Diyalektik

Diyalektik yöntem, çelişkili yollardan muhatapları ikna etme sanatıdır. Bu yönteme göre: Var olan her şey birbiriyle ilintilidir. Her şey oluş (gelişim-değişme) halindedir. Nicel değişmeler nitel değişmeyi de beraberinde getirir. Gerçekler kendi içlerinde içsel çelişkiler içerir. Rasyonel yaklaşım ise mantıksal düşünme (tümevarım, tümdengelim) yoluyla bilgi edinmeyi ifade eder. Diyalektik ve rasyonel yaklaşım, bilgi edinme yolları arasında yer alır.

Materyalistler, evrimi genellikle materyalist felsefe çerçevesinde açıklarlar. Bu felsefe, maddenin sonsuzdan beri var olduğunu ve evrendeki her şeyin maddeden ibaret olduğunu savunur. Materyalistlerin evrim açıklaması şu temel noktalara dayanır: Büyük Patlama (Big Bang): Materyalistler, evrenin belirli bir zaman önce yoktan var olduğunu kabul ederler. Tesadüfler: Materyalistler, evrendeki düzen ve uyumun tesadüflerin bir sonucu olduğunu iddia ederler. Evrim Teorisi: Materyalizm, evrim teorisini doğaya uyarlayarak, canlıların tesadüfler ve doğal seleksiyon yoluyla evrimleştiğini savunur. Ancak, bu açıklamalar 20. yüzyıldaki bilimsel bulgularla çelişmektedir. Örneğin, evrenin sonsuz olmadığı ve belirli bir başlangıcı olduğu, ayrıca evrendeki fiziksel dengelerin insan yaşamı için hassas bir şekilde ayarlandığı ortaya konmuştur.

Materyalizm, farklı açılardan çeşitli kategorilere ayrılabilir: Tarihsel gelişim açısından: Antik materyalizm. 17. yüzyıl materyalizmi. Marx ve Engels'in materyalizmi. Felsefi yaklaşımlar açısından: Sıfatsal materyalizm. Nedensel materyalizm. Eşitleyici materyalizm. Kültürel yaklaşım açısından: Kültürel materyalizm. Ayrıca, "bilimsel materyalizm" ve "klasik materyalizm" gibi ekoller de bulunmaktadır.

İbda Diyalektiği, Salih Mirzabeyoğlu tarafından Büyük Doğu sisteminin düşünce ve hareket metoduna verilen addır. Temel özellikleri: Kendinden zuhur diyalektiği: Her türlü kontrolsüz ve beklenmedik, fikrî ve fiilî çıkışları ele alır. İslam’a muhatap anlayış: İslam’ı olduğu gibi yeniden keşfetmeyi, Batı tefekkürünü İslam tasavvufu önünde muhasebeye çekmeyi ve "Büyük Doğu tarih muhasebesi"nin şuuruna varmayı hedefler. Mutlak fikir: Tezlerini İslam’dan alır ve antitezin içinden geçerek olgunlaştırır. İbda Diyalektiği, Hegel'in diyalektiğini eleştirerek, oluşun mutlak varlık olan Allah'ın yokluğa tecellisi olduğunu savunur.

Hegel'de spekülatif yöntem, kavramsal veya mantıksal bir süreç olup, bir kavramın iç çelişkilerini çözen üçlü bir şemaya dayanır. Soyut aşama: İlk an, çok soyuttur ve deneme-yanılma deneyiminden geçmesi gerekir. Negatif aşama: Olumsuzluk, gelişimin bir kırılma anıdır. Somut aşama: Nihai sentez, soyut ve olumsuzun olumlu yönlerini kavrayarak bir bütünlük oluşturur. Hegel, spekülatif yöntemi, mutlak idealizme giden bir araç olarak görür ve bu yöntem, onun felsefesinin temel unsurlarından biri değildir.

Felsefede antitez ve sentez şu anlamlara gelir: Antitez. Sentez. Bu kavramlar, felsefi tartışma ve düşünceyi ilerletmek için kullanılan önemli araçlardır. Antitez ve sentez kavramları, özellikle Hegel'in diyalektik yönteminde önemli bir yer tutar. Ayrıca, Marx'ın diyalektiği de sınıflar arası çatışmaların gerçek tarihsel dinamiklerine dayanır ve bu süreçte de tez, antitez ve sentez kavramları kullanılır.

Diyalektik karakter analizi, bir kişinin karakterini, düşüncelerini ve davranışlarını karşıt fikirler üzerinden mantık çerçevesinde tartışarak analiz etme yöntemidir. Bu yöntemde, farklı görüşteki kişilerle yapılan tartışmalar, kişinin konuya farklı açılardan bakmasını sağlar ve genellikle taraflı olan bakış açısını objektif hale getirmeye yardımcı olur. Diyalektik, felsefede ve bilimde bir hipotezin veya teorinin gücünü, onu yıkma girişimlerinin sayısıyla ifade eder. Diyalektik analiz, retorikten farklıdır; retorik ikna etmeyi amaçlarken, diyalektik gerçeği araştırmayı hedefler.

Özgürleşmenin diyalektiği, öznenin kuruluş sürecini Hegel, Freud ve Fanon düşüncesi üzerinden ele alır. Kitapta ele alınan bazı konular: Özne olma süreci. Kendiyle bütünleşme. Fanon'un özne teorisine katkısı. Kitap, Stefan Bird-Pollan tarafından yazılmış olup, Fol Kitap tarafından yayımlanmıştır.

