Felsefe

Hayy çizgi filmi, ıssız bir adaya düşen Hayy isimli yapayalnız bir çocuğun yaşayışını, başından geçen ilginç olayları ve düşüncelerini anlatır. Çizgi filmin konusu, Endülüs’lü ünlü düşünür İbn-i Tufeyl’in “Hay Bin Yakzan” adlı romanından uyarlanmıştır. Ayrıca, bir ormanda yalnız yaşayan ve ceylan tarafından yetiştirilen çocuğun Allah’ı bulmasını konu edinen bir “Hay” çizgi filmi daha bulunmaktadır. Hayy çizgi filminin yapım yılı ve kalitesi hakkında bilgi bulunmakla birlikte, ülkemizde bilinmezlik içinde olduğu belirtilmektedir.

Jean-Paul Sartre'ın "cehennem başkalarıdır" sözü, "No Exit" adlı tiyatro oyununda geçer. Sartre'a göre, cehennem, bir kişinin olumsuz davranışlarının sonucu olarak kendi kendine zorunlu kıldığı bir varoluş halidir ve fiziksel bir işkence değil, derin bir psikolojik sıkışmadır. Ayrıca, "cehennem başkalarıdır" ifadesi, biriyle olan ilişki bozulduğunda ve sağlıksız bir hale geldiğinde, o kişinin cehennem gibi olabileceğini de ifade eder. Sartre, bu sözüyle insan ilişkilerinin her zaman kötü olduğu anlamına gelmediğini, ilişkilerin kötüleşmesi durumunda cehennem gibi olabileceğini belirtir.

"Bir Çift Yürek" kitabının uzun teması, doğa ile uyum içinde yaşamanın ve manevi zenginliğin modern dünyanın sunduklarından daha kıymetli olduğunu vurgulamaktır. Kitapta işlenen diğer temalar şunlardır: Kişisel gelişim: Baş karakter, zorluklar karşısında içsel bir yolculuğa çıkar, kendini tanır ve geleceğe dair yeni bir yaşam perspektifi geliştirir. Topluluk dayanışması: Aborjin yaşamında topluluk ilişkilerinin önemi ve bireysel refah yerine kolektif refahın önceliği vurgulanır. Ruhsal keşif ve yeniden doğuş: Baş karakterin içsel dönüşümü ve ruhsal uyanışı, modern dünyaya dönerken içsel huzur ve dengeyi nasıl koruyacağını öğrenmesiyle sonuçlanır.

İnsan dışı varlıklar ifadesi, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir. İşte bazı örnekler: Dünya dışı varlıklar: Genellikle UFO ve uzay araştırmalarıyla ilişkilendirilen, Dünya dışındaki gezegenler veya galaksilerden gelen zeki veya bilinçli canlılardır. Hayvanlar: İnsan merkezli bakış açılarından farklı olarak, bazı düşünürler hayvanların da komşuluk ilişkileri kurabildiğini, savaşabildiğini, kin güdebildiğini ve intikam alabildiğini savunur. Ontolojik varlıklar: Ontoloji, varlık ve var oluş felsefesini ele alır. Ayrıca, "insan dışı varlıklar" ifadesi, arama motorlarında "dünya dışı varlıklar" olarak yorumlanabilir.

Bir nesneyi bulunduğu konumda ve öteden kavrayışımız, basiret veya feraset kavramlarıyla ilgilidir. Basiret, doğru ve ölçülü bakış, uzağı görebilme ve bir şeyin iç yüzünü anlayabilme yeteneğidir. Ayrıca, Aristoteles'e göre, bir nesnenin ne olduğunun bilgisi, beş duyu organından herhangi biriyle algılayabildiğimiz müddetçe mümkündür.

"Para ile her şeye sahip olunacağı söylenir ama olunamaz" sözü, Arne Garborg'a aittir. Bu söz, Haluk Bilginer'in 2022 yılında yayınlanan "Baba" dizisinin tanıtımında da yer almıştır.

