Uygarlıklar

Mayalar, Türkiye'de yaşamadı. Maya uygarlığı, binlerce yıl boyunca Meksika'nın güneydoğusundan, Honduras, El Salvador ve Guatemala'ya kadar uzanan Mezoamerika bölgesinde hüküm sürdü.

"Koca Karı İlacı" tabiri, Karya (Karyalı) uygarlığına aittir.

İran, Pers İmparatorluğu ile büyük bir siyasi ve kültürel uygarlığın beşiği olarak kabul edilir.

Ayazini, Frig, Roma ve Bizans uygarlıklarına aittir. Frigler: Ayazini, MÖ 7. yüzyıla kadar uzanan bir yerleşim yeridir ve bu dönemde kaya mezarları yapılmıştır. Roma Dönemi: Kaya mezarları ve kiliseler, bu uygarlığın izlerini taşır. Bizans Dönemi: Bizans dönemine ait fresklerle süslenmiş kaya kiliseleri ve manastır kompleksleri bulunmaktadır.

Babil kozmolojisi, Babil uygarlığının evren anlayışını ifade eder. Bu anlayışa göre: 1. Dünya Düz Bir Disk Şeklindedir: Dünya, sonsuz bir okyanus olan "Apsu" üzerinde yüzer. 2. Gökyüzü Bir Kubbe Şeklindedir: Gökyüzü, tanrı Anu tarafından yönetilen katı bir yapı olarak düşünülür. 3. Katmanlı Yapı: Gökyüzünde yıldızlar ve gezegenlerin hareket ettiği "an" adı verilen bir katman vardır. 4. Evrenin Oluşumu: Evren, tanrı Marduk'un canavarlara karşı savaşarak galip gelmesiyle yaratılmıştır. Babil kozmolojisi, astronomi ve astrolojiye de büyük önem vermiş, gök cisimlerinin hareketlerini gözlemleyerek takvimlerin oluşturulması gibi pratik uygulamalarda kullanmıştır.

Bakırcılığın tarihçesi çok eski zamanlara dayanmaktadır. - M.Ö. 9000'li yıllarda Anadolu'da bakırın kullanımına rastlanmıştır. - Antik Mısır, Mezopotamya ve Anadolu gibi uygarlıklarda bakırın işlenmesi ve kullanılması oldukça gelişmiştir. - M.Ö. 4500 yıllarında bugünkü İran'da yapılan arkeolojik kazılarda dövülmüş bakırdan yapılmış en eski eşyalar bulunmuştur. - M.Ö. 3600 yıllarında Mısır'da Nil Nehri Vadisi'nde yapılan kazılarda bakır yüzük ve bilezikler gibi süs eşyaları bakırın ne kadar değerli ve kolay şekillendirilebilen bir maden olduğunu göstermiştir. - M.S. 79 yılında Vezüv Yanardağı'nın yerle bir ettiği Herculaneum arkeolojik şehrinde en eski bakır tesisat örnekleri bulunmuştur. Bakırcılık, Osmanlı Dönemi'ne gelindiğinde, malzeme, teknik, form ve süsleme açısından oldukça ilerlemiş ve zengin bir çeşitliliğe kavuşmuştur.

Antik nekropoller, dönemin yaşam tarzı, inançları, sanat ve din anlayışları ile mimarisine yönelik önemli ipuçları sunar. Nekropollerin önemli olmasının bazı nedenleri: Tarihsel ve kültürel değer: Antik mezarlar, geçmiş uygarlıkların izlerini taşır ve bölgenin tarihi ile kültürel kimliğini şekillendirir. Bilimsel araştırma: Nekropoller, arkeolojik araştırmalar için zengin bir kaynaktır ve ölü gömme gelenekleri ile sosyal yapılar hakkında bilgi sağlar. Sanat ve mimari: Mezar yapıları ve süslemeler, dönemin sanat ve mimari anlayışını yansıtır. Koruma ve tanıtım: Nekropoller, koruma altına alınarak tarihi ve kültürel mirasın gelecek nesillere aktarılmasına katkı sağlar. Türkiye'de önemli antik nekropoller arasında Şanlıurfa'daki Kızılkoyun Nekropolü ve Antalya'daki Nekropol Müzesi bulunur.

Uygarlıkların yaşam alanları genellikle şu özelliklere sahip bölgelerde kurulmuştur: 1. Verimli Tarım Alanları: Uygarlıklar, tarıma elverişli topraklarda gelişmiştir. 2. Su Kaynakları: Nehir boyları ve vadi tabanları, su kaynaklarının varlığı nedeniyle tercih edilmiştir. 3. Ilıman İklim: İklim koşullarının elverişli olması, tarımsal faaliyetlerin sürdürülebilirliğini sağlamıştır. 4. Korunaklı Alanlar: Doğal savunmalara sahip bölgeler, dış saldırılara karşı koruma sağlamıştır. Önemli uygarlıkların yerleşim yerleri arasında Mezopotamya, Mısır, Çin, Hint ve Akdeniz kıyıları bulunmaktadır.

Kapadokya, tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Bunlar arasında: Asurlar. Hititler. Persler. Roma İmparatorluğu ve Bizans İmparatorluğu. Selçuklular ve Osmanlı İmparatorluğu.

