OrtaÇağ

"Tavşanın İntikamı" ifadesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Orta Çağ El Yazmaları: Orta Çağ el yazmalarındaki kenar boşluklarında yer alan mizahi çizimlerde, tavşanların av hayvanı olmaktan çıkıp avcı oldukları ve bu şekilde intikam aldıkları tasvir edilmiştir. 2. Çizgi Filmler: Modern çizgi filmlerde ise "Tavşan İntikam Peşinde" adlı eserlerde, kurnaz bir tavşanın kaplumbağa ile yaptığı yarışlarda onu yenmek için çeşitli tuzaklar kurarak intikam alması konu edilmektedir.

Orta Çağ'da yaşanan bazı önemli olaylar ve gelişmeler şunlardır: 1. Kavimler Göçü: 375 yılında başladı ve Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasına yol açtı. 2. Feodalite: Orta Çağ Avrupa'sında toprak sahipliği üzerine kurulu bir sistem olan feodalite hakim oldu. 3. Haçlı Seferleri: 11. ve 13. yüzyıllar arasında düzenlenen seferler, Hristiyan Avrupa'nın Kudüs'ü Müslümanlardan geri alma girişimiydi. 4. İslam'ın Yayılması: 7. yüzyılda Muhammed önderliğinde İslam dini doğdu ve Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Asya'nın büyük bir kısmına yayıldı. 5. Bilim ve Kültür: İslam dünyasında Bağdat, Kahire, Kurtuba gibi şehirler önemli bilim ve kültür merkezleri haline geldi. 6. Bizans İmparatorluğu: Doğu Roma İmparatorluğu olarak da bilinen Bizans, Orta Çağ boyunca varlığını sürdürdü. 7. Moğol İmparatorluğu: Cengiz Han yönetiminde birleşen Moğollar, Orta Çağ'ın en korkulan gücü haline geldi.

Orta Çağ'ın "karanlık" olarak adlandırılmasının birkaç nedeni vardır: 1. Bilgi Erişiminin Sınırlılığı: Kitaplar el yazmasıydı ve sadece manastır ve kiliselerde bulunurdu, bu da bilginin yayılmasını sınırlıyordu. 2. Sosyal ve Ekonomik Karışıklık: Feodal sistem, toplumda büyük bir uçurum yaratmış, köylülerin soyluların baskısı altında kalmasına ve ekonomik dengesizliklere yol açmıştı. 3. Kısıtlı Teknolojik Gelişme: Tarım araçları ve yapı teknikleri gibi temel teknolojilerde çok az ilerleme kaydedilmişti, bu da üretkenliği düşürmüştü. 4. Din ve İnanç Baskısı: Kilise, farklı düşünceleri bastırmış ve tek doğru inancı dayatarak bilimsel ve felsefi düşüncenin gelişimini engellemişti. 5. Savaşlar ve Çatışmalar: Sürekli savaşlar ve salgın hastalıklar toplumu istikrarsızlaştırmış ve insanların günlük yaşamlarını olumsuz etkilemişti. Ancak, Orta Çağ'ın sonlarına doğru Aydınlanma Çağı ile birlikte bu karanlık dönem sona ermiş ve Avrupa'da büyük değişimler yaşanmıştır.

Orta Çağ'da Avrupa'nın özellikleri şunlardır: 1. Siyasi Yapı: Merkeziyetçi bir yapı yerine feodal sistem hakimdi. 2. Sosyal Sınıflar: Toplum, soylular, din adamları, burjuvalar ve köylüler gibi sınıflara ayrılmıştı. 3. Dini Durum: Kilise, tüm gücün elinde olduğu ve skolastik düşüncenin hakim olduğu bir dönemdi. 4. Ekonomik Durum: Temel zenginlik kaynağı topraktı. 5. Kültürel Miras: Mimari, edebiyat, sanat ve eğitimde önemli gelişmeler yaşandı.

İlk Çağ, Orta Çağ ve Yeni Çağ, insanlık tarihini dönemlere ayıran tarihi devirlerdir. 1. İlk Çağ: Yazının icadıyla başlayıp (M.Ö. 3000) Kavimler Göçü veya Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılışına kadar (M.S. 375 veya 476) süren dönemdir. Bu çağda; - Şehir devletleri ve merkezi imparatorluklar hakimdir. - Çok tanrılı dinler yaygındır, tek tanrılı dinler ise sonradan ortaya çıkmıştır. - İyon ve Yunan şehir devletlerinde demokrasi uygulamaları ve pozitif bilimlerde gelişmeler görülmüştür. 2. Orta Çağ: Kavimler Göçü ile başlayıp İstanbul'un fethine kadar (1453) süren dönemdir. Bu çağda; - Musevilik, Hristiyanlık ve İslamiyet yayılırken, çok tanrılı dinler önemini yitirmiştir. - Avrupa'da feodalite rejimi yaygınlaşmıştır. - Haçlı Seferleri, Moğol İstilası ve Yüzyıl Savaşları gibi önemli olaylar yaşanmıştır. 3. Yeni Çağ: Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethinden (1453) Fransız İhtilali'ne kadar (1789) süren dönemdir. Bu çağda; - Avrupa'da feodalitenin yerini mutlak krallıklar almıştır. - Rönesans ve Reform hareketleri ile kilisenin gücü zayıflamış, bilim ve sanat gelişmiştir. - İspanya, Portekiz, İngiltere ve Fransa gibi devletler sömürgecilik faaliyetleri sonucunda güçlenmiştir.

