Kanunlar

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu iki kısım ve on bölümden oluşur. Kısımlar: 1. Genel Hükümler. 2. Kamu İdare Bütçeleri. Bölümler: 1. Amaç, Kapsam ve Tanımlar. 2. Kamu Maliyesi. 3. Kamu Hesapları. 4. Muhasebe Sistemi. 5. Kamu Malî Kontrolü. 6. Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu. 7. Merkezî Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Malî İşlemleri. 8. Malî Hizmetler ve Kontrol. 9. İç Denetim. 10. Dış Denetim.

Tütün ikramiyesinden faydalanabilen kişiler: Vazife ve harp malulü erbaş ve erler. 2330 sayılı Kanun kapsamında aylık bağlanan korucu ve siviller. Bunlardan ölenlerin dul ve yetimlerine. Ayrıca, 6495 Sayılı Kanun ile daha önce tütün ikramiyesi ödenmeyen dul ve yetimlere de 01.10.2013 tarihinden itibaren tütün ikramiyesi ödenmesi imkanı tanınmıştır. Tütün ikramiyesi, her yılın ilk üç ayında, 1 Ocak'ta belirlenen memur maaş katsayısı esas alınarak ödenir.

İntibak, genellikle şu grupları kapsar: Kamu çalışanları. Emekliler. Sözleşmeliden kadroya geçen personel. Derece ve kademe ilerlemesi bekleyen çalışanlar. İntibak düzenlemeleri, çalışma hayatındaki adaletsizlikleri gidermek ve aynı işi yapan çalışanlar arasındaki maaş farklarını eşitlemek amacıyla yapılır.

4207 sayılı kanun, "Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun"dur. Bu kanunun amacı, kişileri ve gelecek nesilleri tütün ürünlerinin zararlarından ve bu ürünlerin alışkanlıklarını özendirici reklam, tanıtım ve teşvik kampanyalarından koruyucu tedbirler almak ve herkesin temiz hava soluyabilmesini sağlamaktır. Kanunun bazı maddeleri: Tütün ürünlerinin yasaklanması. 18 yaş altı için satış yasağı. Reklam ve tanıtım yasağı.

6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'na göre geri gönderme yasağı, bu kanun kapsamındaki hiç kimsenin, aşağıdaki yerlere gönderilemeyeceğini belirtir: İşkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye tabi tutulacağı bir yer; Irkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi fikirleri dolayısıyla hayatının veya hürriyetinin tehdit altında olacağı bir yer. Ayrıca, geri gönderme yasağı kapsamında, Türkiye'ye girişlerine izin verilmeyecek yabancılar da belirtilmiştir.

Hammurabi'nin adalet anlayışı, yayımladığı Hammurabi Kanunları ile şekillenmiştir. Hammurabi Kanunları'nın bazı özellikleri: Fiziksel ceza vurgusu: Önceki Sümer kanunlarından farklı olarak, failin fiziksel cezasına daha fazla vurgu yapar. Kısas ilkesi: "Göze göz, dişe diş" (Lex Talionis) ilkesiyle tanınır. Masumiyet karinesi: Haksızlığa uğrayan kişinin cezalandırmada ne yapılmasına izin vermesine ilişkin kısıtlamalar koyar. Toplumsal düzen ve denge: Suç ve cezalar arasında denge kurmaya çalışır. Geniş kapsam: Evlenme, boşanma, evlat edinme, kontratlar ve miras gibi konularda da yasalar içerir. Hammurabi, adalet anlayışını, zayıfların kuvvetliler tarafından ezilmesini engellemek ve toplumda hak, adalet ile refahı sağlamak üzerine kurmuştur.

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, 28 Mayıs 2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir ve hâlen yürürlüktedir. Kanunun yürürlük süresi, yapılan son değişiklik olan 30 Ekim 2024 tarihine göre belirlenmiştir.

