Mezopotamya

Göbeklitepe, herhangi bir uygarlığa ait değildir; çünkü dünyanın bilinen en eski tapınağı olup, uygarlıkların ortaya çıkmasından önceki bir döneme, Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ'a (MÖ 9600-9500) tarihlenmektedir. Bu yapı, avcı-toplayıcı topluluklar tarafından inanç sistemleri doğrultusunda oluşturulmuş bir buluşma noktası veya ritüel merkezi olarak kabul edilmektedir.

Patesi, İlkçağ'da, Mezopotamya'da, Sümer şehir devletlerini yöneten rahip-krallara verilen addır. Patesi kelimesi aynı zamanda, eski Mezopotamya yasal belgelerinde bir tür kiracı veya kiracıya atıfta bulunmak için kullanılan bir terimdir. Patesi terimi, "ensi" olarak da bilinir.

Mezopotamya'da hukukun sert olmasının birkaç nedeni vardır: Tarım ve mülkiyetin önemi: Mezopotamya'da hukuk, tarımın ve mülkiyetin korunması üzerine kuruluydu. Toplumsal düzen ve adalet: Hukuk, toplumsal düzeni sağlamak ve adaleti tesis etmek amacıyla sert cezalar içeriyordu. Dini temeller: Mezopotamya kanunları, dini temellere dayanıyordu ve "kısasa kısas" ilkesi yaygın olarak uygulanıyordu. Kralların otoritesi: Krallar, yönetme ve kanun çıkarma yetkisini tanrılardan aldıklarını iddia ediyorlardı. Bunların yanı sıra, Babil Kralı Hammurabi'nin yasalarında, önceki kanunların en geniş şekilde derlenmesi ve sert yaptırımların getirilmesi de hukukun sertliğinde etkili olmuştur.

Turukkular, Tunç Çağı döneminde Antik İran'ın kuzeybatı bölgelerinde yaşamış bir Yakın Doğu halkıydı. Kökenleri hakkında farklı görüşler bulunmaktadır: Bazı kaynaklar, Turukku dilinin Hurrice olduğunu iddia etmektedir. Diğer bir görüş ise Turukkilerin Eski Türk dillerini konuştuğunu savunmaktadır. Tarihçi Boris Altschüler, "Turukki" sözcüğünün kökeninin "Türk" olduğunu belirtmektedir. Turukkilerin, nüfusunu farklı topluluklardan insanların oluşturduğu düşünülmektedir.

En eski medeniyetler arasında şunlar sayılabilir: Sümerler. Antik Mısır. İndus Vadisi Uygarlığı. Çin Medeniyeti. Hangi medeniyetin en eski olduğu konusunda farklı görüşler olabilir.

Mezopotamya ve Anadolu medeniyetleri bulmacası şu platformlarda bulunabilir: Wordwall.net. Crossword Labs. Ayrıca, sosyalbilgiler.biz sitesinde "Labirent Kovalamaca - Anadolu ve Mezopotamya Medeniyetleri" başlıklı bir oyun yer almaktadır.

Tarihte bilinen ilk şehir devletlerinden bazıları şunlardır: Uruk, Lagash ve Ur (Mezopotamya). Harappa ve Mohenjo-Daro (İndus Vadisi). Atina, Sparta ve Gördes (Antik Yunanistan). Sur, Kartaca ve Sayda (Fenike). Ayrıca, M.Ö. III. binyılda Erken Hanedanlar Dönemi'nde şehir devletleri, Mezopotamya'da "Şehir Devrimi" ile altın çağını yaşamıştır.

İçli köftenin ilk olarak Mezopotamya bölgesinde, özellikle Sümerlerde ortaya çıktığı düşünülmektedir. Aslen Levant mutfağına (Suriye, Lübnan, İsrail, Ürdün, Kuzey Irak, Türkiye'nin Güneydoğu kısımları ve Filistin) ait olan içli köftenin asıl ismi "kibbe"dir. İçli köfte, Türkiye'de özellikle Adana, Bitlis, Osmaniye, Sivas, Kahramanmaraş, Elazığ, Malatya, Tunceli, Mardin, Diyarbakır, Hatay, Kilis, Gaziantep, Şanlıurfa ve Adıyaman gibi Doğu ve Güneydoğu yörelerinde yapılmaktadır.

Sümer uygarlığı, Bronz Çağı'nın ilk uygarlığı olarak kabul edilir. Bu dönemde, yazı sistemleri, merkezi hükümetler, yazılı hukuk kuralları ve gelişmiş mimari projeler gibi ileri toplumlar geliştirmişlerdir.

Mezopotamya ismi, Antik Yunanca "mesos" (orta) ve "potamos" (nehir) kelimelerinden türetilmiştir ve "iki nehir arasındaki bölge" anlamına gelir. Bu iki nehir, Dicle ve Fırat'tır.

Cam sanatının ilk örnekleri arasında MÖ 3000 yıllarına ait boncuklar bulunmaktadır. İlk cam örnekleri ayrıca balta, bıçak veya mızrak ucu olarak da görülebilir; bu örneklerde camın yalnızca kesicilik ve sertlik özellikleri kullanılmıştır. Cam üfleme tekniğinin MÖ 1. yüzyılda icat edilmesiyle birlikte, Roma döneminde cam sanatı hızla gelişmiştir.

