Medeniyetler

Şanlıurfa, tarihi ve kültürel zenginlikleri nedeniyle oldukça önemlidir. İşte bazı nedenler: 1. Medeniyetlerin Beşiği: Şanlıurfa, Ebla, Akad, Sümer, Babil, Hitit gibi pek çok uygarlığa ev sahipliği yapmış ve bu medeniyetlerden miras kalan tarihi dokusuyla öne çıkar. 2. Göbeklitepe: Dünyanın bilinen en eski tapınağı Göbeklitepe, Şanlıurfa'da bulunur ve tarihi günümüzden 11500 yıl öncesine dayanır. 3. GAP Projesi: Şanlıurfa, Türkiye'nin ve dünyanın en büyük bölgesel kalkınma projelerinden biri olan Güneydoğu Anadolu Projesi'nin (GAP) merkezidir. 4. Turizm Potansiyeli: Balıklıgöl, Harran Kümbet Evleri ve Haleplibahçe Mozaikleri gibi turistik yerleriyle yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağıdır. 5. Stratejik Konum: Şanlıurfa, doğu ile batıyı birleştiren ticari, askeri ve kültürel yolların üzerinde yer alması nedeniyle stratejik bir öneme sahiptir.

Amida Höyük'te tarih boyunca birçok medeniyet yaşamıştır. Bu medeniyetler arasında şunlar bulunmaktadır: Hurriler, Hurri-Mitaniler. Bit-Zamani Krallığı. Asurlular. Romalılar. Bizanslılar. Nisanoğulları. Eyyubiler. Artuklular. Akkoyunlular. Ayrıca, Bediü’z-zaman Ebû’l-İzz İsma’il bin er-Rezzâz el-Cezeri gibi önemli bilim insanları da Amida Höyük'te yaşamıştır.

Anavarza'da çeşitli medeniyetler ve topluluklar yaşamıştır: Roma İmparatorluğu: Anavarza, Roma İmparatorluk Devrinin ilk iki yüzyılı boyunca önemli bir varlık göstermiş ve Kilikya başkenti Tarsus'un gölgesinde kalmıştır. Bizans İmparatorluğu: Anavarza, Bizans hakimiyetine girdikten sonra Ermeniler, Selçuklular ve Abbasiler tarafından da yurt edinilmiştir. Memlük İmparatorluğu: 1374 yılında Anavarza, Memlük İmparatorluğu'nun güçleri tarafından yıkılmıştır. Varsak ve Avşar Türkmenleri: 16. yüzyıldan itibaren Anavarza yöresinde egemen olmuşlardır. Kozanoğulları Beyliği: Osmanlı Devleti'nin son dönemine kadar Anavarza Kalesi'nde egemenliklerini sürdürmüşlerdir.

Niksar halkının kökeni, tarih boyunca çeşitli medeniyetlerin egemenliği altında olmasından dolayı karmaşıktır. Pontus Krallığı döneminde Niksar'da Pers, İskender ve Seleukos halkları yaşamıştır. Anadolu Selçukluları zamanında Niksar, Dânişmendli Türkleri tarafından fethedilmiş ve bu dönemde şehir bir ilim ve kültür merkezi haline gelmiştir. Günümüzde Niksar'da yaşayan halkın büyük bir kısmı Türk kökenlidir.

Türkiye'nin en büyük medeniyeti olarak değerlendirilebilecek tek bir uygarlık yoktur, çünkü Anadolu'da birçok önemli medeniyet yaşamıştır. Bunlardan bazıları şunlardır: Hititler. Frigler. Lidyalılar. İyonlar. Urartular.

Uçhisar Kalesi'nin hikayesi Kapadokya'nın eski dönemlerine kadar uzanır. Kale, Kapadokya'da yaşayan medeniyetler tarafından hem savunma amacıyla hem de yerleşim yeri olarak kullanılmıştır. Roma döneminde Hristiyanlığın yayılmasıyla birlikte Uçhisar, erken Hristiyan toplulukları için önemli bir merkez haline gelmiştir. Bizans döneminde de önemini koruyan Uçhisar, Arap akınlarına karşı bir savunma noktası olarak stratejik bir rol üstlenmiştir. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde ise Uçhisar, Kapadokya'nın önemli ticaret yollarından biri üzerinde bulunması sayesinde hareketli bir yerleşim yeri olarak varlığını sürdürmüştür. Günümüzde Uçhisar Kalesi, Kapadokya'yı ziyaret eden turistlerin en çok ilgi gösterdiği yerlerden biridir.

Taşova halkı, tarih boyunca çeşitli devletlerin hakimiyeti altında kalmış ve farklı medeniyetlerin etkisi altında kalmıştır. Bölgeye gelen ilk topluluklar arasında Hititler, Frigler, Kimmerler, Medler ve Persler bulunmaktadır. 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra Selçuklu Türkleri'nin Anadolu'yu ele geçirmesiyle birlikte bölge Türk yerleşimine açılmıştır. Osmanlı döneminde ise Taşova, Tokat Sancağı'na bağlı bir köy olarak teşkilatlanmış ve Osmanlı yıkılana kadar bu özelliğini korumuştur.

