Zamanaşımı

Marka hakkına tecavüz suçu için cezai süreçte zamanaşımı süresi 8 yıldır. Hukuki süreçte ise zamanaşımı süresi 2 yıldır. Ayrıca, 10 yıllık genel zamanaşımı süresi de dikkate alınmalıdır. Zamanaşımı süresinin kaçırılması halinde hukuki talepler dikkate alınmaz.

Mutlak butlanda zamanaşımı yoktur. Mutlak butlan, bir hukuki işlemin baştan itibaren geçersiz sayılması durumudur ve bu geçersizlik durumu her zaman ileri sürülebilir.

Arsa payının düzeltilmesi davasında zamanaşımı yoktur. 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun ek 1. maddesine göre, kat mülkiyeti veya kat irtifakı kurulduktan sonra her zaman arsa payı düzeltme davası açılabilir. Ancak, davanın açılabilmesi için yapının varlığını sürdürmesi gerekir.

Kambiyo senedinin zamanaşımına uğraması halinde icra takibi şu şekilde yapılır: 1. Borçlu, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde icra mahkemesine başvurarak zamanaşımı itirazında bulunabilir. 2. İcra mahkemesi, zamanaşımı itirazını inceleyerek icranın geri bırakılmasına veya devamına karar verir. 3. Alacaklı, icranın geri bırakılması kararının kesinleşmesinden sonra, zamanaşımının olmadığını ispatlamak için 7 gün içinde genel mahkemelerde dava açabilir. 4. Aksi takdirde, icrası istenen ilamın zamanaşımına uğradığı hususu kesin hüküm teşkil eder. Zamanaşımını kesen haller: dava açılması; takip talebinde bulunulması; davanın ihbar edilmesi; alacağın iflas masasına bildirilmesi; kısmi ödemeler. Zamanaşımı, sadece kambiyo hukukundan doğan talep haklarını sona erdirir; temel borç ilişkisinden kaynaklanan haklar devam eder.

Hizmet tespit davasında zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bu süre, işçinin hizmetinin geçtiği yılın sonundan başlayarak hesaplanır. Ancak, işe giriş bildirgesi, dönem bordrosu gibi belgelerin SGK’ya verilmesi ya da çalışmaların SGK tarafından tespit edilmesi gibi durumlarda hak düşürücü süre işlemez.

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarına göre, motorlu araç kazalarında tazminat yükümlülerinin birbirlerine karşı rücu hakları, kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi öğrendikleri günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.

Alacak kalemlerinin ne zaman silineceğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, iş hukukundan kaynaklanan alacaklarda zamanaşımı süreleri şu şekildedir: Kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı: 25.10.2017 tarihinden sonra iş sözleşmesi sona erenler için zamanaşımı süresi 5 yıldır ve bu süre, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Ücret alacakları: Zamanaşımı süresi 5 yıldır ve her alacak kalemi için ne zaman muaccel olmuşsa o zamandan itibaren işlemeye başlar. Yıllık izin alacakları: 01.07.2012 tarihinden önce işten ayrılanlar için 5 yıl, 01.07.2012-25.10.2017 tarihleri arasında işten ayrılanlar için 10 yıl, 25.10.2017 tarihinden sonra işten ayrılanlar için 5 yıl zamanaşımı süresi uygulanır ve bu süreler, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Zamanaşımı, alacağın mevzuatta belirlenen süre boyunca borçludan talep edilmemesi halinde alacağın talep edilemez hale gelmesidir.

Kişisel eşya alacak davası zamanaşımı, boşanma kararının kesinleştiği tarihten itibaren başlar. Genel olarak alacak davaları için zamanaşımı süresi 10 yıldır. Zamanaşımının ne zaman başlayacağı, alacağın ödenmemesiyle ilişkilidir. Zamanaşımı süresi dolmadan önce, ilgili belgelerin toplanması ve başvuruda bulunulması önerilir.

