Kanunlar

Eski Çağ'da hukuk, toplum düzenini sağlamak, haksızlıkları önlemek ve devlet otoritesini korumak amacıyla geliştirilmiştir. Bazı Eski Çağ medeniyetlerindeki hukuk sistemleri: 1. Sümerler: Çivi yazısıyla oluşturulan ilk yazılı kanunlar, özel mülkiyet ve aile kurumunu güvence altına almıştır. 2. Hammurabi Kanunları: Babil Kralı Hammurabi tarafından oluşturulan bu kanunlar, "göze göz, dişe diş" ilkesine dayanıyordu ve sosyal sınıflar arasında adaletin sağlanması ile mülkiyet haklarının korunması gibi konuları içeriyordu. 3. Hititler: Anadolu'da gelişmiş bir hukuk sistemi kurmuşlardır, cezalar genellikle zararın tazminine dayanır ve kolektif ceza yoktur. 4. Mısır Hukuku: Firavunun tanrısal yetkisine dayalıydı, adalet kavramı "Ma’at" etrafında şekillenmişti. 5. Roma Hukuku: Modern hukukun temelini oluşturan birçok kavram ve ilkeyi içerir, "On İki Levha Kanunları" ile herkesin hukuka tabi olduğu bir sistem yaratmayı amaçlamıştır. Eski Çağ'da hukuk, genellikle dini inanışlarla iç içe geçmiş, yasalar krallar veya din adamları tarafından belirlenmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu iki kısım ve on bölümden oluşur. Kısımlar: 1. Genel Hükümler. 2. Kamu İdare Bütçeleri. Bölümler: 1. Amaç, Kapsam ve Tanımlar. 2. Kamu Maliyesi. 3. Kamu Hesapları. 4. Muhasebe Sistemi. 5. Kamu Malî Kontrolü. 6. Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu. 7. Merkezî Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Malî İşlemleri. 8. Malî Hizmetler ve Kontrol. 9. İç Denetim. 10. Dış Denetim.

Tütün ikramiyesinden faydalananlar, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından aylık bağlanmış olan vazife ve harp malulü erbaş ve erler ile 2330 sayılı Kanun kapsamında aylık bağlanan korucular ve sivillerdir. Ayrıca, 6495 Sayılı Kanun ile daha önce tütün ikramiyesi ödenmeyen dul ve yetimler de bu ödemeden faydalanabilmektedir.

İntibak iki farklı bağlamda yapılabilir: 1. Emekli İntibakı: Bu, emekli aylıklarının yükseltilmesi anlamına gelir ve 2008 yılında çıkarılan bir kanunla 8 Eylül 1999 tarihinden önce emekli olan kamu görevlileri için uygulanır. 2. Memur İntibakı: Devlet memurlarının göreve başladıktan sonra bir üst öğrenimi bitirmeleri durumunda yapılır.

4207 sayılı kanun, "Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun"dur. Bu kanunun amacı, kişileri ve gelecek nesilleri tütün ürünlerinin zararlarından ve bu ürünlerin alışkanlıklarını özendirici reklam, tanıtım ve teşvik kampanyalarından koruyucu tedbirler almak ve herkesin temiz hava soluyabilmesini sağlamaktır. Kanunun bazı maddeleri: Tütün ürünlerinin yasaklanması. 18 yaş altı için satış yasağı. Reklam ve tanıtım yasağı.

6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'na göre geri gönderme yasağı, bu kanun kapsamındaki hiç kimsenin, aşağıdaki yerlere gönderilemeyeceğini belirtir: İşkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye tabi tutulacağı bir yer; Irkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi fikirleri dolayısıyla hayatının veya hürriyetinin tehdit altında olacağı bir yer. Ayrıca, geri gönderme yasağı kapsamında, Türkiye'ye girişlerine izin verilmeyecek yabancılar da belirtilmiştir.

Hammurabi'nin adalet anlayışı, yazılı hukukun üstünlüğü ve suç ile ceza arasında denge kurma ilkesine dayanır. Temel prensipleri şunlardır: - Hukukun somutlaşması: Hammurabi, kanunları taş tabletlere kazıyarak herkesin görebileceği bir yere dikti, böylece hukukun yazılı hale gelmesini sağladı. - Ölçülülük ilkesi: Cezalar, işlenen suça göre belirlendi ve "kısasa kısas" ilkesi, intikam duygusunun önüne geçmek ve adaletin sağlanmasını amaçlamak için kullanıldı. - Özel hukukun ilk örnekleri: Aile hukuku, ticaret hukuku, borçlar hukuku gibi alanlarda düzenlemeler yaparak toplumsal yaşamın düzenlenmesinde önemli bir rol oynadı. Hammurabi Kanunları, bu prensiplerle modern hukuk sistemlerinin temellerini oluşturmuştur.

