SanayiDevrimi

Osmanlı ekonomik yapısının değişimi, klasik çağ ve reform dönemi olarak iki ana aşamada incelenebilir. Klasik çağda Osmanlı ekonomisi, tarım, zanaat ve ticarete dayanıyordu. Reform döneminde ise Osmanlı ekonomisi şu şekillerde değişti: Sanayileşme: İstanbul, İzmir ve Selanik gibi şehirlerde fabrikalaşma başladı, ancak bu işletmeler Avrupa şehirleriyle kıyaslandığında küçük çapta kalıyordu. Kapitülasyonlar: Avrupalı devletlere tanınan ticari imtiyazlar, kısa vadede ticari hareketlilik sağlasa da uzun vadede ekonomik bağımsızlık sorunlarına yol açtı. Dış ticaret: Coğrafi keşifler sonucu yeni ticaret yollarının keşfedilmesi, Osmanlı'nın denetiminde olan İpek ve Baharat yollarının önemini azalttı. Tımar sisteminin çöküşü: Tımar sisteminin bozulması, tarım ekonomisinin zayıflamasına yol açtı. Enflasyon ve vergi baskısı: Avrupa'da gümüş ve altın madenlerinin keşfedilmesi, Osmanlı'da enflasyona neden oldu.

James Watt, var olan buhar motorlarının verimini artırmak ve Sanayi Devrimi'nin itici gücü olmak amacıyla buhar makinesini icat etmiştir. Watt, buharın yoğunlaştırılması sırasında su gaz hâlden sıvı hâle geçerken açığa çıkan ısının, Newcomen’in buhar motoru tasarımının en büyük problemi olduğunu düşünmüştür. Watt'ın buhar motoru, 1776'da ticarî olarak satılmaya başlanmış ve çoğunlukla madenlerden suyu pompalamak için talep edilmiştir.

Arabanın icat edilmesinin başlıca nedenleri: Ulaşımı kolaylaştırmak. Askeriye operasyonlarında kullanmak. Ayrıca, otomobilin icadı, buhar gücünün bulunması ve içten yanmalı motorların geliştirilmesiyle mümkün olmuştur.

18. yüzyıl, birçok önemli olayın yaşandığı ve çağının etkilerinin günümüze kadar uzanan bir dönemi kapsar. Bu yüzyılda yaşanan bazı önemli gelişmeler şunlardır: Aydınlanma Çağı: Akıl, deney ve gözlemin önem kazandığı, doğa bilimlerinde büyük gelişmelerin sağlandığı bir dönemdir. Sanayi Devrimi: İlk olarak İngiltere'de ortaya çıkmış, üretim faaliyetlerinde kol gücünün yerini makine gücü almıştır. Amerikan Bağımsızlık Savaşı: 1775-1783 yılları arasında gerçekleşmiştir. Fransız Devrimi: 1789'da patlak vermiştir. Sömürgecilik: Avrupa devletleri, Amerika, Afrika ve Asya'da sömürge imparatorlukları kurmaya başlamıştır. Bu dönemde, Batı dünyasında feodalizm ve mutlakiyetçilikten uzaklaşılmaya başlanmış, bireyin hakları ve özgürlükleri ön plana çıkmıştır.

Sanayi Devrimi'nin Olumlu Etkileri: Genel refahın artması. Bilimsel ve teknik gelişmelerin hızlanması. Sağlık alanında iyileşme ve insan ömrünün uzaması. Ulaşım ve iletişim alanında yenilikler (buharlı tren, buharlı gemi, telgraf). Kapitalizmin yayılması ve uluslararası ticaretin artması. Sanayi Devrimi'nin Olumsuz Etkileri: Çevre sorunları (hava ve su kirliliği, doğal kaynakların aşırı kullanımı). Çalışma koşullarının kötüleşmesi (uzun çalışma saatleri, düşük ücretler, sağlıksız ve tehlikeli iş ortamları). Sosyal adaletsizlik (zenginlik ve fakirlik arasındaki uçurumun artması). Göç artışı (kırsal bölgelerden kentlere yoğun göç). Lonca sisteminin zayıflaması ve usta-çırak ilişkisinin bozulması.