Muris muvazaasında zamanaşımı ve sebepsiz zenginleşme ile ilgili bazı Yargıtay kararları: Zamanaşımı: Muris muvazaası davası, herhangi bir zamanaşımı veya hak düşürücü süreye tabi değildir. Sebepsiz Zenginleşme: Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 30.09.2021 tarihli, E. 2017/1-2339, K. 2021/1138 sayılı kararına göre, muvazaa varlığı kanıtlandığında, taraflar aldıkları şeyleri sebepsiz zenginleşme kurallarına göre geri vermekle yükümlüdürler. İlgili bazı diğer kararlar: T.C. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi'nin 2000/5019 E., 2000/6291 K. sayılı kararı. T.C. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi'nin 2012/8624 E., 2012/10338 K. sayılı kararı. T.C. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi'nin 2014/4914 E., 2014/11813 K. sayılı kararı.

Evet, firar suçunda zamanaşımı vardır. Olağan dava zamanaşımı süresi: 8 yıldır. Olağanüstü dava zamanaşımı süresi: 12 yıldır. Bu süreler, hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verilmişse, HAGB süresi kadar uzar. Zamanaşımı süresi dolduğunda, ceza davası açılamaz veya açılmış dava düşer.

Muhasebe dolandırıcılığında zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Türk Ceza Muhakemesi Kanunu'na göre, dolandırıcılık suçu için olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Vergi suçları açısından, zamanaşımının başlama tarihleri her eyleme göre ayrı ayrı değerlendirilmelidir.

Kaçak yapı cezasının kaç yıl sonra silineceğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, idari para cezalarının zamanaşımına uğrama süreleri, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 20. maddesine göre şu şekildedir: 100.000,00 Türk Lirası veya daha fazla idari para cezasını gerektiren kabahatlerde 5 yıl içinde; 50.000,00 Türk Lirası veya daha fazla idari para cezasını gerektiren kabahatlerde 4 yıl içinde; 50.000,00 Türk Lirasından az idari para cezasını gerektiren kabahatlerde 3 yıl içinde tahsil gerçekleşmezse ceza geçersiz hale gelir. İmar para cezalarında, nispi idari para cezaları için zamanaşımı 5326 sayılı Kabahatler Kanunu uyarınca 8 yıldır. Zamanaşımı süresi içinde ceza tahsil edilmezse, icra takibi başlatılabilir, maliye tarafından tahsil süreci yürütülebilir veya e-haciz işlemleri ile banka hesaplarına bloke konulabilir. Kaçak yapı cezası ile ilgili en doğru bilgiyi almak için bir avukata danışılması önerilir.

Ceza yargılamasında geriye dönük zamanaşımı yoktur. Zamanaşımı süreleri, suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Türk Ceza Kanunu'nun 66. maddesine göre, dava zamanaşımı süreleri şu şekildedir: Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 30 yıl. Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 25 yıl. 20 yıl ve daha fazla süreli hapis cezalarında 24 yıl. 5 yıldan fazla ve 20 yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda 15 yıl. 5 yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda 8 yıl. Zamanaşımı süresinin kesilmesi veya durması halinde, süre yeniden işlemeye başlar.

Tapu iptal davasında genel bir zamanaşımı süresi yoktur. Zamanaşımı süresi, davanın açılma sebebine göre farklılık gösterir: Muris muvazaası (mal kaçırma) nedeniyle açılan davalar: Zamanaşımı süresi genellikle muvazaanın öğrenildiği günden itibaren 10 yıldır. Ehliyetsizlik veya irade bozukluğu nedeniyle açılan davalar: Zamanaşımı süresi, kişinin ehliyetsiz olduğunu öğrendiği veya iradesinin bozulduğunu anladığı andan itibaren işlemeye başlar ve genellikle 5 yıldır. Hile, kötü niyet, baskı gibi hallerde: Zamanaşımı süresi, genellikle haksızlığın öğrenilmesinden itibaren 1 yıldır. Ayrıca, kadastro öncesi hakka dayalı tapu iptali ve tescil davalarında 10 yıllık zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Tapu iptal davası açmayı düşünüyorsanız, alanında uzman bir gayrimenkul avukatından hukuki danışmanlık almanız önerilir.

