Mezopotamya

Hevsel Bahçeleri, Mezopotamya'daki birçok medeniyete aittir. Bu topraklar, tarih boyunca Sümerler, Asurlular, Babil İmparatorluğu, Persler, Bizanslılar ve Osmanlı İmparatorluğu gibi uygarlıkların egemenliği altında kalmıştır.

Mezopotamya'da kurulan ilk üç devlet şunlardır: 1. Sümerler: Mezopotamya'da bilinen ilk uygarlık olup, yazıyı ilk kez bulmuşlardır. 2. Akadlar: İlk sürekli ve düzenli orduyu kurmuşlar ve tarihte bilinen ilk büyük imparatorluğu oluşturmuşlardır. 3. Babiller: Hammurabi döneminde en parlak dönemlerini yaşamışlar ve Hammurabi Kanunları'nı oluşturmuşlardır.

Mezopotamya, verimli toprakları, bol su kaynakları ve ılıman iklimi sayesinde medeniyetin beşiği olarak kabul edilir. Mezopotamya'nın medeniyetin gelişimine katkıları şunlardır: - Tarım Devrimi: Mezopotamya'da MÖ 10.000 civarında insanlar bitkileri yetiştirmeyi ve hayvanları evcilleştirmeyi öğrendi. - Şehir Devletlerinin Yükselişi: Tarımın gelişmesiyle birlikte insanlar, su kaynaklarına yakın ve tarım için elverişli topraklara sahip bölgelerde kalıcı olarak yerleşmeye başladı. - Yazının İcadı: Mezopotamya'da Sümerler, çivi yazısını icat ederek bilginin nesilden nesile aktarılmasını kolaylaştırdı. - Bilimsel ve Teknolojik Gelişmeler: Astronomi, matematik, mimari ve hukuk gibi alanlarda önemli gelişmeler yaşandı.

5. sınıfta öğretilen Anadolu ve Mezopotamya uygarlıkları toplamda 9 tanedir. Anadolu uygarlıkları: Hititler; Frigler; Lidyalılar; İyonlar; Urartular. Mezopotamya uygarlıkları: Sümerler; Babiller; Asurlular.

Saban, M.Ö. 5. ve 6. yüzyıllarda Mezopotamya sınırları içerisinde icat edilmiştir.

Ziggurat, Antik Mezopotamya vadisinde ve İran'da terası bulunan piramitlere benzeyen tapınak kulesidir. Ait olduğu uygarlıklar: Zigguratlar, Sümerler, Babiller ve Asurlara ait bir yapı türüdür.

Sümerler, Mezopotamya'nın bereketli ovalarında, M.Ö. 4000 ve 3000 yılları arasında yaşamış antik bir uygarlıktır. Başlıca özellikleri: - Yazı İcadı: Çivi yazısını geliştirerek yazılı tarihin temelini atmışlardır. - Şehir Devletleri: Bağımsız şehir devletleri halinde örgütlenmişlerdir. - Dini Yapılar: Ziggurat adı verilen büyük tapınak yapıları inşa etmişlerdir. - Hukuk: İlk yazılı hukuk kanunlarını oluşturmuşlardır (Ur-Nammu Kanunları). - Bilim ve Teknoloji: Matematik, astronomi ve takvim alanlarında önemli ilerlemeler kaydetmişlerdir. - Ticaret: Mezopotamya'nın ticaret merkezi haline gelmişler, buğday, arpa ve metaller gibi ürünlerin ticaretini yapmışlardır. Sümerler, insanlık tarihine büyük bir miras bırakmış ve sonraki uygarlıkların temelini atmışlardır.

En önemli Sümer tabletlerinden biri, Ur-Nammu Kanunları olarak bilinir.

Asur ve Sümerler aynı değildir, ancak aralarında bazı benzerlikler bulunmaktadır. Sümerler, Mezopotamya'da M.Ö. 3000 civarında ortaya çıkan ve ileri bir uygarlık kuran bir halktır. Benzerlikler: Her iki halk da Sümerlerden etkilenmiş ve onların din, yazı gibi kültürel unsurlarını benimsemiştir. Tapınak ve saray gibi yapıları pişmiş kil tuğlalarla inşa etmişlerdir.

Sümer tabletleri, antik Mezopotamya'da yaygın olarak kullanılan kil tabletlerdir ve çeşitli konuları ele alır. Bu tabletlerde anlatılan bazı konular şunlardır: Ticari kayıtlar: Mal alım-satımı ve ticaret işlemleri. Hukuki belgeler: Borçlanma, miras, evlilik gibi hukuki hususlar. Dini metinler: Sümerlerin inanç sistemi ve tanrılarla ilgili hikayeler. Edebi eserler: Gılgamış Destanı gibi önemli edebi eserler. Kişisel yazışmalar: Aile içi ilişkiler, seyahatler ve işle ilgili meseleler. Bu tabletler, Sümer toplumunun günlük yaşamını, kültürünü ve bilgisini anlamamızı sağlayan önemli tarihi belgelerdir.

Mezopotamya medeniyetleri şunlardır: 1. Sümerler: Mezopotamya'daki en eski bilinen uygarlık. 2. Akadlar: Kral Sargon tarafından kurulan ilk imparatorluk ve daimi ordu. 3. Asurlular: Kuzey Irak'ta yaşamış, kara ticaretine yönelip Anadolu'da ticaret kolonileri kurmuşlardır. 4. Babilliler: Merkezi krallık kurmuş, en ünlü kralları Hammurabi'dir. 5. Hititler: Anadolu merkezli bir imparatorluk olup, demir işçiliğinde ilerlemişlerdir. 6. Mitanniler: Fırat Nehri'nin üst kısmında hakimiyet sürmüş, at arabalarının savaşta kullanımında öncülük etmişlerdir. 7. Urartular: M.Ö. 9. yüzyılda Doğu Anadolu Bölgesi'nde kurulmuş, su kanalları ve kaleleriyle tanınırlar.