Viktorya dönemi, Kraliçe Victoria'nın 1837-1901 yılları arasındaki saltanatını ifade eder ve Britanya sanayi devriminin yükselişi, Britanya imparatorluğunun zirvesi ve büyük bir değişim ile ilerlemenin zamanı olarak kabul edilir. Bu dönemin bazı temsil ettiği unsurlar: Sosyal hiyerarşi: En üstte kraliyet ailesi ve aristokrasi, ardından orta sınıf ve en altta işçi sınıfının yer aldığı bir yapı. Ahlak ve görgü: Katı kurallarla düzenlenen davranış ve giyim kuralları. Sanayileşme: Ekonomiyi ve toplumu dönüştüren, yeni teknolojiler ve fabrikaların ortaya çıktığı bir süreç. İmparatorluk: Britanya İmparatorluğu'nun dünya çapındaki kolonileri ve güçlü İngiliz üstünlüğü duygusuyla en parlak dönemi. Eğitim: Okulların ve üniversitelerin kurulmasıyla eğitimin daha erişilebilir hale gelmesi. Edebiyat ve sanat: Charles Dickens, Jane Austen ve Brontë kardeşler gibi yazarların ile J.M. Whistler ve Dante Gabriel Rossetti gibi sanatçıların dönemi.

Tarihin dijitalleşmesi, 20. yüzyılın ilk yarısında elektronik bilgisayarların geliştirilmesi ve kullanılmasıyla başlamıştır. Bazı önemli kilometre taşları: 1936: Alan Turing, "Turing makinesi" adını verdiği teorik bir hesaplama modeli ortaya koymuştur. 1970'lerin ortası: Kişisel bilgisayarlar popüler hale gelmiştir. 1990'ların sonu ve 2000'lerin başı: İnternetin herkese açık hale gelmesi, dijitalleşmenin önemli bir adımı olmuştur. Dijitalleşme, tarih araştırmalarının erişim, hız ve analiz yeteneklerini büyük ölçüde artırmıştır.

Victoria Dönemi'nde İngiltere, Kraliçe Victoria'nın (1837-1901) hüküm sürdüğü, sanayi ve imparatorluğun zirvesinde olduğu bir dönemdi. Bazı özellikler: Sanayileşme ve Ekonomik Gelişim: Sanayi Devrimi ile birlikte iletişim ve ulaşım alanında ilerlemeler kaydedildi, bu da İngiltere'nin dünyanın önde gelen sanayi ve ticaret ülkesi olmasına katkıda bulundu. Toplumsal Yapı: Orta sınıfın yükselişi, ahlaki değerlere verilen önem ve reform hareketleri ön plandaydı. Kıtlık ve Göç: İrlanda'da 1845'teki Büyük Kıtlık, kitlesel açlık ve ölümlere yol açarak büyük çaplı göçlere neden oldu. İmparatorluk: Britanya İmparatorluğu, dünya topraklarının beşte birini kaplıyordu ve 400 milyon insanı bünyesinde barındırıyordu. Kültürel Hayat: Yayıncılık endüstrisi gelişti, okuryazarlık arttı ve eğitim kurumları yaygınlaştı. Bu dönemde, monarşinin kamusal rolü genişledi ve kraliçe, hayır kurumlarını ve halk reformunu destekledi.