Kazandırıcı zamanaşımı ile mülkiyet kazanma davasının ne kadar süreceğine dair kesin bir bilgi vermek mümkün değildir. Bu tür davalar, mahkemenin iş yoğunluğuna bağlı olarak ortalama 1-2 yıl sürebilmektedir. Bu durumun temel sebebi, istinaf ve temyiz mercilerinin iş yüklerinin oldukça yoğun olmasıdır.

Amorti ikramiyesi, Milli Piyango biletine sahip olan kişilerin biletlerini satın aldıkları andan itibaren geçerlidir. Amorti, biletin son rakamına göre belirlendiği için, biletin satın alındığı anda bu rakam belirlenmiş olur ve bu nedenle ikramiye de o andan itibaren kazanılmış sayılır. Ancak, ikramiyenin tam olarak hesaba geçmesi ve alınması için, genellikle çekiliş sonuçlarının açıklanmasının ardından belirli bir süre geçmesi gerekebilir. Bu süre, çekilişin türüne ve ikramiye tutarının büyüklüğüne göre değişiklik gösterebilir. Örneğin, büyük ikramiyeler için ödemelerin yapılması daha uzun sürebilir. Özetle, amorti ikramiyesi bilet satın alındığı anda kazanılmış olur, ancak tam olarak hesaba geçmesi için belirli bir süre gerekebilir.

Trafik kazası sonrası ıslah talebi, dava açıldıktan sonra ve zaman aşımı süresi dolmadan yapılabilir. Zaman aşımı süresi: 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'na göre, tazminat talepleri, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve her halde kaza gününden başlayarak on yıl içinde açılmalıdır. Dava açma süresi: Islah talebi, dava açıldıktan sonra yapılabilir, ancak bu talep de zaman aşımı süresine tabidir. Islah talebinin, dava şartlarının yerine getirilmesi ve mahkemenin izni ile yapılması gerekmektedir.

Bölge Adliye Mahkemesinde (BAM) zamanaşımı süresi, suçun niteliğine göre değişiklik gösterir. Türk Ceza Kanunu'na (TCK) göre: Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası gerektiren suçlarda: 30 yıl. Müebbet hapis cezası gerektiren suçlarda: 25 yıl. 20 yıldan az olmamak üzere hapis cezası gerektiren suçlarda: 20 yıl. 5 yıldan fazla ve 20 yıldan az hapis cezası gerektiren suçlarda: 15 yıl. 5 yıla kadar hapis veya adli para cezası gerektiren suçlarda: 8 yıl. Bu süreler, suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar ve herhangi bir kesilme veya durma olmazsa bu süreler kadar uzar.

Tazminat alabilmek için en az 1 yıl aynı işyerinde kesintisiz çalışılmış olması gerekir. Tazminat alma şartları, işe giriş tarihine göre değişiklik gösterir: 8 Eylül 1999'dan önce işe girenler: 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü. 9 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında işe girenler: 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günü. 1 Mayıs 2008'den sonra işe girenler: 25 yıl sigortalılık süresi ve 5400 prim günü. 9 Eylül 1999'dan sonra işe girenler: Sigortalılık süresi şartı aranmaksızın 7000 prim günü. Ayrıca, emeklilik, askerlik, evlilik gibi belirli durumlarda kendi isteğiyle işten ayrılanlar da tazminat alabilir.

Cezaevi yemek borcu, mahkûmiyetin bitiş tarihinden itibaren 5 yıl sonra zamanaşımına uğrar ve tahsil edilemez. 2548 sayılı Ceza Evleriyle Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar ve Mahkûmlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanun'un 2. maddesinin 5. fıkrasında bu durum şu şekilde belirtilmiştir: "Yiyecek bedellerinden doğan alacaklar, mahkûmiyetin hitamı tarihinden başlamak üzere beş senelik mürururzamana tabidir".