"Ölüm olmamalı" konulu bir münazara, ölümün olmaması durumunda yaşamın nasıl etkileneceği üzerine odaklanabilir. Bu bağlamda, münazara konuları şu şekilde olabilir: Yaşamın anlamı ve değeri? Verimli kullanım? Ayrıca, "ölüm riski içeren tıbbi deneylere katılım" gibi daha spesifik bir konu da ele alınabilir.

Makyavelizm, Niccolò Machiavelli'nin düşünceleri üzerine kurulu bir yaklaşımdır ve "amaçlar araçları meşru kılar" görüşünü savunur. Machiavelli'nin 1513 yılında yazdığı "Prens" adlı kitap, bu düşüncenin temelini oluşturur. Ancak, Machiavelli'nin etik ve politika arasında kurduğu bağlantı, çağdaşlarından tepki almıştır.

Baltasar Gracián'ın "Akıllı Yaşama Sanatı" adlı kitabı, kaotik bir dünyada dört dörtlük insan olmaktan taviz vermeden yaşamanın yollarını anlatır. Kitapta ele alınan bazı konular şunlardır: arkadaşlık; liderlik; duygu yönetimi; başarı ve ahlak arasında seçim yapmadan, hem ahlaklı hem de başarılı olmanın ipuçları. Ayrıca, eserde insan hayatını ilgilendiren ahmaklık, bilgelik, kibarlık, cehalet, samimiyet, kendini bilmek, anı yaşamak gibi birçok konuda yazarın düşünceleri yer alır. "Akıllı Yaşama Sanatı", yayımlandığı 17. yüzyıldan bu yana siyasetname, nasihatname, bilgelik rehberi, strateji ve başarı kılavuzu, kişisel gelişim kitabı olarak farklı farklı şekillerde okunmuştur.

Filozofları anlatan bazı kitaplar: Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri. Büyük Filozoflar. Ayrıca, filozofların düşüncelerini ve hayatlarını konu alan bazı romanlar da mevcuttur: Nietzsche Ağladığında. Bulantı.

İnsan zihnini ilk defa inceleyen filozof olarak Platon, Aristoteles veya Hint felsefesindeki Sankhya ve Yoga ekolleri gösterilebilir, çünkü bu filozoflar ve ekoller ikicilik (dualism) düşüncesiyle zihin ve bedeni ayrı tözler olarak ele almışlardır. Ancak zihin felsefesinin modern anlamda kurucusu olarak Descartes kabul edilir.

Selim aklın ön şartları şunlardır: Araştırma: Araştırmaya açık olmak ve bilgileri edinilen araştırmalara bağlamak. Düşünme: Olaylar karşısında düşünme yetisini kullanmak. Anlama: Yaratılmışların manasını çözmek için anlama çalışması içinde olmak. Kavrama: Olayları her yönüyle kavramak ve ders çıkarmak. Keşfetme: Bildikleriyle yetinmeyip kendini geliştirmek için sürekli keşfetmek. Karar verme: Karar vermede öncü ve lider olmak. Nefsini kontrol etme: Nefsini kontrol edebilen ve kendisini tamamlamış olmak. Hataya düşmeme: Hataya düşmemek için muhakeme yapmak. Pişmanlık: Pişman olmayacağı işler yapmayı sevmek. İleri görüşlülük: Karşılaştığı durum ile alakalı olarak ileriyi görebilme.

Sokrates'in "Ne pahasına olursa olsun, evlenin. Karınız iyi çıkarsa mutlu olursunuz, yok fena çıkarsa o zaman da filozof olursunuz" sözü, evlilik kurumunun hem mutluluk hem de bilgelik getirebileceği anlamına gelebilir. Bu söz, aynı zamanda Sokrates'in evlilikle ilgili kişisel deneyimlerine de işaret edebilir; çünkü Sokrates'in karısı Xanthippe ile anlaşamadığı ve kendisine karşı eleştirel olduğu bilinmektedir. Ancak, Sokrates'in bu sözünün kesin bir anlamı ve bağlamı hakkında farklı yorumlar olabilir.