Victoria dönemi, Kraliçe Victoria'nın 1837-1901 yılları arasındaki saltanatını kapsayan, 19. yüzyılın önemli değişimlerine tanıklık eden bir dönemdir. Bazı özellikleri: Sanayi devrimi: Emek sömürüsü, işçi hakları ve köleliğin kaldırılması gibi dönüşümler bu dönemde ortaya çıkmıştır. İmparatorluk: Britanya İmparatorluğu, dünyanın beşte birini kaplamış ve en güçlü devleti haline gelmiştir. Toplumsal çelişkiler: Orta sınıfın yükselişi, ahlaki değerler ve sanayileşmenin getirdiği adaletsizlikler ön plandadır. Kültürel yasaklar: Cinsellik ve bazı kelimelerin kullanımı yasaklanmış, bu da toplumsal baskılara yol açmıştır. Edebiyat: Dönem, özellikle roman türünde önemli eserlerin ortaya çıkmasına sahne olmuştur.

Victoria Dönemi, 19. yüzyılda Britanya'da önemli değişimlere tanıklık etmiştir ve bu nedenle önemlidir: Sanayi Devrimi: Emek sömürüsü, işçi hakları ve örgün eğitim gibi konular gündeme gelmiştir. İmparatorluk: Britanya İmparatorluğu'nun en parlak dönemi olarak kabul edilir. Toplumsal Etkiler: Orta sınıfın yükselişi, Evanjelik Hristiyanlığın etkisi ve felsefi faydacılık gibi akımlar toplumda reform hareketlerini güçlendirmiştir. Kültürel ve Sanatsal Gelişim: Edebiyat daha çok düz yazıya yönelmiş, Charles Darwin, Charles Dickens gibi önemli isimler bu dönemde yetişmiştir. Teknolojik İlerleme: Sanayi Devrimi kapsamında birçok yeni teknoloji icat edilmiştir. Ayrıca, bu dönem, II. Elizabeth'ten sonra Britanya tarihinde en uzun hüküm süren kişi olan Kraliçe Victoria'nın 64 yıllık saltanatını kapsar.

"Ekonomi en iyi hangi dönemde?" sorusuna kesin bir yanıt vermek mümkün değildir, çünkü ekonomik performans farklı dönemlerde çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir. Bazı dönemlerde ekonomik performansın yüksek olduğu durumlar: 1923-1938 yılları. 1950'li yıllar. 1980 sonrası. 1950-1998 yılları. Ekonomik performans, genişleyen, zirve, resesyon ve toparlanma gibi farklı döngüsel evrelerde de değişiklik gösterebilir.

Romantizm, Aydınlanma Çağı'nın ve onun en belirgin temsilcisi olan Klasisizm akımına tepki olarak ortaya çıkmıştır. Romantizmin tepki gösterdiği unsurlar: Akılcılık: Aydınlanma, her sorunun akılla çözülebileceğini savunurken, romantizm bunun aksine duyguların ve hayal gücünün önemini vurgulamıştır. Kuralcılık: Klasisizm, sanat ve edebiyatta belirli kurallar ve ölçüler ön planda tutarken, romantizm bu katı yapıya karşı çıkmıştır. Toplumsal yapı: Sanayi Devrimi'nin ve Klasisizm'in neden olduğu toplumsal sorunlara tepki olarak, romantizm özgürlük ve eşitlik ideallerini benimsemiştir. Doğa anlayışı: Klasisizmde doğa, insana hizmet eden bir unsur olarak görülürken, romantizm doğayı tanrısal bir güç ve ilham kaynağı olarak kabul etmiştir.

North & South, Elizabeth Gaskell'in 1854 yılında yayımlanan aynı adlı romanından uyarlanan, 2004 yapımı bir BBC mini dizisidir. Dizinin konusu: Sanayi Devrimi ve işçi sınıfı: Hikaye, İngiltere'nin sakin ve huzurlu güney kasabası Helstone'dan, sanayileşmiş Milton kasabasına taşınmak zorunda kalan Margaret Hale'in hayatını anlatır. Kuzey-güney çatışması: Roman, kırsal güney İngiltere ile sanayileşmiş kuzey arasındaki yaşam tarzı farkını, toprak sahibi aristokratlar ve işçi sınıfı arasındaki çatışmayı işler. Aşk hikayesi: Margaret, fabrika sahibi John Thornton'a aşık olur. Dizi, sanayi devrimi, sınıf farklılıkları ve aşk gibi önemli temaları işler.

