Hitit

Zile, Anadolu'nun 7000 yıllık tarihi geçmişi ile Hitit, Frig, Pers, Pontus, Roma ve Bizans kültürlerinin tesiri altında kalmış bir yerleşim yeridir.

İvriz Kaya Kabartması'nda anlatılan, Geç Hitit Dönemi'nde Kral Varpalavas'ın, Fırtına Tanrısı Tarhundas'a olan saygısını sunmasıdır. Kabartmada, Tarhundas bir elinde başak, diğer elinde ise üzüm salkımı tutarken, Kral Varpalavas daha küçük boyutta ve dua eder şekilde tasvir edilmiştir. Ayrıca, iki figür arasında yer alan hiyeroglif yazıda şu ifadeler yer almaktadır: "Ben hakim ve kahraman Tuvana Kralı Varpalavas; sarayda bir prens iken, bu asmaları diktim, Tarhundas onlara bereket ve bolluk versin".

Hitit uygarlığı, kültürel ve tarihi önemi nedeniyle KTB (Kültür ve Turizm Bakanlığı) tarafından korunmaktadır. Bu uygarlık, Anadolu'da siyasal birliği sağlayan ilk devlet olarak, hukuk, devlet yönetimi, din ve sanat gibi alanlarda önemli gelişmeler kaydetmiştir. Öne çıkan koruma nedenleri: - Yazılı kanunlar: Hitit kanunları, medeni hukuk ve ceza hukukunun gelişimine büyük katkı sağlamıştır. - Tarih yazıcılığı: Anal adı verilen yıllıklar, tarafsız bir tarih anlayışına sahip olup, tarih yazıcılığının ilk örnekleri arasında yer alır. - Mimari ve sanat: Hitit mimarisi ve sanatı, Anadolu'ya özgü bir üslup geliştirerek, dönemin kültürel mirasına zenginlik katmıştır.

Hitit Müzesi'nde (Boğazkale Müzesi) bulunan bazı eserler şunlardır: Kalkolitik Dönem Eserleri: M.Ö. 5500-3000 yıllarına ait keski eşyaları, kaplar, ok uçları ve balta kalıpları. Eski Tunç Çağı Eserleri: M.Ö. 3000-2000 yılları arasında yaşamış Hatti dönemine ait eserler. Asur Ticaret Kolonileri Çağı Eserleri: Hiyeroglif yazı tabletleri ve çeşitli süs eşyaları. Hitit Dönemi Eserleri: Hiyeroglif ve çivi yazısı tabletleri, pişmiş toprak kaplar ve vazolar, 3 boyutlu Hattuşa antik kenti maketi. Savaş Zırhları ve Silahlar: Hitit askerlerinin giydiği bakır zırhlar ve çeşitli madenlerden yapılmış savaş eşyaları. Yazılıkaya Açık Hava Tapınağı Eserleri: Hitit dinine ait çeşitli eşyalar. Müzede ayrıca Frig, Galat, Roma ve Bizans dönemlerine ait eserler de sergilenmektedir.

Büklükale'de yapılan kazı çalışmalarında Hitit İmparatorluğu'na ait 3 bin 300 yıllık bir çivi yazılı kil tablet bulundu. Bu tablet, Hititçe ve Hurrice yazılmış olup, Hitit kraliyet ailesinin dini törenlerini anlatıyor.

Malatya'nın adı, Hititçe "bal" anlamına gelen "melid" kelimesinden türemiştir. Bu nedenle, şehrin ismi "Malatya" olarak anılmaktadır.

9. Sınıf Tarih Tuna Matbaacılık Ders Kitabı Sayfa 60'ta Hitit krallarının meşruiyetlerini tanrılara dayandırmalarının nedenleri açıklanmaktadır.

Haymana kaplıcaları, tarihi eserler arasında yer almaktadır. Bu kaplıcaların tarihi, Hitit dönemine kadar uzanmaktadır.

Bozok'ta (Yozgat) yapılan arkeolojik kazılar şu şekildedir: 1. Hitit, Sümer ve Roma Dönemlerine Ait Ekmek Kazıları: Bozok Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü, 3 bin 500 yıllık tabletlerden ilham alarak Hitit, Sümer ve Roma dönemlerine ait 8 çeşit ekmek üretti. 2. Ortaçağ Bozok Türk Şehri Kazıları: Kazakistan'ın Nursultan kentinde, 1998 yılında yapılan kazılarda, Oğuzların Bozok koluna ait kalıntılar bulundu ve şehrin 7. ve 8. yüzyıllara dayandığı anlaşıldı.

Norşuntepe'de, Neolitik ve Kalkolitik dönemlerden itibaren (yaklaşık 5000 BCE) insanlar yaşamıştır. Önemli yerleşim dönemleri arasında Erken Tunç Çağı, Demir Çağı ve Orta Çağ da yer alır. Norşuntepe'nin, Mezopotamya ve Kafkasya ile ticaret yapan, gezgin toplulukların uğrak noktası olduğu ve bu sayede kültürel ve ekonomik açıdan önemli bir merkez haline geldiği düşünülmektedir.

Hititlerin en önemli kanunlarından biri, kölelere para ödeyerek özgürlüğüne kavuşabilme ve evlenme hakkı tanıyan kanun olarak kabul edilir. Ayrıca, Hitit kanunlarında ölüm cezalarının sadece büyücülük veya krala karşı gelme gibi ciddi suçlar için uygulanabileceği belirtilmiştir.