"Her şeyi unut ama neyi unutma?" ifadesi, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir. Örneğin, TikTok'ta paylaşılan videoların başlıklarında "her şeyi unut ama bunu unutma" ifadesi, genellikle duygusal bir mesajı vurgulamak için kullanılır. Ekşi Sözlük'te ise bu ifade, sevgiliden gelen ve "beni unutma, yaşananları hep hatırla" anlamına gelen bir temenni olarak tanımlanmıştır. Eğer bu ifade bir soruya yanıt olarak kullanılıyorsa, daha fazla bağlam veya detay sağlanması gerekebilir.

Orhan Veli Kanık'ın "Anlatamıyorum" şiiri, edebiyatın çeşitli disiplinlerle ilişkisini yansıtır: Psikoloji: Şiir, insanın hissettiği ve ifade edemediği duygulara odaklanır. Dilbilim: Dilin sınırlarını ve ifadenin olanaklarını sorgular. Felsefe: Varlık ve anlam arayışı gibi felsefi temaları işler. Sosyoloji: Toplumsal iletişimdeki kopuklukları ve sosyal bağlantıları ele alır. Sanat: Duyguların estetik bir biçimde ifade edilmesini inceler.

Fârâbî'nin "nâbit" kavramı, İslam ahlâk ve siyaset düşüncesinde, erdemli şehirde yaşayan erdemsiz insanları ifade eder. Fârâbî, insanın gerçek mutluluğu elde edebilmesi için erdemli bir şehirde yaşaması gerektiğini savunur ve nâbitleri, erdemli şehrin varlığı için bir tehdit olarak görür. Fârâbî'den sonra yaşamış olan Endülüslü filozof İbn Bâcce ise "nevâbit" kelimesini, negatif anlam yükünden arındırarak kullanır.

Ali Artun'un derlediği "Sanat Hayat Aforizmalar" kitabında yer alan aforizmalar, sanat-hayat ilişkisine dair çeşitli görüşleri bir araya getirir. Bu görüşler arasında şunlar yer alır: Sanat ve hayat kimi zaman özdeş, kimi zaman karşıt olarak kabul edilir. Sanat, hayata karşı bir öfke veya hayatın ihlali olarak görülebilir. Sanat, hayatın taklidi olmaktan çıkarak kendi bilgisine dönüşebilir. Sanat, dünyevi hayatın acılarını dindiren ruhani bir evren oluşturabilir. Sanata dönüşmüş bir hayat, geçerli olan gerçek hayata karşıt olabilir. Kitap, bu ve benzeri düşünceleri içeren alıntılardan oluşur; düzenli bir argüman sunmaz.

Lev Tolstoy'un "İtiraflarım" kitabının önemli olmasının bazı nedenleri: Hayatın anlamını sorgulama: Tolstoy, maddi başarı ve sosyal statüye rağmen hayatını anlamsız bulur ve kendini, dini ve hayatı anlamaya çalışır. Otobiyografik değer: Kitap, yazarın iç dünyasına bir yolculuk sunar ve yıllar süren arayışını konu alır. Farklı bakış açıları: Bilim, felsefe ve din gibi çeşitli alanlarda var oluşa dair soruların cevaplarını arar. Toplumsal bakış açısı: Sıradan insanların, özellikle fakir ve cahil kesimin hayata bakış açısını keşfeder ve bu, onun dine olan bakış açısını değiştirir. İnanç ve huzur: İnanç ve huzurun önemini vurgular; Tolstoy, huzuru sadece inançta bulabildiğini ifade eder.

Kadim felsefenin kurucusu olarak kabul edilen bir kişi yoktur. Kadim Felsefe (The Perennial Philosophy), İngiliz yazar ve romancı Aldous Huxley'in karşılaştırmalı mistisizmle ilgili çalışmasıdır. Huxley, kitabında Doğu ve Batı'nın eskimeyen felsefi ve dini geleneklerini ele alır; Eckhart, Buddha, Gazali ve Mevlana gibi isimlerden alıntılar yapar.

Henoteizm ve hirsutizm kavramları farklı alanlarda kullanılan terimlerdir: 1. Henoteizm: Din felsefesi alanında Max Müller tarafından ortaya atılan bir sistemdir. 2. Hirsutizm: Tıp alanında kullanılan bir terimdir ve kadınlarda hormonal dengesizlik sonucu ortaya çıkan erkek tipi tüylenme olarak tanımlanır.