Mezopotamya uygarlıkları haritası, Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan bölgeyi ve bu bölgede kurulan uygarlıkları gösterir. Temel unsurlar: - Başlıca şehirler: Ur, Uruk, Babil, Asur. - Doğal özellikler: Dicle ve Fırat nehirleri, sıradağlar. - Ekonomik faaliyetler: Tarım, ticaret, çivi yazısı kullanımı. Renkler ve semboller kullanılarak farklı bölgeleri ve simge yapıları ayırt etmek mümkündür.

Medeniyetler haritası, tarih boyunca büyük uygarlıkların geliştiği ve yayıldığı bölgeleri gösteren bir haritadır. Bu haritada yer alan bazı önemli medeniyet havzaları şunlardır: Mezopotamya: Irak, Suriye ve Türkiye’nin güneydoğusunu kapsayan bölge. Mısır: Nil Nehri boyunca uzanan bölge. İndus Vadisi: Günümüz Pakistan ve Hindistan. Çin: Sarı Nehir (Huang He) çevresi. Ege Havzası: Ege Denizi çevresindeki Yunan Yarımadası ve adaları. Orta Amerika: Meksika ve Orta Amerika. Bu medeniyetler, coğrafi konumları, iklimleri ve verimli toprakları sayesinde insan yaşamına elverişli alanlar oluşturmuş ve kültürel gelişim için ideal koşullar sağlamışlardır.

Doğu Karadeniz bölgesi, tarih boyunca çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır: 1. Hititler: Doğu Karadeniz'in Hitit döneminde (M.Ö. 2000-800) büyük medeniyetlerce sahiplenilmediği bilinmektedir. 2. Pontus Rum İmparatorluğu: 1204 yılında Latin Haçlı Ordularının istilaları neticesinde kurulmuş ve bölgede uzun süre hakimiyet sürmüştür. 3. Selçuklular: Anadolu içlerine ilerlemelerine rağmen Doğu Karadeniz'e kadar uzanmamışlardır. 4. Çepniler: 1071'de Selçuklular ile birlikte Anadolu'ya giren Çepni boyu, Pontus İmparatorluğu döneminde Sinop ve çevresine yerleşmiş ve burada güçlü bir beylik kurmuştur. 5. Kıpçaklar: Kırım Hanlığının esas unsurlarından olan Kıpçaklar, bölgeye göç ederek Kıpçak kültürünü yaymışlardır.

Pınarbaşı, Ariaratia Krallığı'nın başkenti olarak kabul edilmektedir.

Taş tanrılar, Sümer ve Hitit uygarlıklarına aittir.

İlk gözlük, Antik Roma uygarlığında kullanılmıştır.

Takvimi ilk bulan uygarlık Mısırlılar olarak kabul edilir. Ancak, ay takvimini bulan ilk uygarlığın Sümerler olduğu da öne sürülmüştür.

Sümerler ve İyonların ortak özellikleri şunlardır: 1. Bilim ve Teknolojiye Katkıları: Her iki uygarlık da bilim alanında ilerlemeler kaydetmiştir. Sümerler çivi yazısını icat etmiş, matematikte 60'lık sayı sistemini geliştirmiş ve astronomi ile ilgilenmişlerdir. 2. Şehir Devletleri Şeklinde Yaşamaları: Sümerler Ur, Uruk, Lagaş gibi şehir devletleri halinde örgütlenmiş, İyonlar ise Efes, Milet, Foça gibi polis adı verilen şehir devletleri kurmuşlardır. 3. Ticaretin Gelişmiş Olması: Hem Sümerler hem de İyonlar ticaretle ekonomik güçlerini artırmışlardır. Sümerler Mezopotamya'da tarım ve ticaret geliştirmiş, diğer uygarlıklarla ticaret yapmış, İyonlar ise Akdeniz ve Ege'de ticaret kolonileri kurmuşlardır. 4. Çok Tanrılı Din Anlayışı: Her iki uygarlık da çok tanrılı (politeist) bir inanca sahiptir.

Ödemiş, tarih boyunca birçok medeniyetin egemenliği altında bulunmuştur. Bu uygarlıklar arasında: Frig Uygarlığı (milattan önce 750-680 yılları arası); Lydia Uygarlığı (milattan önce 680-546 yılları arası); Pers Krallığı; Bergama Krallığı; Roma İmparatorluğu. Ayrıca, Anadolu Beylikler Dönemi'nde Aydınoğulları Beyliği'ne de başkentlik yapmıştır.

Yıldızlı kafa heykelleri, farklı uygarlıklara ait olabilir: 1. Kommagene Uygarlığı: Adıyaman'daki Nemrut Dağı'nda bulunan devasa kafa heykelleri, Kommagene Kralı I. Antiochos tarafından yaptırılmış olup, bu uygarlığa aittir. 2. Ife Krallığı: Nijerya'da bulunan Ife şehrinde, insan kafası heykelleri de dahil olmak üzere, metal heykeller üretilmiş ve bu heykeller Yoruba halkına aittir.

Fırat Nehri, Mezopotamya uygarlığına hayat vermiştir.