Kant

Immanuel Kant'ın en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilen "Saf Aklın Eleştirisi" (Kritik der reinen Vernunft) adlı eseridir.

Immanuel Kant'ın en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilen "Saf Aklın Eleştirisi" (Kritik der reinen Vernunft) adlı eseridir.

Immanuel Kant, Aydınlanma Dönemi'nin en önemli filozoflarından biri olarak kabul edilir. Kant'ın felsefeye katkıları şunlardır: 1. Bilim Temellendirmesi: Bilimi felsefi olarak temellendirme ihtiyacı duymuş ve bu temellendirmeyi, iş başındaki bilim insanının etkinliğini ve deneysel yöntemi temel alarak yapmıştır. 2. Eleştirel Felsefe: İnsan aklının sınırlarını ortaya koymuş ve metafiziğe karşı bir tavır alarak, modern zamanlarda Hume'dan sonra en kapsamlı metafizik eleştirisini gerçekleştirmiştir. 3. Etik Anlayışı: Ahlaki eylemin, akıl ve iyi irade dışında hiçbir otoritenin etkisi olamayacağını öne sürerek, tarihte yeni bir başlangıç yapmış ve öznenin kendi kendini belirleyen bir ahlaki fail olduğunu vurgulamıştır. 4. A Priori Bilgi: Bazı bilgilerin duyulardan bağımsız olması gerektiğini savunarak, zaman ve mekân gibi kavramların doğrudan deneyimlenmeden de düşünülebileceğini göstermiştir.

Kant ahlak felsefesinde fail, özgür bir varlık olan insandır.

Kant'ın kritisizm anlayışı, hem akıl hem de deneyimin bilgi edinme sürecindeki rolünü vurgulayan bir felsefi yaklaşımdır. Kant'ın kritisizminin temel ilkeleri: - Sentetik a priori bilgi: Bazı bilgiler deneyimden bağımsız olarak elde edilebilirken, aynı zamanda deneyime dayalıdır. - Fenomenler ve numena: İnsan bilgisi fenomenlerle sınırlıdır ve numenal dünyayı doğrudan bilemez. - Zihnin aktif rolü: İnsan zihni, duyusal verileri düzenler ve kategorize eder, böylece deneyimden anlamlı bilgi üretir. - Kategoriler: Kant, bilginin edinilmesinde zihnin zaman, mekân, nedensellik gibi kategoriler aracılığıyla deneyimleri yapılandırdığını savunur. Kant'ın en önemli temsilcisi olduğu bu akım, modern felsefe ve bilimde geniş kapsamlı etkiler bırakmıştır.

Kant'ın ahlaki fail deyimi, "otonom" olarak adlandırılır. Kant'a göre, ahlaki failler, kendi ahlak yasalarını kendi belirleyen ve bu yasalara göre hareket eden özgür varlıklardır.

Felsefede a priori bilgi, deneyden önce olan anlamına gelir. Özellikleri: - Evrensel ve zorunlu olarak doğrudur. - Kesin bilgidir. - Örnekler arasında "Tüm cisimlerin bir kütlesi vardır" veya "Dünya yuvarlak bir gezegendir" gibi önermeler yer alır. Bu kavram, Antik Yunan felsefesinde Aristoteles tarafından ortaya atılmış ve Alman düşünür Immanuel Kant'ın sisteminde önem kazanmıştır.

Immanuel Kant'ın en önemli felsefelerinden biri, evrensel ahlak yasası kavramıdır. Kant'a göre, ahlaki eylemler bireyin özgür iradesiyle gerçekleştirdiği ve herkes için geçerli olan ödevlerdir. Bu felsefenin temelinde şu ilkeler yer alır: 1. Kategorik buyruk: Bir eylemin, evrensel geçerlilik taşıması durumunda ahlaki olduğunu ifade eder. 2. İnsanlığı amaç olarak görmek: İnsanların başkalarının amaçlarını kendi amaçları gibi görmeleri ve herkes için geçerli olan kurallara uymaları gerektiğini belirtir. 3. Otonomi: İnsanın kendi ahlak yasasını kendi belirlemesi, yani yasanın kendi içinde olması gerektiğini vurgular. Kant ayrıca, metafiziği felsefede merkezi bir yere yeniden konumlandırmış ve a priori bilgilerin önemini vurgulamıştır.

Erdem etiği ve ödev etiği iki farklı etik yaklaşımdır: 1. Erdem Etiği: Temelinde erdem kavramının yer aldığı bu ahlak öğretisi, insan eylemlerinin son amacının mutluluk olduğunu ileri sürer. 2. Ödev Etiği (Kant Etiği): Immanuel Kant tarafından geliştirilen bu etik teorisi, ahlaki kurallar ve görevler üzerine odaklanır.

Alfa Yayınları'nın "Kant" kitabı tek cilt olarak yayımlanmıştır.

A priori ve sentetik yargılar, Immanuel Kant'ın bilgi felsefesinde önemli kavramlardır. A priori yargılar, deneyden bağımsız olarak bilinen ve doğruluğunu kendi içinde barındıran yargılardır. Sentetik yargılar ise, deney yoluyla ortaya çıkan ve bilgimizi genişleten yargılardır.