5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu'na göre yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğü, il ve ilçelere göre değişiklik göstermektedir. Bu büyüklük, bölge farklılıkları göz önünde bulundurularak ilgili kanuna ekli (1) sayılı listede belirlenmiştir. Örneğin, Adana'nın Aladağ ilçesi için yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğü sulu arazilerde 70 hektar, kuru arazilerde ise 150 hektar olarak belirlenmiştir. Daha güncel bilgiler için ilgili kanunun resmi kaynaklara başvurulması önerilir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'na göre ihale edilemeyen işler şunlardır: Kat ve/veya arsa karşılığı yapım işleri. Kamu kaynağı kullanılmayan, bedeli okul idaresi tarafından ödenmeyen öğrenci taşıma ve yemek hizmeti alımları. Kanun kapsamı dışındaki kişilerin tasarrufunda bulunan kaynaklardan yapılacak şartlı bağışlar. İdarelerin kendi döner sermayelerinden yapacakları alımlar. Mevzuatı uyarınca kamu kurum ve kuruluşlarınca sunulan hizmetlerin bankalar aracılığıyla tahsil edilmesi. Ayrıca, aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez ve eşik değerlerin altında kalmak amacıyla işler kısımlara bölünemez.

12 Levha Kanunları (Leges Duodecim Tabularum), MÖ 451-450 yıllarında Roma'da oluşturulan ve Roma Hukukunun gelişiminde önemli bir rol oynayan yazılı kanunlardır. 12 Levha Kanunları'nın bazı özellikleri: Amaçları: Asiller ile halk arasında eşitlik sağlamak ve vatandaşları yöneticilerin keyfi davranışlarına karşı korumak. İçerik: Aile hukuku, miras, dava hakları, borç ve ceza kanunlarına dair hükümler içerir. Yazılışı: 12 madeni veya tahta levha üzerine yazılmış ve Roma Forumu'nda sergilenmiştir. Etkisi: Avrupa hukukunun temelini oluşturmuştur. 12 Levha Kanunları'nın bazı maddeleri: Borçlu borcunu ödeyemezse öldürülebilir veya köle olarak satılabilir. Birden fazla alacaklı varsa borçlu, alacaklar oranında parçalara ayrılabilir. Vatana ihanet, ana veya babayı öldürme gibi suçlar ağır şekilde cezalandırılır. Hırsızlık gibi durumlarda, suçlu yaptığı zararın iki katını ödemekle yükümlüdür.

Resmi Gazete'yi takip etmek, hukuki süreçlerde ve resmi işlemlerde güncel bilgilere erişim sağlamak için son derece önemlidir. Resmi Gazete'yi takip etmenin bazı nedenleri: Yasal düzenlemeler: Kanunlar, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, yönetmelikler ve genelgeler gibi yasal düzenlemeler Resmi Gazete'de yayımlanır. Resmi duyurular: Ülke gündemine ilişkin önemli kararlar ve duyurular bu platform üzerinden kamuoyuna aktarılır. Hakların korunması: Vatandaşlar, Resmi Gazete'yi takip ederek hukuki haklarını koruyabilir ve güncel gelişmelerden haberdar olabilirler. Yatırım ve iş dünyası: Yatırım yapmayı düşünen kişiler, Resmi Gazete'de yayımlanan sektörle ilgili düzenlemeleri takip ederek avantajlı olabilirler.

6830 sayılı İstimlâk Kanunu, 31 Ağustos 1956 tarihinde kabul edilmiş ve 8 Eylül 1956'da Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanun, amme hükmi şahısları ve müesseseleri tarafından umumi menfaatler için lüzumlu işlere tahsis edilmek üzere özel şahıslara ait gayrimenkullerin ve kaynakların istimlâki ile özel şahıslar lehine mahsus kanunlara dayanarak yapılacak istimlâkleri düzenler. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu ile yürürlükten kaldırılmıştır.

4458 sayılı Gümrük Kanunu'na göre gümrük vergisi, eşyanın Türkiye gümrük bölgesi girişinde uygulanan ithalat vergileri ile Türkiye gümrük bölgesi çıkışında uygulanan ihracat vergilerini ifade eder. Gümrük vergisi, ithal edilen malların CIF değerinin bir yüzdesi olarak uygulanır ve oranları, ithal edilen malların türüne ve menşeine bağlıdır. Gümrük vergisi dışında, ilave gümrük vergisi, özel tüketim vergisi, katma değer vergisi gibi farklı vergi türleri de bulunmaktadır.

Türklex'te bulunan bazı kanunlar: Türk Ceza Kanunu; Türk Borçlar Kanunu; Türk Ticaret Kanunu; Türkiye Cumhuriyeti Anayasası; Türkiye İş Kanunu; Vergi Kanunları (örneğin, Gelir Vergisi Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu). Türklex, hukukçuların ihtiyaçlarına yönelik geniş bir mevzuat, içtihat ve literatür veri tabanına sahiptir.