Beş büyük medeniyet şunlardır: 1. Mezopotamya Medeniyeti: Sümerler, Babiller ve Asurlular gibi uygarlıkları içerir. 2. Antik Mısır Medeniyeti: Piramitler ve tapınak mimarisi, tıp ve mumyalama teknikleri ile tanınır. 3. Antik Yunan Medeniyeti: Felsefe, bilim, olimpiyat oyunları ve tiyatro gibi alanlarda Batı uygarlığının temellerini atmıştır. 4. Roma İmparatorluğu: Roma Hukuku, Kolezyum ve yollar gibi mimari eserleriyle bilinir. 5. Çin Medeniyeti: Kağıt, pusula, barut ve matbaa gibi icatları dünyaya miras bırakmış, İpek Yolu ile ticaretin merkezi olmuştur.

Çift başlı kartal sembolü, tarih boyunca farklı medeniyetlerde çeşitli anlamlar kazanmış ve kullanılmıştır. İşte bazı önemli hikayeler: 1. Bizans İmparatorluğu: Çift başlı kartal, Bizans İmparatorluğu'nda Roma'nın doğu ve batı mirasçılarını temsil etmek için kullanıldı. 2. Selçuklu Devleti: Selçuklular, hem Orta Asya Türk geleneklerinden hem de Bizans'tan etkilenerek çift başlı kartalı benimsedi. 3. Rusya Çarlığı: 1453'te Bizans'ın Osmanlılar tarafından fethedilmesinden sonra, Rusya kendisini "Üçüncü Roma" olarak ilan etti ve çift başlı kartalı arması olarak kullandı. 4. Kutsal Roma İmparatorluğu: Kutsal Roma İmparatorluğu, çift başlı kartalı imparatorluk ile kilisenin birliğini (dünyevi ve ruhani otorite) simgelemek için kullandı. 5. Osmanlı Devleti: Osmanlılar, çift başlı kartalı resmi bir devlet sembolü olarak değil, daha çok sanatsal bir motif olarak kullandılar. Günümüzde çift başlı kartal, Arnavutluk, Sırbistan, Karadağ gibi bazı ülkelerin bayraklarında ve çeşitli spor kulüplerinin armalarında yer almaktadır.

İstanbul'un yeraltından dolaşan tünellerin hikayesi, farklı medeniyetlerin şehre bıraktığı miras olarak özetlenebilir. Bu tünellerin bazıları su yolları ve kanalizasyon amacıyla inşa edilmiştir. Bazı öne çıkan hikayeler: - Ayasofya ve Topkapı Sarayı: Göksel Gülensoy'un araştırmalarına göre, Ayasofya'nın altında altı sarnıç bulunmaktadır ve bu sarnıçlardan bazıları Topkapı Sarayı'na kadar uzanır. - Düyun-u Umumiye: Osmanlı döneminde, bugün İstanbul Erkek Lisesi olarak kullanılan Düyun-u Umumiye binasında, Sirkeci Postanesi ve Yerebatan Sarnıcı'na ulaşan iki ayrı tünel olduğu bilinmektedir. - Askeri tüneller: Ayvansaray-Yedikule tünellerinin askeri amaçla açıldığı, ancak farklı amaçlar için de kullanılmış olabileceği rivayet edilmektedir. - Gizemli kaçış yolları: Bizans döneminde imparatorların ve saray mensuplarının, İstanbul'un fethinin ardından Osmanlı'dan kaçmak için bu tünelleri kullandıkları iddia edilmektedir. Günümüzde, bu tünellerin birçoğu güvenlik nedeniyle kapatılmış durumdadır.

Arkeoloji müzelerinde dünyanın çeşitli medeniyetlerine ait eserler sergilenmektedir. Bu medeniyetler arasında öne çıkanlar şunlardır: Anadolu ve Mezopotamya: Osmanlı İmparatorluğu'nun sınırları içinde yer alan medeniyetlere ait eserler. Antik Yunan ve Roma: Heykeller, lahitler, çömlekler ve tarihi belgeler gibi eserler. Mısır: Antik Mısır dönemine ait eserler. Hitit, Asur, Babil ve Pers: Eski Yakın Doğu uygarlıklarına ait eserler. İslam ve Orta Doğu: İslami mimari, el sanatları, cam, seramik ve mücevher gibi eserler.

Boyabat Kalesi'nin hikayesi, çeşitli kaynaklarda farklı şekillerde anlatılmaktadır. Genel kabul gören hikayeye göre, kale, Paflagonyalılar tarafından M.Ö. 6. yüzyılda inşa edilmiştir. Bir diğer hikaye, kalenin kurulduğu bazalt kayalıklarının karşısında, aynı şekilde bir kayalık tepenin daha olduğunu ve bu tepeye "Kırkkızlar Kayası" denildiğini anlatır. Ayrıca, kalenin altında bulunan ve Boyabat ilçesinin altından dolaştığı düşünülen büyük bir yeraltı şehrinin de Roma ve Bizans dönemine ait olduğu düşünülmektedir.