Orta Çağ'da Avrupa, tarihin şekillenmesinde önemli bir rol oynadığı ve zengin bir kültürel miras bıraktığı için önemlidir. Orta Çağ Avrupa'sının önemi şu başlıklarla özetlenebilir: Siyasi Yapı: Feodalite sistemi, Avrupa'nın siyasi yapısını oluşturmuş ve modern Avrupa'nın siyasi sistemlerinin temelini atmıştır. Dini Hayat: Katolik Kilisesi'nin etkisi altında, dini inançlar toplumun tüm alanlarını etkilemiş ve kilise ekonomik yönden güçlenmiştir. Ekonomik Gelişim: Temel zenginlik kaynağı toprak olmuş, Haçlı Seferleri sonrası Akdeniz ticareti canlanmış ve İtalyan şehir devletleri ticari hayatta ilerlemiştir. Bilimsel ve Teknik Gelişmeler: Haçlı Seferleri sırasında İslam dünyasından öğrenilen barut, pusula, kâğıt ve matbaa gibi buluşlar Avrupa'ya taşınmış ve bilimsel hayatı canlandırmıştır. Sanat ve Mimarlık: Romanesk ve gotik mimari tarzları ile önemli mimari eserler ve sanat eserleri üretilmiştir.

TYT tarih testinde Orta Çağ'da Avrupa konusu 1-2 soru arasında çıkmaktadır.

Feodalite (derebeylik), Orta Çağ'ın toplumsal, siyasal ve ekonomik örgütleniş biçimi olarak tanımlanır. Feodalitenin temel özellikleri şunlardır: - Toprak mülkiyeti: Üretimin ana aracı olan toprak, gücün ve zenginliğin temel kaynağı olarak kabul edilir. - Sınıfsal yapı: Toplum genellikle soylular, rahipler ve köylüler gibi sınıflara ayrılır. - Kişisel sadakat: Soylular, koruma ve hizmet karşılığında köylülerden bağlılık yemini alırlarken, köylüler de soylulara sadık kalmak zorundaydılar. - Yerel yönetim: Merkezî otorite zayıftır, yerellik görülür. Feodalite, Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra Avrupa'da egemen olmuş ve Sanayi Devrimi ile tamamen yok olmuştur.

Medieval II: Total War oyunu, 1080 ile 1530 yılları arasındaki Orta Çağ savaş dönemini anlatmaktadır.

"Orta Çağ" ifadesi büyük harfle yazılır. İşte bazı örnek cümleler: 1. Doğru Kullanım: "Orta Çağ'da vebadan büyük korku duyuluyordu". 2. Doğru Kullanım: "Pencereler muhtemelen Orta Çağ'ın sonlarında yapılmış olmalı". 3. Yanlış Kullanım: "Orta çağ ile ilgili kitaplar okumayı çok seviyordu" (Orta çağ ayrı yazılmalıdır).

Orta Çağ, genellikle üç döneme ayrılır: 1. Erken Orta Çağ (5. - 10. yüzyıl). 2. Yüksek Orta Çağ (11. - 13. yüzyıl). 3. Geç Orta Çağ (14. - 15. yüzyıl).

Carmina Burana, 11. ve 12. yüzyıllara tarihli 254 şiirden oluşan ve Orta Çağ Latincesi ile kaleme alınmış bir eserdir. Eserde işlenen temalar arasında aşk, içki, şehvet ve dönemin toplumsal konuları yer alır. Alman besteci Carl Orff, bu şiirlerden 24 tanesini kullanarak 1935 yılında sahne kantatı oluşturmuş ve eseri 1937'de ilk defa gösterime koymuştur.

Tümeller problemi, Orta Çağ felsefesine hakim olan ve nesnelerin sahip oldukları özgülüklerin (tümellerin) gerçek varlıklar mı yoksa zihinsel soyutlamalar mı olduğu sorusunu ele alan bir tartışmadır. Bu tartışma kapsamında üç ana görüş ortaya çıkmıştır: 1. Gerçekçilik (Realizm): Tümellerin, nesnelerden bağımsız olarak var olduğunu ve onların dışında veya üstünde bulunduğunu savunur. 2. Kavramcılık (Konseptualizm): Tümellerin var olduğunu, ancak nesnelerin içinde ve onlara bağımlı olduğunu öne sürer. 3. Adcılık (Nominalizm): Sadece nesnelerin var olduğunu, tümellerin ise benzer nesnelere verilen adlardan ibaret olduğunu savunur.

