Hitit

Zile, tarih boyunca birçok farklı kültürün etkisi altında kalmıştır. Bu kültürler arasında Hitit, Frig, Pers, Pontus, Roma ve Bizans kültürleri bulunmaktadır. Ayrıca, 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra Türk hakimiyetine giren Zile, Danişmendliler, Selçuklu Türkleri, İlhanlılar, Ertanaoğulları ve Osmanlı gibi Türk devletleri tarafından yönetilmiştir.

İvriz Kaya Anıtı'ndaki kabartmada, bolluk ve bereket tanrısı Tarhundas ile ona dua eden Tuvana Kralı Varpalavas tasvir edilmiştir. Kabartmanın anlattıkları: Tarım ve Bereket: Tarhundas'ın elinde üzüm salkımı ve buğday başakları tutması, bölgedeki tarımsal zenginliği ve tanrının bereketini simgeler. Tanrı-İnsan İlişkisi: Kralın tanrıya dua eder pozisyonda olması, Hititlerde kralların tanrılara hesap verdiği ve onlara sadık olduğu ilişkisini yansıtır. Tarihî ve Kültürel Önem: Kabartma, Hitit döneminin tarımsal yapısını, inançlarını ve sosyo-ekonomik hayatını gösterir. İvriz Kaya Anıtı, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alır ve dünyanın ilk yazılı tarım anıtı olarak kabul edilir.

Hitit uygarlığının KTB (Kültür ve Turizm Bakanlığı) tarafından korunmasının birkaç nedeni vardır: Kültürel ve tarihi önem: Hitit uygarlığı, Anadolu'da siyasal birliği sağlayan ilk devlet olarak hukuk, devlet yönetimi, din ve sanat gibi alanlarda önemli gelişmeler kaydetmiştir. Yazılı kanunlar: Hitit kanunları, medeni hukuk ve ceza hukukunun gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Tarih yazıcılığı: Anal adı verilen yıllıklar, tarafsız bir tarih anlayışına sahip olup, tarih yazıcılığının ilk örnekleri arasında yer alır. Mimari ve sanat: Hitit mimarisi ve sanatı, Anadolu'ya özgü bir üslup geliştirerek, dönemin kültürel mirasına zenginlik katmıştır.

Hitit KTB'de (Kültür ve Turizm Bakanlığı) hangi eserlerin bulunduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, Hitit dönemine ait bazı eserler şu müzelerde sergilenmektedir: Anadolu Medeniyetleri Müzesi: İnandık Vazosu. Çorum Müzesi: Büyük Kral Betimli Ortostat. Boğazkale Müzesi (Hitit Müzesi): Hiyeroglif ve çivi yazısı tabletleri, pişmiş toprak kaplar ve vazolar, 3 boyutlu Hattuşa antik kenti maketi, savaş zırhları ve silahlar, Yazılıkaya Açık Hava Tapınağı eserleri.

Büklükale'de bulunan bazı önemli eserler ve kalıntılar şunlardır: Çivi yazılı tablet parçaları. Sur duvarları. Yapı kalıntıları. Roma dönemine ait mezar ve antik yol. 2024 yılında yapılan kazılarda da Hitit dönemine ait yeni çivi yazılı tablet parçaları bulunmuştur. Kazılarda ele geçen eserler, Kalehöyük Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.

Haymana kaplıcaları tarihi eser olarak kabul edilmez, ancak tarihi bir geçmişe sahiptir. Kaplıcaların tarihi, Hitit dönemine kadar uzanır. Haymana'daki tarihi eserler arasında ise Gavur Kalesi, Külhöyük ve Cimcime Sultan Türbesi gibi yapılar bulunur.

Bozok'ta yapılan arkeolojik kazılardan bazıları şunlardır: Kazakistan'daki Bozok Arkeolojik Kenti'nde yapılan kazılar. Yozgat'taki Bozok Üniversitesi tarafından yapılan kazılar. Ayrıca, 2022 yılında Bozok antik kentine inşa edilecek Bozok Ulusal Açık Hava Müzesi'nin temeli atılmıştır.

Hititlerin en önemli kanununun ne olduğuna dair kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, Hitit kanunlarının bazı önemli özellikleri şunlardır: İnsancıl yapı: Hitit kanunları, dönemine göre oldukça insancıldır; kısasa kısas gibi sert cezalar yerine ödeme yapılması gibi yöntemler uygulanmıştır. Kölelere tanınan haklar: Kölelerin mülk edinebilmesi, özgürlüklerini satın alabilmeleri ve hür bir kadınla evlenebilmeleri gibi haklar tanınmıştır. Sosyal yapı odaklılık: Anadolu halkına özel olarak hazırlandığı için Mezopotamya'da kullanılan kanunlardaki ölüm cezaları yerine para veya dayak cezası gibi yöntemler tercih edilmiştir. Geniş kapsamlı düzenlemeler: Aile, askerlik, doğa ve hayvanlara karşı davranışlar gibi çeşitli konularda kanunlar oluşturulmuştur.

Hitit İmparatorluğu'nun sınırları, MÖ 14. yüzyılın ortasında, I. Şuppiluliuma ve oğlu II. Murşili'nin yönetimi altında en geniş sınırlarına ulaştığında şu bölgelere kadar uzanmıştır: Kuzey Suriye. Güneyde Lübnan. İmparatorluk, Orta Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve bu bölgelerin çevresinde etkili olmuştur. Hitit Krallığı, MÖ 1200'de imparatorluğun çökmesiyle birlikte, Geç Hitit Devletleri olarak Adana'nın kuzeyine ve doğusuna çekilmiş ve bazı devletler MÖ 8. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüştür.

