş akdini feshetmesi durumunda işçinin alabileceği alacak kalemleri şunlardır: Kıdem tazminatı. İhbar tazminatı. Diğer işçilik alacakları. İşçinin haklarını alabilmesi için öncelikle işverene noter aracılığıyla ihtarname göndererek taleplerini iletmesi, ardından arabuluculuk sürecine başvurması ve gerekirse iş mahkemesinde dava açması gerekebilir.