İlk Çağ ve Orta Çağ arasındaki temel farklar şunlardır: İlk Çağ: - Zaman Çerçevesi: MÖ 3000 civarında başlar ve MS 476'da Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasıyla sona erer. - Toplumsal Yapı: Genellikle şehir devletleri ve imparatorluklar şeklinde örgütlenmiş topluluklar. - Din ve Kültür: Politeizm (birden fazla tanrıya inanma) yaygındır. - Eğitim ve Bilim: Antik Yunan'da filozoflar ve bilginlerin çıkarttığı bir dönem; matematik, felsefe ve bilimde ilerlemeler yaşanmıştır. Orta Çağ: - Zaman Çerçevesi: MS 476 ile 1453 arasındaki dönemi kapsar. - Toplumsal Yapı: Feodal sistemdeki soylular, derebeyler ve köylüler arasında sıkı bir sınıf ayrımı. - Din ve Kültür: Hristiyanlık, Avrupa'da yaygın din haline geldi; kilise büyük bir siyasi ve kültürel etkiye sahipti. - Teknoloji ve İlerleme: Su değirmenleri, manastırlarda kopyalama yöntemleri gibi bazı teknolojik gelişmeler, ancak genelde teknolojik ilerleme yavaştı.

Orta Çağ'da dünya ile ilgili test soruları, genellikle aşağıdaki konuları kapsar: 1. Siyasi Yapılar: Orta Çağ'da imparatorluklarda sosyal, ekonomik ve askeri durum. 2. Tarım ve Ticaret: İlk ve Orta Çağ'da ekonomi, ticaret yolları ve toplumsal tabakalaşma. 3. Ordu: Yerleşik ve konar-göçerlerin arasındaki savaşlar. 4. Kanunlar: 12 Levha Kanunları, Justinianus Kanunları ve Cengiz Yasası gibi hukuki düzenlemeler. 5. Haçlı Seferleri: Pusulanın Avrupa'da tanınması, denizcilikteki gelişmeler ve kültürel sonuçlar. Örnek sorular: - Orta Çağ Avrupası'nda Katolik Kilisesi'nin siyasi gücünü gösteren özellikler nelerdir? - Kavimler Göçü'nün siyasi bir sonucu olarak ne söylenebilir? - Feodalite rejiminin ortaya çıkmasında etkili olan faktörler nelerdir?

Kral Arthur'un son savaşı, Camlann Savaşı olarak bilinir ve 6. yüzyılın başlarında gerçekleştiği kabul edilir.

Geçmişe etkili vergi uygulaması, Orta Çağ döneminde başlamıştır.

9. sınıf tarih dersinin 2. yazılı sınavında aşağıdaki konular yer alabilir: 1. Orta Çağ Medeniyetleri: Orta Çağ'da yaşanan kitlesel göçler, Orta Çağ'daki başlıca devletlerin yönetim ve ordu yapıları, Orta Çağ'daki ticaret yolları, Orta Çağ'daki medeniyet havzalarında bilim, kültür ve sanat. 2. İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası: Türklerin tarih sahnesine çıkışı, İç Asya'da kurulan Türk devletleri, İlk Türk devletlerinde güç ve yönetim yapısı, Türk göçleri, Kavimler Göçü ve Avrupa Hun Devleti. 3. İslam Medeniyetinin Doğuşu: İslamiyet'in doğuşu sırasında dünyanın genel durumu, Hz. Muhammed ve İslamiyet, Dört Halife Dönemi, Halifelik saltanata dönüşüyor, Abbasiler, Mısır'da kurulan Türk devletleri.

Feodal beylik, Orta Çağ Avrupa'sında toprak sahiplerinin güçlendiği ve siyasi yapıların şekillendiği bir dönemi ifade eder. Bu sistemde, feodal beyler (soylular) sahip oldukları topraklarda geniş bir yetkiye sahipti ve bu toprakları işleyerek vergi veya işgücü karşılığında hükümdara hizmet ederlerdi. Feodal beylikler, hiyerarşik bir yapıya sahipti ve her toprak sahibi, kendisine bağlı olanlardan belirli bir hizmet veya vergi talep edebilirdi.

Feodal sistem, Orta Çağ Avrupa'sında Roma İmparatorluğu'nun çöküşünün ardından ortaya çıktı. Bu sistemin ortaya çıkmasında etkili olan başlıca nedenler şunlardır: 1. Kavimler Göçü: Kavimlerin yer değiştirmesi sonucu siyasi istikrarsızlık ve kargaşa ortamı oluştu. 2. Merkezi Otoritenin Yok Olması: Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılması, merkezi iktidarın zayıflamasına yol açtı. 3. Can ve Mal Güvenliği Endişesi: Halk, can güvenliğini sağlamak için büyük malikânelere sahip lordların korumasına sığındı. 4. Ekonomik Bunalım: Roma dönemindeki ekonomik düzen, vergilerin artırılması ve ticaretin azalması nedeniyle çöktü. Bu koşullar, feodal sistemin, toprak mülkiyeti ve karşılıklı yükümlülükler üzerine kurulu bir yönetim şekli olarak gelişmesine zemin hazırladı.