Mezopotamya uygarlıkları, bilim ve teknolojinin gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur. Bazı katkıları: Astronomi: Gök cisimlerini sistematik olarak gözlemlemişlerdir. Yılı 12 aya bölen ilk takvimi oluşturmuşlardır. Güneş ve ay tutulmalarını tahmin etmek için tablolar hazırlamışlardır. Matematik: 60 tabanına dayalı bir sayı sistemi kullanmışlardır. Çarpma, bölme ve karekök gibi karmaşık hesaplamaları geliştirmişlerdir. Pi sayısını bulmuşlardır. Tıp: İlk kez ilaçların reçete edilmesi ve ambalajlanması yapılmıştır. Cerrahi uygulamalar yapmışlardır. Tarım: Sulama ve ekim konusundaki yenilikçi yöntemlerle tarımı geliştirmişlerdir. Etkili su dağılımı için kanal sistemleri oluşturmuşlardır. Teknoloji: Tekerleği icat etmişlerdir. Çivi yazısını geliştirmişlerdir. Metalurji ile ilgilenerek bakır, bronz ve altın aletler yapmışlardır.

Dokumacılığın ilk örnekleri arasında şunlar sayılabilir: Çatalhöyük'te bulunan dokuma parçaları. Geyik boynuzundan yapılmış dokuma aleti. Kopt kumaşları. Friglere ait dokuma parçaları. Ayrıca, M.Ö. 3000'lerde Hindistan'da pamuk liflerinden, aynı dönemde Çin'de ise ipekten yararlanıldığı bilinmektedir.

Tekerleğin icadı, Mezopotamya'da yaşayan Sümer uygarlığına atfedilmektedir. Amerikalı arkeolog Speiser'in Gawra'da gerçekleştirdiği kazılarda tekerleğin ilk izlerine rastlanmış ve bu kalıntılar M.Ö. 3000 ile M.Ö. 2500 yıllarına tarihlenmiştir. Ancak, tekerleğin bağımsız olarak Çin'de de M.Ö. 2800'lü yıllarda icat edildiğine dair bulgular mevcuttur. Tekerleğin tam olarak ne için icat edildiği bilinmemekle birlikte, yük taşımacılığı ve çanak-çömlek yapımı gibi amaçlarla kullanıldığı düşünülmektedir.

İnsanların ilk yerleşim yerlerinin dilsiz harita üzerinde nerede olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, ilk yerleşim yerlerinden bazıları şunlardır: Çatalhöyük. Hacılar. Arslantepe Höyüğü. İlk yerleşim yerleri, su kaynaklarına yakın, tarım ve hayvancılığa uygun, olumsuz hava koşullarına karşı korunaklı ve ulaşımı kolay alanlarda ortaya çıkmıştır.

İlk yazı, M.Ö. 3500 civarında Mezopotamya'da Sümerler tarafından geliştirilen çivi yazısı olarak kabul edilir. Çivi yazısı, tapınak depolarına giren ürünlerin kaydını tutmak amacıyla ortaya çıkmıştır. Bunun yanı sıra, M.Ö. 3200 civarında Eski Mısır'da hiyeroglif yazısı da ilk yazı örneklerinden biri olarak sayılır.

Mezopotamya dinleri, temelde Sümer, Akad, Asur ve Babil inanç ve uygulamaları olmak üzere dört ana gruba ayrılır. Ayrıca, bu dinlerin "Halk Dini" ve "Üst Sınıf Dini" şeklinde ikili bir tasnifi de mümkündür. Mezopotamya dinleri, politeizm (çok tanrılılık) ve henoteizm inançları üzerine kuruludur.

Tarihteki ilk yol yapımının hangi uygarlığa ait olduğu konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, ilk yolların hayvanlar tarafından kullanılan güzergâhlarda kendiliğinden oluşan patikalar olduğu düşünülmektedir. Bazı uygarlıkların yol yapımındaki katkıları: Mısırlılar: MÖ 1700 civarında öküzlerin çektiği arabaların kullanımı yaygınlaşmıştır. Mezopotamya Uygarlığı: MÖ 3500'lü yıllarda tekerlek icat edilmiştir ve bu, yollara olan bağımlılığı artırmıştır. Roma İmparatorluğu: Yolları organize bir şekilde inşa eden ilk devlet olarak kabul edilir. Pers İmparatorluğu: Kral Yolu, Pers İmparatorluğu döneminde yenilenmiş ve geliştirilmiştir.

Bengi su, birçok farklı mitolojide yer alan bir kavramdır. Özellikle Sümer mitolojisinde kökenleri bulunmaktadır. Bengi su, İslam mitolojisinde de önemli bir yer tutar; Kur'an'da Musa ve Hızır kıssası anlatılırken dolaylı olarak değinilir. Türk mitolojisinde ise bengi su, "hayat suyu" veya "ölümsüzlük suyu" olarak adlandırılır ve genellikle "dünya ağacı" ile ilişkilendirilir.

Anunnakilerin neden yok olduğuna dair farklı teoriler bulunmaktadır: Dünya'yı terk etme: Bir teoriye göre, Anunnakiler zamanla insanlarla etkileşimlerinin azaldığını ve sonunda Dünya'yı terk ettiklerini savunur. Mitolojik varlıklar: Başka bir teori ise Anunnakilerin aslında var olmadığını, sadece mitolojik bir yaratık olduğunu iddia eder. Nibiru'nun atmosferinin bozulması: Zecharia Sitchin'in teorisine göre, Anunnakilerin Güneş Sistemi'ne ait ama yörüngesini 3600 yılda tamamlayan Nibiru (Marduk) gezegeninin atmosferinin bozulması nedeniyle yaşamları sona ermiştir. Bu konuda kesin bir bilgi bulunmamaktadır ve konu hakkında farklı görüşler ve teoriler mevcuttur.