SosyalSigorta

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında TÜBİTAK bursiyerleri, 1/3/2016 tarihinden itibaren kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli olan ve iş kazası ve meslek hastalığı sigortası yönünden sigortalı sayılan kişilerdir. Bu bursiyerlerin sigortalılığı, Kanunun 7. maddesinin birinci fıkrası (a) bendi kapsamında, bursiyer olarak göreve başladıkları tarih itibariyle başlatılır. TÜBİTAK projeleri kapsamında bursiyer olarak çalışabilecek kişiler arasında, herhangi bir kurumda çalışanlar hariç, proje kapsamında görev yapanlar bulunur.

1996 yılında sigortalı olan ve en az %40 engelli raporu bulunan bir kişi, 01.10.2008 tarihinden önce sigortalı olduğu için aşağıdaki şartlardan birini tamamlayarak emekli olabilir: 1. derece engel ( %80 ve üzeri): 15 yıl sigortalılık süresi. 3600 prim günü. 2. derece engel ( %60 - %79): 15 yıl sigortalılık süresi. 3680 prim günü. 3750 prim günü. 3. derece engel ( %40 - %59): 15 yıl sigortalılık süresi. 3920 prim günü. Engelli bireylerin emeklilik için Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) başvurmaları gerekmektedir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 29. maddesi, güncelleme katsayısını ve yaşlılık aylığının hesaplanmasını düzenler. Güncelleme katsayısı, sigortalıların her yılın Kasım ayına ait yasal süre içinde verilen belgelerindeki prim tahakkukları üzerinden bulunacak ortalama prime esas günlük kazancın, bir önceki yılın aynı ayına ait ortalama prime esas günlük kazanca göre değişim oranı ile Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranının toplamının yarısına (1) tam sayısının ilave edilmesiyle elde edilen değeri ifade eder. Yaşlılık aylığının hesaplanması ise, sigortalının her yıla ait prime esas kazancının, kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan kazançlar toplamının, itibari hizmet süresi ile fiili hizmet süresi zammı hariç toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanan ortalama günlük kazancın otuz katı olarak belirlenir.

Maluliyet itiraz kontrol kaydı, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından malulen emeklilik aylığı bağlanan sigortalıların, malullük durumlarının devam edip etmediğini belirlemek amacıyla yapılan kontrol muayenesini ifade eder. Bu muayeneye tabi tutulma sebepleri arasında: Malulen emeklilik aylığının bağlanmasından itibaren en az 5 yıl sonra; Malulen emeklilik aylığının bağlanmasından sonra sigortalının çalışma durumunun tespit edilmesi; Malulen emeklilik aylığının bağlanmasından sonra sigortalının başkasının sürekli bakımına muhtaç hale gelmesi; Malulen emeklilik aylığının bağlanmasından sonra sigortalının malullük oranının artması veya azalması gibi durumlar bulunur. Kontrol muayenesi, SGK tarafından yetkilendirilmiş sağlık kurulları tarafından yapılır.

Evet, sigortalılık süresi ve yaş şartı aynı anda aranır. Emeklilik (yaşlılık aylığı) hakkından yararlanabilmek için kişilerin "sigortalılık süresi", "prim gün sayısı" ve "yaş" şeklindeki üç şartı birlikte yerine getirmesi gerekmektedir.

2008 emeklilik yasası, 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında sigortalı çalışmaya başlayan kadın ve erkekleri kapsamaktadır. Bu tarihler arasında sigortalı olan kadınlar, 58 yaşında ve 7000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmaları şartıyla emekli olabilirler. Ayrıca, 30 Nisan 2008 sonrasında işe başlayanlar için emeklilik yaşı, tamamlanan prim günlerine göre değişiklik göstermektedir.

1479 ve 2926 sayılı Bağ-Kur kanunları arasındaki temel farklar şunlardır: Kapsam: 1479 sayılı kanun, esnaf ve zanaatkarlar ile diğer bağımsız çalışanları kapsar. 2926 sayılı kanun ise tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanları kapsar. Başvuru ve Tescil: 2926 sayılı kanuna tabi olanlar, tarım sigortası yaptırmalı ve beyannamelerini muhtar, ziraat odası veya ilgili tarım kooperatiflerine onaylatmalıdır. 1479 sayılı kanuna tabi olanlar, beyannamelerini vergi dairesi, ticaret sicil müdürlükleri ve bağlı olunan odaya doldurtup onaylatmalıdır. Emeklilik Şartları: 1479 sayılı kanuna göre kadınlar 7200, erkekler 9000 gün prim ödemek zorundadır. 2926 sayılı kanuna göre ise prim ödeme süreleri farklılık gösterir. Tarihsel Gelişim: 2926 sayılı kanun, 17.10.1983 tarihinde yürürlüğe girmiş ve kademeli olarak uygulanarak 1994 yılında tamamlanmıştır. 1479 sayılı kanun ise 02.09.1971 tarihinde kurulmuş ve sigortalılıkla ilgili hükümleri 01.10.1972 tarihinde uygulamaya konulmuştur.