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, 7 Kasım 2013 tarihinde kabul edilmiş olup, halen yürürlüktedir.

5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu'na göre yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğü, il ve ilçelere göre değişiklik göstermektedir. Bu büyüklük, bölge farklılıkları göz önünde bulundurularak ilgili kanuna ekli (1) sayılı listede belirlenmiştir. Örneğin, Adana'nın Aladağ ilçesi için yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğü sulu arazilerde 70 hektar, kuru arazilerde ise 150 hektar olarak belirlenmiştir. Daha güncel bilgiler için ilgili kanunun resmi kaynaklara başvurulması önerilir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'na göre ihale edilemeyen işler şunlardır: Kat ve/veya arsa karşılığı yapım işleri. Kamu kaynağı kullanılmayan, bedeli okul idaresi tarafından ödenmeyen öğrenci taşıma ve yemek hizmeti alımları. Kanun kapsamı dışındaki kişilerin tasarrufunda bulunan kaynaklardan yapılacak şartlı bağışlar. İdarelerin kendi döner sermayelerinden yapacakları alımlar. Mevzuatı uyarınca kamu kurum ve kuruluşlarınca sunulan hizmetlerin bankalar aracılığıyla tahsil edilmesi. Ayrıca, aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez ve eşik değerlerin altında kalmak amacıyla işler kısımlara bölünemez.

12 Levha Kanunları (Leges Duodecim Tabularum), MÖ 451-450 yıllarında Roma'da oluşturulan ve Roma Hukukunun gelişiminde önemli bir rol oynayan yazılı kanunlardır. 12 Levha Kanunları'nın bazı özellikleri: Amaçları: Asiller ile halk arasında eşitlik sağlamak ve vatandaşları yöneticilerin keyfi davranışlarına karşı korumak. İçerik: Aile hukuku, miras, dava hakları, borç ve ceza kanunlarına dair hükümler içerir. Yazılışı: 12 madeni veya tahta levha üzerine yazılmış ve Roma Forumu'nda sergilenmiştir. Etkisi: Avrupa hukukunun temelini oluşturmuştur. 12 Levha Kanunları'nın bazı maddeleri: Borçlu borcunu ödeyemezse öldürülebilir veya köle olarak satılabilir. Birden fazla alacaklı varsa borçlu, alacaklar oranında parçalara ayrılabilir. Vatana ihanet, ana veya babayı öldürme gibi suçlar ağır şekilde cezalandırılır. Hırsızlık gibi durumlarda, suçlu yaptığı zararın iki katını ödemekle yükümlüdür.

Resmi Gazete'yi takip etmek önemlidir çünkü: 1. Hukuki Düzenlemeleri Takip Etmek: Resmi Gazete, Türkiye'de yapılan kanunlar, yönetmelikler ve genelgeler gibi hukuki düzenlemeleri içerir. Bu nedenle, hukuki süreçlerde güncel bilgilere erişim sağlamak için takip edilmelidir. 2. Resmi Duyuruları Öğrenmek: Ülke gündemine ilişkin önemli kararlar ve duyurular da Resmi Gazete üzerinden kamuoyuna aktarılır. Bu, vatandaşların ve kamu kurumlarının bu gelişmelerden haberdar olmasını sağlar. 3. Toplumsal Denetim: Resmi Gazete'nin yayınlanması, toplumsal denetimin teşvik edilmesine ve şeffaflığın sağlanmasına katkıda bulunur.

6830 sayılı İstimlâk Kanunu, 31 Ağustos 1956 tarihinde kabul edilmiş ve 8 Eylül 1956'da Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanun, amme hükmi şahısları ve müesseseleri tarafından umumi menfaatler için lüzumlu işlere tahsis edilmek üzere özel şahıslara ait gayrimenkullerin ve kaynakların istimlâki ile özel şahıslar lehine mahsus kanunlara dayanarak yapılacak istimlâkleri düzenler. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu ile yürürlükten kaldırılmıştır.

Gümrük Kanunu'na göre gümrük vergisi, ilgili mevzuat uyarınca eşyaya uygulanan ithalat veya ihracat vergilerinin tamamını ifade eder. Gümrük vergisinin bazı türleri şunlardır: - İlave Gümrük Vergisi: İthal edilen ürünler üzerine, normal gümrük vergilerine ek olarak uygulanan vergi. - Özel Tüketim Vergisi: Belirli ürünlerin tüketimini vergilendiren dolaylı bir vergi türü. - Katma Değer Vergisi: Mal ve hizmetlerin üretim ve dağıtım sürecindeki her aşamada yaratılan katma değer üzerinden alınan vergi. - Dampinge Karşı Vergi: Bir ülkenin iç piyasasına normal değerinden daha düşük bir fiyata satılan ithal ürünlere karşı uygulanan koruyucu vergi.