Kant'ın sonrası felsefe, Immanuel Kant'ın fikirlerinden etkilenen ancak onun felsefesinin bazı sınırlamalarını ve varsayımlarını aşmaya çalışan filozofların çalışmalarını ifade eder. Bu dönemde öne çıkan bazı temel özellikler şunlardır: 1. Geleneksel metafiziğin eleştirisi: Gerçekliğin sabit ve nesnel olduğu fikrinin reddedilmesi, gerçekliğin öznel ve insan algısı tarafından şekillendiğinin savunulması. 2. Bireysel deneyime vurgu: Bireysel deneyim ve öznelliğin gerçekliği anlamada temel alınması. 3. Mutlak ahlakın reddi: Ahlakın mutlak bir çerçevesinin olmadığı, duruma göre değişebileceği görüşünün benimsenmesi. 4. İnsanlık durumuna odaklanma: İnsan varoluşunun doğası ve yaşamın anlamı üzerine düşünme. 5. Diğer felsefi geleneklerden etkilenme: Varoluşçuluk, fenomenoloji ve hermenötik gibi geleneklerin felsefeye dahil edilmesi. Bu dönemde öne çıkan filozoflar arasında Friedrich Nietzsche, Arthur Schopenhauer ve Martin Heidegger bulunur.

Immanuel Kant'a göre ahlak, evrensel ve zorunlu olan tek bir ilkeden türetilebilen evrensel bir ödev ahlakıdır. Kant'ın ahlak felsefesinin temel kavramları şunlardır: - İyi niyet: Ahlaki bir eylemin en önemli şartıdır. - Otonomi: İnsan kendi ahlak yasasını kendi belirler ve bu yasa onun içinde var olan iradeyle gerçekleşir. - Kategorik buyruk: Eylemin evrensel bir yasa olmasını isteyebileceğimiz maksimlere göre gerçekleştirilmesi gerektiğini ifade eder. Kant'a göre, ahlaki eylemler, kişinin kendi özgür iradesiyle gerçekleştirdiği ve herkes için geçerli olan eylemlerdir.

Wittgenstein, Kant'ı iki ana konuda eleştirdi: 1. Sentetik apriori yargılar: Kant, metafiziğin mümkün olduğunu savunmak için sentetik apriori yargıların varlığını öne sürmüştü. 2. Dilin sınırları: Kant, bilginin sınırlarını aklın yetileriyle çizerken, Wittgenstein dilin sınırları aracılığıyla düşünceye sınır çizdi.

Kant, ahlaki eylemde failin niyetini eylemin sonucundan ziyade, eylemin dayandığı ilkeyi belirlediği için önemser. Kant'a göre, bir eylemin ahlaki değeri, kişinin bir çıkar veya beklenti koşulu olmaksızın, sadece yasaya saygı ve uyma duygusuyla hareket etmesine bağlıdır.

Immanuel Kant'ın en ünlü sözlerinden biri "Aydınlanma, insanın kendi suçu ile düşmüş olduğu bir ergin olmama durumundan kurtulmasıdır" şeklindedir.

Kant'ın "Saf Aklın Eleştirisi" eseri, insan bilgisinin sınırlarını ve akıl ile deneyimin bilgi oluşumundaki rollerini ele alır. Eserde anlatılan ana konular: 1. Fenomen ve Numen Ayrımı: Kant'a göre, sadece "fenomen" olarak adlandırılan, zihnin zaman ve mekân içindeki formlar aracılığıyla algıladığı gerçeklik hakkında bilgi sahibi olabiliriz. 2. A Priori ve A Posteriori Bilgi: Kant, bilgiyi a priori (deneyimden bağımsız) ve a posteriori (deneyime dayalı) olarak ayırır. 3. Transandantal Felsefe: Kant, aklın sınırlarını çizerek, metafiziği bir bilgi alanı olarak sorgular ve "aklın, deneyim alanı dışındaki her türlü bilgisinin spekülasyon olduğunu" belirtir. 4. Kategorik Imperatif: Ahlak felsefesinde, bireyin eylemlerinin evrensel bir yasa olabilecek şekilde, sadece iyi niyetle ve ahlaki yasaya uygun olarak yapılması gerektiğini savunan kategorik imperatif ilkesini ortaya koyar.

Kant'ın ahlak yasasının üç ifadesi şunlardır: 1. "Öyle eylemde bulun ki senin bu eylemdeki istemenin maksimi her zaman, aynı zamanda genel bir yasanın ilkesi olarak geçebilsin". 2. "Öyle eylemde bulun ki bu eyleminde insanlığı hem kendinde hem de diğer insanların her birinde her zaman bir amaç olarak alasın, asla sadece bir araç olarak kullanmayasın". 3. "Özerklik (otonomi) ilkesine göre davran".

Immanuel Kant'ı en iyi anlatan kitaplar arasında şunlar öne çıkmaktadır: 1. "Kant: A Very Short Introduction" - Roger Scruton. 2. "Kant" - Paul Guyer. 3. "Kant'ın Yaşamı ve Öğretisi" - Ernst Cassirer.

Sentetik a priori — hem bilgimizi genişleten hem de duyu deneyimine ihtiyaç göstermeksizin doğru olan önerme türüdür. Bu terim, Immanuel Kant tarafından ortaya atılmıştır. Kant'a göre sentetik a priori önermelere örnek olarak şunlar gösterilebilir: "7 + 5 = 12"; "Bütün olaylar bir nedene bağlıdır". Kant, matematiksel ve doğa bilimlerinin kesinliğinin, zihnin sentetik a priori yapısından kaynaklandığını düşünüyordu.