Britanya İmparatorluğu'nun dünyanın en büyük imparatorluğu olmasının bazı nedenleri: Güçlü donanma: Britanya, Napolyon'un yenilgisinden itibaren tartışmasız en güçlü donanmaya sahipti ve bu sayede geniş topraklarını kontrol edebiliyordu. Coğrafi keşifler: İspanya ve Portekiz'in ardından Amerika kıtasına ayak basan ilk milletlerden biri olan Britanya, kalıcılığa önem verdi. Sanayi Devrimi: Sanayi Devrimi, imparatorluğun genişlemesine katkı sağladı. Çeşitli yönetim yapıları: Özel şirketler aracılığıyla kolonileri ve denizaşırı ticareti yönetti. Küresel egemenlik: Britanya, küresel ticaretteki egemenliğiyle çeşitli ülkelerin ekonomilerini kontrol edebiliyordu. Ancak, sömürgelerin bağımsızlık ve otonomi ayaklanmaları ile Britanya'nın zayıflaması, imparatorluğun çöküşüne yol açtı.

Dünyanın en önemli icatlarından bazıları şunlardır: Matbaa. Telefon. Elektrik ampulü. Bilgisayar. İnternet. Antibiyotikler. Nükleer enerji. Transistör. Pusula. Takvim.

Sanayi Devrimi'nin üç temel nedeni şunlardır: 1. Ekonomik Nedenler: Sermaye Birikimi ve Yatırımlar. Ticaretin Gelişimi. 2. Teknolojik Nedenler: Bilimsel ve Teknolojik Gelişmeler. Buhar Gücünün Kullanımı. 3. Toplumsal Nedenler: Nüfus Artışı ve Kentleşme.

Britanya'nın güçlü olmasının bazı nedenleri: Deniz gücü: Akdeniz, Atlantik ve Hint Okyanusu'nda etkin bir şekilde seferler düzenleyerek ticaret yollarını kontrol etmesi, zenginlik ve kaynaklara erişim sağladı. Sanayi Devrimi: Bu devrim, Britanya'nın ekonomik büyümesini hızlandırdı; yeni makineler üretim süreçlerini hızlandırdı ve maliyetleri düşürdü. Sömürgeler: Hindistan, Karayipler ve Afrika gibi bölgelerden hammadde temini, ekonomik büyümeyi destekledi. Güçlü mali sistem: 1694'te merkez bankasının kurulması, Sanayi Devrimi'ne geçişi kolaylaştırdı. Hukukun üstünlüğü: 1215'te imzalanan Magna Carta ile halkın bazı özgürlükleri güvence altına alındı ve 1689'da "Haklar Bildirgesi" ile özel mülkiyet hakkı kabul edildi. Kültürel etki: İngiliz dili ve kültürü dünya genelinde yayıldı; eğitim, hukuk ve siyasi modeller birçok ülkede örnek alındı.

Sanayi Devrimi'nin ilk ve en önemli icadı, James Watt tarafından 1763 yılında geliştirilen buhar makinesi olarak kabul edilir.

Ücretli emeğin yaygınlaşması, sanayi devrimi döneminde gerçekleşmiştir. Sanayi devriminin ilk yıllarında, makine kullanımının artmasıyla kadınlar ve çocuklar yüksek oranda işgücü piyasasına dahil olmuştur. Fransız sosyolog ve felsefeci Robert Castel'e göre ise ücretli emeğin 600 yıla dayanan geçmişi vardır.

James Watt'ın buhar makinesini bulması ile başlayan olay, Sanayi Devrimi'nin (Endüstri Devrimi) başlangıcıdır. Watt, var olan buhar motorlarının verimini artırarak buhar makinesini geliştirmiştir.