Çivi yazısı, MÖ 3200 yıllarında Sümerler tarafından icat edilen, kil tabletler üzerine çiviye benzer bir kalemle bastırarak yazılan yazı sistemidir. Özeti: - Hece alfabesi olup, 600'den fazla sembolden oluşmaktadır. - Mezopotamya'da ve diğer Ön Asya topluluklarınca kullanılmıştır. - Edebiyat, tarih, din ve bilimsel bilgilerin kaydedilmesinde önemli bir rol oynamıştır.

Anzû kuşu, Antik Mezopotamya mitolojisinde yer alır. Sümer mitolojisinde İmdugud olarak da bilinir.

İştar Kapısı, önemli birkaç nedenden dolayı tarih ve kültür açısından büyük bir öneme sahiptir: 1. Mimari ve Sanat Değeri: Kapı, parlak mavi sırlarla kaplanmış tuğlaları ve üzerindeki aslan, ejderha ve boğa figürleriyle Mezopotamya sanatının en güzel örneklerinden biridir. 2. Dini ve Kültürel Sembolizm: Babil’in gücünü ve ihtişamını simgelerken, aynı zamanda tanrıça İştar’a ithafen inşa edilmiştir. 3. Tarihi Miras: M.Ö. 575 yılında Babil kralı II. Nebuchadnezzar tarafından inşa edilmesi, Antik Babil’in ana girişi olması ve Mezopotamya medeniyetinin önemli bir parçası olması nedeniyle tarihi bir miras olarak kabul edilir.

Mezopotamya'nın beş temel özelliği şunlardır: 1. Verimli Topraklar: Mezopotamya, Dicle ve Fırat nehirlerinin taşkınları sayesinde sulanan verimli topraklara sahiptir. 2. Şehir Devletleri: Siyasi yapı, "şehir devletleri" biçimindeydi ve bu devletler genellikle tanrı adına yönetilen tapınaklarla (ziggurat) ilişkilendirilirdi. 3. Çok Tanrılı Din: Mezopotamya'da din, çok tanrılı bir yapıya sahipti ve halk, tanrılarını zigguratlarla onurlandırırdı. 4. Ticaret ve Ekonomi: Ekonominin temeli tarıma dayanıyordu ve tüccarlar, Anadolu, Suriye, Mısır ve Hindistan'a giderek ticaret yapıyorlardı. 5. Yazı ve Hukuk: Mezopotamya, yazının (çivi yazısı) icat edildiği ve ilk yazılı hukuk kurallarının oluşturulduğu bir bölgedir.

Mezopotamya, Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan verimli bölge olarak tanımlanır. Kısaca özeti: - Tarihin en eski medeniyetlerinin doğduğu yer. - Sümer, Akad, Babil, Asur gibi uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır. - Yazı, hukuk, matematik, astronomi ve mimarideki yenilikleriyle insanlık tarihine büyük katkılarda bulunmuştur.

İlk dudaktan öpüşmenin kim tarafından bulunduğu kesin olarak bilinmemekle birlikte, bilim insanları tarafından yapılan yeni bir çalışma, ilk romantik öpüşmenin 4 bin 500 yıl önce Mezopotamya'da gerçekleştiğini ortaya koymuştur. Bu keşif, Oxford ve Kopenhag üniversitelerinden bilim insanları tarafından Sümerce yazılı kil tabletler üzerinde yapılan bir araştırmada elde edilmiştir.

Kil tabletler, insanlık tarihi açısından önemlidir çünkü: 1. İlk yazı sistemi: Kil tabletler, M.Ö. 3000’li yıllarda Mezopotamya’da Sümerler tarafından geliştirilen çivi yazısının yazıldığı ilk malzemedir. 2. Bilgi saklama ve yayma: Tabletler, bilginin korunması ve yayılmasında devrim yaratarak yönetişim, bürokrasi ve ekonomik faaliyetlerin verimliliğini artırmıştır. 3. Kültürel miras: Tabletler, dini, sosyal ve kültürel hayatın hemen her yönüyle ilgili konuları içeren edebi eserler ve yasal belgeler gibi çeşitli bilgilerin saklandığı kültürel bir miras olarak kabul edilir. 4. Arkeolojik bulgular: Arkeologların kazılarda bulduğu binlerce tablet, Anadolu ve Mezopotamya uygarlıkları hakkında ayrıntılı bilgilere ulaşılmasını sağlamıştır.

Mezopotamya'da hukukun sert olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Dini Temeller: Mezopotamya'da hukuk, genellikle dini inanışlarla iç içe geçmiş ve yasalar tanrılar tarafından krallara ilham olarak verildiğine inanılmıştır. Bu nedenle, yasaların ihlali tanrıların gazabını çekmek olarak görülmüştür. 2. Sosyal Sınıf Ayrımı: Yasalar, farklı sosyal sınıflar için farklı kurallar öngörüyordu ve bu da sınıf mücadelelerinin bir yansımasıydı. 3. Cezaların Ciddiyeti: Hammurabi Kanunları gibi bazı yasalar, "göze göz, dişe diş" ilkesine dayanıyordu ve suçlar için ağır cezalar öngörüyordu. Bu, toplumdaki adaleti sağlamak ve düzeni korumak amacıyla yapılmıştır.

Patesi, Mezopotamya'da, Sümer şehir devletlerini yöneten rahip-krallara verilen addır.