Ticaret Hukukunun kaynakları genel olarak şu şekilde özetlenebilir: 1. Kanunlar ve Mevzuat: Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve diğer ilgili mevzuat, ticaret hukukunun temel düzenleyici belgeleridir. 2. Uluslararası Sözleşmeler: Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu (UNCITRAL) gibi uluslararası kuruluşların hazırladığı metinler ve Cenevre İhracat Sözleşmesi gibi anlaşmalar. 3. Mahkeme Kararları (İçtihatlar): Yüksek mahkemelerin ticaretle ilgili verdiği kararlar, hukuk uygulayıcıları için yol gösterici olur. 4. Doktrin: Hukuk profesörleri ve akademisyenlerin ticaret hukuku üzerine yazdığı eserler ve makaleler. 5. Ticari Teamüller: Ticaretin yapıldığı her sektörde yerleşmiş olan davranış biçimleri ve uygulamalar.

Türklex platformunda Türkiye'de yürürlükte olan genel kanunlar bulunmaktadır, bunlar arasında: Anayasa; Ceza Kanunu; Medeni Kanun; İcra ve İflas Kanunu. Ayrıca, TurkLex hukuki analiz modülü ile kanunlar, tüzükler, yönetmelikler, tebliğler ve genelgeler gibi daha geniş bir hukuki mevzuat yelpazesine erişim sağlar.

Çeşitli sınıflandırmalara göre farklı türlerde kanunlar bulunmaktadır: 1. Genel Türler: - Anayasa Kanunları: Devletin temel yapısını ve yönetim biçimini düzenler. - Ceza Kanunları: Suçları ve cezaları belirler. - Medeni Kanunlar: Kişilerin özel hukuk ilişkilerini kapsar. - Ticaret Kanunları: Ticari ilişkileri ve şirketlerin işleyişini düzenler. - İdare Hukuku Kanunları: Kamu yönetimi ile bireyler arasındaki ilişkileri düzenler. - İş Kanunları: Çalışanlar ile işverenler arasındaki ilişkileri düzenler. - Uluslararası Kanunlar: Devletler arası ilişkileri düzenler. 2. Diğer Sınıflandırmalar: - Özel Kanunlar: Belirli bir alanda detaylı düzenlemeler yapar (örneğin, tüketici hukuku, çevre hukuku). - Yardımcı Kanunlar: Diğer kanunların uygulanmasını kolaylaştırır (örneğin, vergi kanunları). - Şekli ve Organik Kanunlar: Türkiye'de yasama faaliyetinin sonucunda ortaya çıkan ve Anayasa'nın belirlediği usul ve esaslara uygun olarak hazırlanan kanunlar.

Basın çalışanları, 5953 sayılı Basın İş Kanunu kapsamında aşağıdaki haklara sahiptir: 1. Kıdem Tazminatı: Gazetecilerin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için en az 5 yıl çalışmış olmaları gerekmektedir. 2. Fazla Mesai Ücreti: Gazetecilerin yaptığı her bir fazla çalışma saati için, normal çalışma saati ücretinin %50 fazlası ödenir. 3. Yıllık İzin: Günlük yayın yapan bir gazetede en az 1 yıl çalışmış olan gazetecilerin yılda dört hafta tam ücretli izni vardır. 4. İkramiye: Gazeteciler, her hizmet yılı sonunda bir maaş ikramiyeye hak kazanırlar. 5. Sosyal Güvenlik: Sarı basın kartı sahibi gazetecilere, fiili hizmet süresi zammı adı altında bir prim ödenir. 6. Sendikal Haklar: Gazeteciler, sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkına sahiptirler.

TBMM'ye karşı çıkan ayaklanmaları bastırmak amacıyla Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı.

En önemli mevzuat olarak kabul edilebilecek birkaç tür mevzuat bulunmaktadır: 1. Anayasa: Devletin en temel kural kitabı olup, tüm yasaların ve kuralların nasıl işleyeceğini belirler. 2. Kanunlar: Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından çıkarılan ve insanların günlük hayatını düzenleyen yazılı kurallardır. 3. Yönetmelikler ve Tüzükler: Kanunların nasıl uygulanacağını açıklayan daha küçük ve detaylı kurallardır. Bu mevzuat türleri, toplumun düzenini sağlamak, hak ve özgürlükleri korumak ve devletin işleyişini düzenlemek açısından büyük önem taşır.