Eski Çağ'da Anadolu'da hukuk, genellikle dini inançlarla şekillenmiştir. Bazı özellikler: - Hitit hukuku, suçlulara maddi cezalar uygulamış ve tarımsal üretimi korumak adına çeşitli kanunlar geliştirmiştir. - Frigler, özellikle tarım ve hayvancılık gibi ekonomik faaliyetleri düzenleyen kanunlar yapmışlardır. - Anadolu'daki devletler, hem iç düzeni sağlamak hem de dini törenleri kontrol altında tutmak için hukuki düzenlemeleri sıkı bir şekilde uygulamışlardır.

Hitit İmparatorluğu'nun sınırları, M.Ö. 14. ve 13. yüzyıllarda en geniş dönemine ulaştığında şu bölgeleri kapsamaktaydı: Anadolu: İmparatorluğun merkezi ve asıl vatanı Anadolu idi. Suriye ve Kuzey Mezopotamya: Suriye'nin kuzey bölgeleri ve Kuzey Mezopotamya kontrol altına alınmıştı. Güney Mezopotamya: Fırat Nehri'nin batı kıyılarına kadar hakimiyet sağlanmıştı. Kıbrıs ve Akdeniz Kıyıları: Akdeniz kıyılarında bazı bölgeler kontrol altındaydı ve Kıbrıs'ta da etkili olunmuştu. Güneydoğu Avrupa: Balkanlar'ın bazı kısımlarına kadar uzanan bir sınır vardı. İmparatorluk, zamanla iç ve dış etkenlerle zayıflamış ve çökmüştür.

Hitit kanunlarının özellikleri şunlardır: 1. Kraliyet Yetkisi: Hitit kanunları, Büyük Kral'ın yetkisi altında idi ve kral, aynı zamanda başkomutan, baş yargıç ve başrahip olarak görev yapardı. 2. Yazılı Hukuk: Kanunlar, kil tabletler üzerine yazılarak topluma duyurulurdu. 3. Ahilik Prensipleri: Hitit toplumu, bireylerin birbirlerine karşı sorumluluklarını ve haklarını belirleyen ahilik prensiplerine büyük önem verirdi. 4. Mülkiyet Hakları: Toprak sahipliği ve mülkiyet hakları büyük bir önem taşıyordu, köleler bile mülk sahibi olabilirdi. 5. Ceza Sistemi: Cinayet, hırsızlık gibi suçlar için belirli cezalar vardı ve cezalar, suçun ciddiyetine göre değişirdi. 6. Sosyal Eşitlik: Kadın ve erkek her koşulda eşit sayılırdı ve kanunlar önünde cinsiyet ayrımcılığı yapılmazdı. 7. Kölelerin Hakları: Köleler, para ödeyerek özgürlüğüne kavuşabilme ve evlenme hakkına sahipti.

Hitit hukukunda şu ilkeler bulunmaktaydı: 1. Kralın Yasaları: Hukuk, kral tarafından belirlenen yasal düzenlemelere dayanıyordu ve kanunlar yazılı olarak ilan ediliyordu. 2. Ahilik: Bireylerin birbirlerine karşı sorumluluklarını ve haklarını belirleyen bir sistemdi, toplum içindeki adalete ve uyuma katkıda bulunuyordu. 3. Mülkiyet Hakları: Toprak sahipliği büyük önem taşıyordu ve mülkiyet hakları sıkı bir şekilde korunuyordu. 4. Miras Hukuku: Varisler arasında mülkiyetin düzenli bir şekilde paylaşılmasını sağlıyordu. 5. Suç ve Ceza: Cinayet, hırsızlık gibi suçlar belirli bir ceza sistemine tabi tutuluyordu ve ceza, suçun ciddiyetine bağlı olarak değişiyordu. 6. Kölelik: Köleler, belirli şartlar altında özgürlüklerini kazanabiliyor ve mülkiyet sahibi olabiliyorlardı. 7. Yargı Sistemi: Mahkemeler, özellikle büyük şehirlerde, krallığın çeşitli bölgelerinde faaliyet gösteriyordu.

Çorum'un en tarihi yeri olarak Hattuşa Antik Kenti öne çıkmaktadır. Hattuşa, Hitit İmparatorluğu'nun başkenti olup, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer almaktadır.

Maraş'ın eski adı, şehrin kurucusu olan Hitit kumandanı Maraj'dan gelmektedir.

Çorum'da bulunan Hitit şehri Hattuşa'dır.

Alacahöyük, birçok nedenden dolayı önemlidir: 1. Tarihî Zenginlik: Alacahöyük, M.Ö. 5000'li yıllara kadar uzanan köklü geçmişiyle, medeniyet tarihinde eşsiz bir yolculuğa çıkarma imkanı sunar. 2. Farklı Medeniyetlere Ev Sahipliği: Ören yerinde Kalkolitik çağ, Eski Tunç Çağı, Hitit, Frig, Bizans, Roma, Selçuklu ve Osmanlı dönemine ait eserleri görmek mümkündür. 3. Hitit Dönemi: Hititler tarafından yapılan ve yeraltı sularıyla beslenen Hitit Barajı, günümüzde de kullanılmaya devam etmektedir. 4. Kral Mezarları: Eski Tunç Çağına ait kral mezarları, bölgedeki en görkemli kalıntılar arasında yer alır. 5. Bilimsel Çalışmalar: Alacahöyük, ilk milli kazı alanlarından biri olup, 1935 yılından beri yapılan kazılarla Anadolu'nun antik tarihini ve uygarlıklarını anlamaya yönelik önemli bilgiler sunmaktadır.

Hattiler, Hitit İmparatorluğu'nun çöküşüyle birlikte bölgedeki siyasi karışıklıklar ve göçler sonucunda yok olmuş olabilirler. Ayrıca, salgın hastalık, kuraklık veya kıtlık gibi nedenlerin de Hattilerin ortadan kaybolmasında etkili olduğu düşünülmektedir.