Hitit kanunlarının bazı özellikleri: İnsancıllık: Cinayet gibi ciddi suçlar için ölüm cezası yerine, genellikle tazminat veya zorla çalıştırma cezası uygulanmıştır. Kölelere tanınan haklar: Köleler, mülk edinebilir, özgürlüklerini satın alabilir ve hür bir kadınla evlenebilirdi. Cinsiyet ayrımcılığı olmaması: Kadın ve erkek kanunlar önünde eşit kabul edilmiştir. Çeşitli ceza ve hukuk dalları: Kanunlar, cinayet, saldırı, hırsızlık, kundaklama, sözleşmeler ve emtia fiyatları gibi geniş bir yelpazeyi kapsar. Mezopotamya etkisi: Hitit kanunları, Mezopotamya kanunlarından etkilenmiş, ancak bunları kendi ihtiyaçlarına göre uyarlamıştır. Sosyal yapı: Halkın sosyal yapısı göz önünde bulundurularak, ölüm cezaları yerine para veya dayak cezası tercih edilmiştir. Gelişmiş yargı sistemi: Pankuş adlı soylular meclisi, kralın kararlarını onaylamıştır.

Hitit hukukunda bazı temel ilkeler şunlardır: Bireysel sorumluluk: Suçlunun sadece kendi eylemlerinden sorumlu tutulması esas alınmıştır. Adalet ve eşitlik: Adalet, zenginliğe ve statüye bakılmaksızın herkese eşit olarak dağıtılırdı. Mağdurun zararının karşılanması: Kısasa kısas yerine, mağdurun uğradığı zararın karşılanması ilkesi benimsenmiştir. Mülkiyet haklarının korunması: Mülkiyet hakları büyük önem taşıyordu ve toprak sahipliği ekonomik gücün temelini oluşturuyordu. Ahilik prensipleri: Ahilik, bireylerin birbirlerine karşı sorumluluklarını ve haklarını belirleyen bir sistemdi. Ayrıca, Hitit hukukunda köle hakları da dikkate alınmış; kölelerin mülk edinebilmeleri, özgürlüklerini satın alabilmeleri ve hür bir kadınla evlenebilmeleri sağlanmıştır.

Çorum'un en tarihi yeri olarak Hattuşa Antik Kenti gösterilebilir. Hititler'in başkenti olan Hattuşa, 1986 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi'ne alınmıştır. Çorum'daki diğer tarihi yerlerden bazıları ise şunlardır: Alacahöyük Ören Yeri; Çorum Kalesi; Çorum Müzesi; Şapinuva Ören Yeri; Laçin Kapılıkaya Anıtsal Kaya Mezarı.

Maraş'ın eski adının neden "Maraş" olduğuna dair bazı açıklamalar şunlardır: Hitit Dönemi: Maraş şehrinin ismi, Hitit komutanlarından Maraj adlı biri tarafından kurulduğuna inanılır ve bu nedenle şehir "Maraj" veya "Markasi" olarak anılmıştır. Roma İmparatorluğu Dönemi: M.S. 1. yüzyılda Roma İmparatorluğu bölgeyi ele geçirdiğinde şehrin adı "Germanicia" olarak değiştirilmiştir. Osmanlı Dönemi: Osmanlılar döneminde, bölgede Dulkadiroğulları Beyliği'nin kurulmasından dolayı şehrin adı "Zülkadir" veya "Zülkadiroğlu Maraşı" olarak da anılmıştır. Kurtuluş Savaşı: Maraş, Kurtuluş Savaşı sırasında gösterdiği kahramanca direnişten dolayı 7 Şubat 1973'te Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından "Kahraman" unvanı verilmiş ve adı "Kahramanmaraş" olarak değiştirilmiştir.

Çorum'da bulunan Hitit şehri Hattuşaş (Boğazköy) olarak bilinir. Hattuşaş, Hitit İmparatorluğu'nun başkentidir.

Alacahöyük'ün önemli olmasının bazı nedenleri: Dört farklı kültüre ait yapılar ve eserler bulunması. Kral mezarları. Hitit kültürüne kaynaklık etmesi. Türkiye'nin ilk ulusal kazılarından biri olması.

Hattiler'in neden yok olduğu konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, araştırmacılar Hattiler'in Hititler tarafından asimile edilerek bu halkın kültürü içinde eridiklerini düşünmektedir. Ayrıca, Hattiler'in yok oluşunda M.Ö. 1200 yılında yaşanan kabile göçleri ve istilalar da etkili olmuş olabilir. Arkeolojik kazılar ve araştırmalar devam ederek, Hattiler'in tarihçesi ve yok oluşu hakkında daha fazla bilgi elde edilmeye çalışılmaktadır.

Hititlerin en büyük şehri, Hattuşaş (Boğazköy) olarak kabul edilir. Hattuşaş, Hitit İmparatorluğu'nun başkenti olup, MÖ 17. yüzyıldan MÖ 13. yüzyıla kadar bu görevini sürdürmüştür.

Evet, Hattuşa ve Hitit başkenti aynıdır. Hattuşa, Hitit İmparatorluğu'nun başkenti olarak bilinir.

Hayır, Hatti ve Hitit aynı değildir. Hatti, Hititlerden önce Anadolu'da yaşamış yerli bir halktır. Hititler, M.Ö. 2000 civarında Anadolu'ya göç ederek Hatti beyliklerini egemenlikleri altına almış ve "Hatti Ülkesi" adını kullanmaya devam etmişlerdir. Hitit adı, Hatti kelimesinin bozulmuş halidir.

Hitit uygarlığının bulduğu bazı şeyler şunlardır: Hiyeroglif ve çivi yazısı. Anal adı verilen günlükler. İlk uluslararası yazılı barış anlaşması. Resmi nikah. Savaş arabası.