Marx'ın tez ve antitezi, tarihsel sürecin diyalektik materyalizm çerçevesinde açıklanmasını ifade eder. Tez, Marx'a göre, herhangi bir zaman diliminde her toplumda hâkim olan görüştür. Antitez ise, teze karşıt veya çelişkili olan düşünce veya fikirdir ve tezin zayıflıklarını vurgulamak veya eksikliklerini göstermek için kullanılır. Bu iki aşamanın çatışması sonucunda, daha iyi bir görüş olan sentez ortaya çıkar ve bu, toplumdaki yeni hâkim görüş (yeni tez) olur.