Sigorta öncesi borçlanmalar, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 41. maddesi hükümlerine tabidir. Bu kanun, 2008 yılı Ekim ayı başı itibariyle yürürlüğe girmiştir. Borçlanılabilecek süreler arasında, kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri, er veya erbaş olarak silah altında veya yedek subay okulunda geçen süreler ve sigortalıların sosyal güvenlik kanununa tabi olmaksızın yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya tıpta uzmanlık öğrenim süreleri bulunmaktadır.

SSKD'nin ne zaman yürürlüğe girdiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 1 Ekim 2008 tarihinde tüm hükümleri ile yürürlüğe girmiştir. Genel Sağlık Sigortası ise Türkiye'de zorunlu olarak 1 Ocak 2012 tarihinde uygulanmaya başlanmıştır.

7438 sayılı kanun, 3 Mart 2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan ve "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"dur. Bu kanun ile Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) sorununun çözümü yasal bir zemine oturtulmuş ve 9 Eylül 1999 tarihinden önce ilk defa sigortalı sayılanların emekliliğe hak kazanması için aranan şartlar yeniden düzenlenmiştir. 7438 sayılı kanunun tam metnine aşağıdaki sitelerden ulaşılabilir: resmigazete.gov.tr; lexpera.com.tr.

Kısa dönem sigorta yapılamamasının bazı nedenleri: Zorunlu trafik sigortası: Türkiye'de zorunlu trafik sigortası yalnızca yıllık olarak düzenlenir. Bireysel kullanım: Kısa süreli trafik sigortası, genellikle araç alım-satım işlemleri, test sürüşleri veya yurtdışından gelen ve geçici plaka kullanan sürücüler gibi özel durumlar için geçerlidir; bireysel kullanıcılar için uygun değildir. Yasal düzenlemeler: 30 günlük özel trafik sigortası uygulaması, 27.12.2024 tarihinde yürürlüğe giren bir kararla mümkün olmuştur. Bu tarihten önce, kısa dönem sigorta uygulaması yasal olarak mümkün değildi. Kısa dönem sigorta yaptırmak için: Yetki belgesi: İkinci El Motorlu Kara Taşıtı Ticareti Yetki Belgesi’ne sahip olmak gereklidir. Gerekli belgeler: Araç ruhsatı, satıcı bilgileri, geçici plaka veya trafik kaydı gibi belgeler hazırlanmalıdır. Sigorta şirketi: Güvenilir bir sigorta şirketi veya acentesi ile irtibat kurulmalıdır.

Evet, kollektif şirket sigorta yaptırabilir. Kollektif şirket ortakları, şirketin faaliyet gösterdiği süre boyunca BAĞ-KUR primlerinin düzenli olarak ödenmesinden sorumludur. Ayrıca, şirketin kendisi de çeşitli ticari sigortalar yaptırabilir. Not: Kollektif şirket ortaklarının kişisel malvarlıkları, şirket borçlarından dolayı risk altındadır ve bu nedenle kişisel sigorta yaptırmaları da faydalı olabilir.

7000 günle kıdem tazminatı almak için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. SGK'dan yazı almak: İşten ayrılma öncesinde, "kıdem tazminatı alabilir" yazısını SGK'dan almak gereklidir. 2. İşverene bildirim: Bu yazı ile birlikte işverene, yaş dışındaki emeklilik koşullarının yerine getirildiğine dair bildirim yapılmalıdır. 3. İş akdinin feshi: SGK'dan alınan yazı olmadan iş akdi feshedilmemelidir; aksi takdirde tazminat hakkı kaybedilir. Kıdem tazminatı şartları, sigorta başlangıç tarihine göre değişiklik gösterir: 8 Eylül 1999 öncesi: 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim günü. 8 Eylül 1999 - 30 Nisan 2008: 25 yıl sigortalılık süresi veya sigorta süresine bakılmaksızın 7000 prim günü. 1 Mayıs 2008 sonrası: 4600 ile 5400 arasında değişen prim günü.