Aydınlanma, insanın kendi aklıyla ergin olmama durumundan kurtulup, aklını bir başkasının kılavuzluğuna başvurmaksızın kullanabilmesi anlamına gelir. Aydınlanmanın diyalektiği ise, Frankfurt Okulu filozofları Max Horkheimer ve Theodor W. Adorno tarafından yazılan bir felsefe ve toplumsal eleştiri eseridir.

Bu görüş, Karl Marx'ın diyalektik materyalizm anlayışını esas alır.

Diyalektiğin kurucusu olarak kabul edilen filozof Hegel'dir.

İki zıt şeyin çelişmesinin felsefesi, diyalektik materyalizm yaklaşımına göre açıklanır. Buna göre, karşıt durumlar aynı anda bir arada bulunur ve aralarındaki gerilim, yeni ve daha yüksek bir gerçekliğe ulaşılmasını sağlar.

Diyalektiğin tarihe uygulanışı, özellikle Karl Marx tarafından materyalist bir diyalektik çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Marx'a göre, tarihsel ve toplumsal gerçeklik, içkin çelişkiler yoluyla sürekli bir değişim ve dönüşüm halindedir. Bu yaklaşım, diyalektiğin sadece felsefi bir yöntem olmaktan çıkıp, toplumsal ve siyasi alanlarda da bir açıklama ve değişim aracı haline gelmesini sağlamıştır.

Herakleitos, değişim ve diyalektiği şu şekilde açıklar: 1. Değişim: Herakleitos'a göre, evren sürekli bir değişim ve akış halindedir. 2. Diyalektik: Diyalektik, karşıtların savaşı ve birliğidir. Herakleitos'un felsefesi, diyalektik düşüncenin babası olarak kabul edilmesinin temelini oluşturur.

Çelişik düşünce, bir ifadenin aynı anda hem doğru hem de yanlış olduğunu iddia etmek anlamına gelir. Ayrıca, çelişik terimi şu anlamlarda da kullanılabilir: - Mantık terimi: Nitelik ve nicelik bakımından birinin doğruluğu ötekinin yanlışlığını ve birinin yanlışlığı ötekinin doğruluğunu gerektiren önermeleri ifade eder. - Diyalektik terim: "Devindirici ve geliştirici karşıtlığın niteliği" anlamında kullanılır.

Edebiyatta karakter diyalektiği, karakterlerin gelişimi ve aralarındaki etkileşimleri inceleyerek daha derin ve anlamlı bir analiz yapma yöntemidir. Bu yaklaşım, aşağıdaki unsurları içerir: 1. Çatışma: Karakterler arasında, birey ile toplum arasında veya içsel çatışmalar şeklinde olabilir. 2. Zıtlıkların birliği: Zıt unsurların bir araya gelmesiyle yeni anlamların ortaya çıkması. 3. Gelişim süreci: Eserin başından sonuna kadar karakterlerin, temaların veya anlatının nasıl evrildiği. 4. Anlam derinliği: Diyalektik bir bakış açısıyla okunan eserler, daha katmanlı ve kapsamlı mesajlar iletebilir.

Diyalektiğin temel ilkeleri şunlardır: Karşıtlık ilkesi. Gelişim ve değişim ilkesi. Sentez ilkesi. Ayrıca, Hegelci diyalektikte nicelikten niteliğe geçiş ve çelişkinin gelişimi gibi ek ilkeler de bulunmaktadır.

Koreik diyalektik ifadesi, doğrudan bir terim olarak kullanılmamaktadır. Ancak, diyalektik kavramı, felsefe ve bilim tarihinde önemli bir yer tutan bir düşünme ve inceleme yöntemi olarak bilinmektedir. Diyalektik, tez, antitez ve sentez aşamalarından oluşan, karşıtlıkların çatışkılı düşüncenin kullanılmasıyla daha iyi anlaşılmasını ve gerçeğe ulaşılmasını amaçlayan bir akıl yürütme biçimidir. Bu kavram, Antik Yunan filozofları Sokrat, Platon ve Aristoteles tarafından geliştirilmiş ve daha sonra Hegel ve Marx gibi düşünürler tarafından da kullanılmıştır.

Felsefede "ben" ve "öteki" kavramları, ontolojik bir ayrımı ifade eden diyalektik bir ilişkiyi anlatır. Ben, bireyin kendi bilincini ve varlığını temsil ederken; öteki, bu bilincin dışında kalan ve onunla etkileşime giren herkesi kapsar. Farklı filozofların bu kavramlara yüklediği anlamlar da farklılık gösterir: - Fichte'ye göre öteki, çokluk ve değişebilir olan dış dünyadır. - Sartre'a göre öteki, bireyin özgürlüğünü elinden alan ve onu nesneleştiren bir bakış açısıdır. - Levinas ise ötekiyi, bireyin etik sorumluluğunun kaynağı olarak görür ve benliğin ötekine karşı sorumluluk kazanmasıyla anlam kazandığını savunur.

Diyalektik materyalizm, tüm varlıkların ve gerçekliğin maddi temellere dayandığını ve fiziksel evrenin varlığın esasını oluşturduğunu savunan bir felsefi akımdır. Temel ilkeleri şunlardır: - Maddi temel: Evrenin ve varlıkların temelinde maddi yapılar ve süreçler yatar. - Doğa bilimleri: Doğa bilimlerinin önemini vurgular ve bilimsel yöntemlerle elde edilen bilgilerin güvenilir olduğunu kabul eder. - Zihnin maddi temeli: Zihinsel süreçler ve bilinç, maddi temellere dayanır. - Doğaüstü varlıkların reddedilmesi: Ruh, tanrı, melek gibi maddi olmayan varlıkların varlığını kabul etmez. Temsilcileri arasında Karl Marx ve Friedrich Engels bulunur.