Selge Antik Kenti'nde çeşitli dönemlerde farklı halklar yaşamıştır. Kuruluş Dönemi: Selge, Pisidya Bölgesi'nde Pisidyalıların yerli halkı tarafından M.Ö. 5. yüzyılda kurulmuştur. Lidya ve Pers Yönetimi: Kent, sırasıyla Lidya ve Pers hakimiyetine girmiştir. Roma Dönemi: En parlak dönemini Roma yönetiminde yaşamış, bu dönemde nüfusun 20 bin kişiye kadar çıktığı kaydedilmiştir. Bizans Dönemi: Bizans (Doğu Roma) döneminde Zerk adıyla anılmış ve göçer bir yerleşim yeri olmuştur. Türk Dönemi: 13. yüzyılda Türklerin egemenliği altına girdikten sonra, kent Altınkaya (Zerk) adıyla günümüze kadar gelmiştir.

Eski Çağ'da birçok medeniyet vardı. Bunlardan bazıları şunlardır: Mezopotamya Medeniyetleri: Sümerler, Akkadlar, Babiller, Asurlular. Mısır Medeniyeti: Firavunlar tarafından yönetilen, piramitler, hiyeroglif yazı sistemi ve tıp alanında önemli katkılarda bulunan medeniyet. Anadolu Medeniyetleri: Hititler, Lidyalılar, Frigler. Hint Medeniyeti: İndus Vadisi Medeniyeti, din, felsefe ve sanat alanlarında önemli katkılarda bulunmuştur. Çin Medeniyeti: İpek Yolu, Çin Seddi ve Konfüçyüsçülük gibi unsurlarıyla bilinir, kağıt, barut, pusula ve matbaanın icadı gibi teknolojik buluşlara ev sahipliği yapmıştır.

İlk dört büyük medeniyet olarak kabul edilenler şunlardır: 1. Mezopotamya Medeniyeti: Sümerler, Babiller ve Asurlular gibi medeniyetleri içerir. 2. Antik Mısır Medeniyeti: Piramitler, tapınak mimarisi, tıp ve mumyalama teknikleri ile tanınır. 3. Antik Yunan Medeniyeti: Felsefe, bilim, olimpiyat oyunları ve tiyatro gibi alanlarda Batı uygarlığının temellerini atmıştır. 4. Roma İmparatorluğu: Roma Hukuku, Kolezyum ve yollar gibi mimari eserleriyle bilinir.

Dara'da tarih boyunca Parth, Seleukos, Doğu Roma İmparatorluğu ve Sasani İmparatorluğu gibi çeşitli medeniyetler yaşamıştır. Kentin terk edilme nedenleri ise şu şekilde sıralanabilir: - 14. yüzyılda küçük bir köy yerleşkesine dönüşmesi. - 1251-1259 yılları arasında İlhanlılar tarafından tahrip edilmesi. - 18. yüzyılın sonlarına doğru görkemli Roma kentinin üzerindeki yerleşimin terk edilmesi.

Eskiçağ medeniyetleri, Asya, Avrupa, Afrika ve Amerika kıtalarında ortaya çıkmıştır. Bazı önemli eskiçağ medeniyetleri ve bulundukları bölgeler: Mezopotamya Medeniyetleri: Orta Doğu'da, özellikle Irak ve çevresinde. Mısır Medeniyeti: Kuzey Afrika'da, Nil Nehri boyunca. Anadolu Medeniyetleri: Anadolu Yarımadası'nda, Türkiye ve çevresinde (Hititler, Frigler, Lidyalılar). Yunan ve Roma Medeniyetleri: Ege Denizi ve çevresinde, İtalya'da. Hint Medeniyeti: Hindistan'da. Çin Medeniyeti: Çin'de. Maya, Aztek ve İnka Medeniyetleri: Orta ve Güney Amerika'da.

9. sınıf tarih dersinde işlenen Eski Çağ medeniyetleri yedi ana başlık altında toplanmaktadır: 1. Mezopotamya Medeniyetleri. 2. Mısır Medeniyeti. 3. Anadolu Medeniyetleri. 4. Hint Medeniyeti. 5. Çin Medeniyeti. 6. Doğu Akdeniz Medeniyetleri. 7. Yunan Medeniyeti.

Gitarı ilk bulan kişi kesin olarak bilinmemekle birlikte, ilk telli çalgıların Babil medeniyetinde ortaya çıktığı düşünülmektedir. Modern gitarın gelişiminde ise İspanyol luthier Antonio de Torres önemli bir rol oynamıştır.

Peri Bacaları'nda tarih boyunca çeşitli medeniyetler yaşamıştır. Bunlar arasında: Hititler, Bizanslılar, Persler, Selçuklular ve Osmanlılar bulunmaktadır. Ayrıca, 3. yüzyılda ilk Hristiyanlar, inançlarını özgürce yaşayabilmek için peri bacalarını sığınak, ibadethane ve ev olarak kullanmışlardır.