2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu ve 5434 sayılı Kanun kapsamındaki tarım sigortası arasındaki temel farklar şunlardır: Emeklilik Şartları: 2925 sayılı kanuna tabi olanlar, bu kanunda belirtilen emeklilik şartlarına; 5434 sayılı kanuna tabi olanlar ise 4/c (Bağ-Kur) sigortalıları için belirlenen emeklilik şartlarına tabi olurlar. Sigortalılık Kapsamı: 2925 sayılı kanun, süreksiz olarak tarım işlerinde hizmet akdiyle çalışanları kapsar. Prim Oranları ve Gün Sayıları: 2925 sayılı kanuna tabi sigortalılardan alınan prim oranı %32,5'tir ve prim gün sayısı primi ödenmiş her ay için 15, bir tam yıl için 180 gün olarak değerlendirilir. 5434 sayılı kanun kapsamındaki sigortalılık hakkında ise belgelerde bilgi bulunmamaktadır. Bu bilgiler, genel hatları itibarıyla iki kanun kapsamındaki tarım sigortalarını özetlemektedir. Detaylı bilgi için ilgili kanunların yönetmelikleri ve mevzuatına başvurulması önerilir.

Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) kapsamında çalışanlar, 4A, 4B ve 4C sigorta türlerine göre farklı grupları kapsar: 4A Sigortalılar: Özel bir işyerinde sözleşmeli olarak çalışan kişileri içerir. 4B Sigortalılar: Kendi mesleğini icra eden, bağımsız çalışan esnaf, sanatkâr ve serbest meslek gruplarını kapsar. 4C Sigortalılar: Devlet memuru olarak hizmet veren kadrolu çalışanları ve belirli bir adet ve ücret sınırında, 1 yıldan az süreli veya mevsimlik olarak sözleşmeli çalışanları içerir. Ayrıca, Emekli Sandığı'na tabi kişiler de 4C kapsamında değerlendirilir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 91. maddesi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, bu kanunun 9. maddesi hakkında bilgi verilebilir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 9. maddesi, kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılığın sona erme hallerini düzenler. Bu maddeye göre, sigortalılık; 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalılarda hizmet akdinin sona erdiği tarihte, 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılarda; gelir vergisi mükellefi olanlar için mükellefiyetlerini gerektiren faaliyetlerine son verdikleri tarihte, gelir vergisinden muaf olanlar için ise esnaf ve sanatkâr sicili kaydının silindiği veya ilgili kanunda belirtilen tarihte sona erer.

Genel sağlık sigortası (GSS) ve sosyal sigortalar arasındaki temel farklar şunlardır: Kapsam ve Amaç: Sosyal Sigortalar: Bireyleri iş kazası, hastalık, malullük, ölüm ve emeklilik gibi çeşitli risklere karşı korumayı amaçlar. GSS: Bireylerin sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesini sağlamak amacıyla geliştirilmiştir. Kapsadığı Riskler ve Sağladığı Koruma: Sosyal Sigortalar: Emeklilik, malullük, iş kazası, ölüm ve hastalık gibi durumları kapsar. GSS: Yalnızca sağlıkla ilgili durumları kapsar; hastalık, kaza veya tedavi masrafları gibi giderleri karşılar. Sigortalı Olma Durumu: Sosyal Sigortalar: Sadece sigortalı çalışanlar için geçerlidir. GSS: Türkiye'deki tüm vatandaşları kapsar; sigortasız bireyler prim ödeyerek GSS'ye dahil olabilir. Fayda ve Destek Sağlama: Sosyal Sigortalar: Emeklilik yaşına gelince maaş ödemesi, malullük durumunda gelir desteği, iş kazası ve hastalık durumlarında tedavi ve gelir kaybı desteği sağlar. GSS: Bireylere sağlık hizmetlerine erişim sağlar, ancak emeklilik veya malullük gibi diğer sosyal güvenlik ihtiyaçlarını karşılamaz.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 31/5/2006 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilmiştir. Bu kanunun amacı, sosyal sigortalar ile genel sağlık sigortası bakımından kişileri güvence altına almak; bu sigortalardan yararlanacak kişileri ve sağlanacak hakları, bu haklardan yararlanma şartları ile finansman ve karşılanma yöntemlerini belirlemek; sosyal sigortaların ve genel sağlık sigortasının işleyişi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir.

5754 sayılı kanun, "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"dur. Bu kanun, 8 Mayıs 2008 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanmıştır. Bazı değişiklikleri: Emzirme ödeneğine hak kazanabilmek için, doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması şartı getirilmiştir. Yaşlılık aylığı bağlanma şartları değiştirilmiştir. Hak sahiplerinin aylıklarının hesabına esas tutar, belirli bir orana sabitlenmiştir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 31 Mayıs 2006 tarihinde kabul edilmiştir.