Kanunlar, çeşitli kriterlere göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir: İçeriklerine göre: kurucu kanunlar, kod kanunlar, olağan kanunlar, ilkesel kanunlar, yetki kanunları, bütçe kanunları, onay kanunları, kurumsal kanunlar, geçici kanunlar. Çıkarılma yöntemlerine göre: biçimsel kanunlar, maddi kanunlar, çerçeve kanunlar, temel kanunlar, torba kanunlar. Bazı kanun türleri: 2709 sayılı T.C. Anayasası — kurucu kanun. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu — kod kanun. 3194 sayılı İmar Kanunu — olağan kanun. 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu — ilkesel kanun. 4639 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlileri Hakkında Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Yetki Kanunu — yetki kanunu. 7535 sayılı 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu — bütçe kanunu. 7492 sayılı Kuzey Atlantik Antlaşmasına İsveç Krallığının Katılımına İlişkin Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun — onay kanunu. 2797 sayılı Yargıtay Kanunu — kurumsal kanun. 7244 sayılı Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun — geçici kanun.

Basın çalışanlarının sahip olduğu bazı haklar şunlardır: Ücret Hakkı: Gazeteci, her ay peşin olarak ücret alır ve ilave ücretler ile sigorta primlerinin ödenmesi zorunludur. Kıdem ve İhbar Tazminatı: Gazeteci, meslekte en az beş yıl çalıştığında kıdem tazminatı hakkına sahip olur. Yıllık İzin Hakkı: Günlük yayın yapan bir işyerinde çalışan gazeteci, en az bir yıl çalıştıktan sonra yılda dört hafta, on yıldan fazla çalıştığında ise altı hafta ücretli izin hakkına sahiptir. Haftalık İzin Hakkı: Gazeteci, her altı günlük fiili çalışmaya karşılık bir günlük hafta tatili hakkına sahiptir. Ölüm Tazminatı: Gazeteci vefat ettiğinde, eşi, çocukları veya geçimini gazeteci üzerinden sağlayan aile üyeleri ölüm tazminatı talep edebilir. Fazla Mesai Ücreti: Gazeteci, günlük sekiz saati aşan çalışmaları için fazla mesai ücreti alır. Basın çalışanları, bu hakların yanı sıra sendikalaşma ve iş sözleşmesini feshetme gibi haklara da sahiptir.

TBMM'ye karşı çıkan ayaklanmaları bastırmak için Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarılmıştır. 29 Nisan 1920 tarihinde çıkarılan bu kanun, TBMM'nin meşruiyetine isyan eden, muhalefet ve fesatlıkta bulunan kişilerin vatan haini sayılacağını ve asılarak idam edileceklerini düzenlemiştir.

En önemli mevzuat, ülkenin hukuk sistemine ve ihtiyaçlarına bağlı olarak değişebilir. Ancak, genel olarak en önemli mevzuat şu şekilde sıralanabilir: 1. Anayasa: Devletin en temel kural kitabı olup, tüm yasaların ve kuralların nasıl işleyeceğini belirler. 2. Kanunlar: Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından çıkarılan ve insanların günlük hayatını düzenleyen yazılı kurallardır. 3. Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK): Olağanüstü durumlarda devletin hızlıca karar alması gerektiğinde kullanılan bir yöntemdir. 4. Yönetmelikler ve Tüzükler: Kanunların nasıl uygulanacağını açıklayan daha küçük ve detaylı kurallardır. Bu mevzuat türleri, hukuki düzenin sağlanmasında ve toplumsal ilişkilerin düzenlenmesinde kritik bir rol oynar.

4/D kapsamındaki kamu işçileri, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine değil, 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine tabidir. Bu işçiler, aynı zamanda toplu iş sözleşmesi imzaladıkları için bazı özlük haklarında işçi lehine iyileştirmeler de olabilmektedir.

Takrir-i Sükun Kanunu, 4 Mart 1925'te Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edilen ve hükümete olağanüstü yetkiler veren bir yasadır. Bu yasa ile irtica, isyan ve toplumsal düzeni, emniyet ve asayişi bozmaya yönelik tüm örgütlenmeler, cumhurbaşkanının onayıyla hükümetin kendi başına yasaklamasına ve bu eylemleri gerçekleştiren kişilerin İstiklal Mahkemeleri'nde yargılanmasına olanak tanınmıştır. Kanun, 4 Mart 1929'da yürürlükten kalkmıştır.