Önyargı

"Wonder" filmi, Ekşi Sözlük'te şu şekilde anlatılmaktadır: 2017 yapımı bu film, doğumu esnasında treacher collins sendromuna yakalanarak yüz deformasyonuna uğrayan August'un hikayesini konu almaktadır. Film, önyargılarla örülmüş bir toplumda dramatik bir olayın yeniden doğuş hikayesini anlatmakta ve August'un yanı sıra ablası, arkadaşları ve öğretmenlerinin hayatlarını da ele almaktadır.

"İşin iç yüzünü bilmeyince suizan ederler" ifadesi, bir konu hakkında yeterli bilgiye sahip olmadan önyargılı olarak olumsuz kanaat taşımak anlamına gelir.

"Handan" kitabının ana fikri, insanların seçim yaparken daha dikkatli olmaları ve ikili ilişkilerde ağırlığını koyabilmeleri gerekliliğini vurgulamaktadır. Ayrıca, önyargılı yaklaşımın hem bireylere hem de topluma zarar vereceği mesajı da kitapta işlenmektedir.

En tehlikeli bilişsel önyargı olarak kabul edilebilecek tek bir önyargı yoktur, çünkü bunlar genellikle karmaşık ve birbirine bağlı fenomenlerdir. Ancak, bazı yaygın ve tehlikeli bilişsel önyargılar şunlardır: 1. Doğrulama Önyargısı: Mevcut inançları doğrulayan bilgileri arama ve çelişkili kanıtları görmezden gelme eğilimi. 2. Temel Oran Yanılgısı: Tekil örneklere veya anekdotlara odaklanarak bir olayın genel olasılığını göz ardı etme. 3. Halo Etkisi: Bir kişinin veya bir şeyin bir yönündeki izlenimin, o kişinin veya şeyin diğer yönleri hakkındaki izlenimleri etkilemesi.

Önyargıların ilk ve en önemli kaynağı, toplumsal öğrenme ve toplumsallaşma sürecidir. Önyargılar, aile, akran, kitle iletişim araçları ve toplumdan öğrenilir.

Damgalamaya neden olan faktörler çeşitli toplumsal ve bireysel dinamiklerden kaynaklanır: 1. Kültür ve Önyargılar: Toplumun kültürel normları, dini inançları ve önyargıları damgalama sürecini tetikler. 2. Güç Dengeleri: Toplumsal yapı içindeki güç ilişkileri ve hiyerarşiler, damgalanmanın var olması için gereklidir. 3. Medya ve İletişim: Haber medyası ve diğer iletişim kanalları, damgalayıcı içerikler üreterek algıyı etkiler. 4. Stereotipiler: Toplumun belirli gruplar hakkında oluşturduğu sabit ve genelleştirilmiş düşünceler (stereotipiler) damgalanmayı pekiştirir. 5. Bireysel Özellikler: Düşük benlik saygısı, yüksek anksiyete ve dış kontrol odaklılık gibi bireysel özellikler damgalama eğilimini artırır. 6. Sosyal Çevre: Aile, arkadaşlar ve sosyal çevrenin tutumu, bireylerin kendilerini damgalanmış hissetmelerine neden olabilir.

Dar görüşlü insanlar genellikle şu şekilde davranır: 1. Kültürel çeşitliliği reddederler: Diğer kültürlerin, değerlerin ve normların önemini küçümser veya tamamen reddederler. 2. Önyargılı ve stereotipik düşünürler: Diğer kültürler ve insanlar hakkında önyargılı ve yanlış bilgilere dayanan düşüncelere sahiptirler. 3. Değişime ve yeniliğe kapalıdırlar: Yeni fikirlere, yöntemlere ve değişime karşı direnç gösterirler. 4. Yabancı korkusu (xenofobi) yaşarlar: Farklı kültürlerden gelen insanlara karşı korku ve güvensizlik beslerler. 5. Etnik ve kültürel üstünlük iddiası yaparlar: Kendi etnik veya kültürel grubunu diğerlerinden üstün görürler. 6. İletişim engelleri yaşarlar: Farklı kültürlerden gelen insanlarla etkili iletişim kurmakta zorlanırlar. 7. Klişeleşmiş değerler ve normları evrensel kabul ederler: Kendi kültürel değerlerini ve normlarını evrensel olarak görürler ve diğer kültürlerin değerlerini görmezden gelirler.

Önyargıyı anlatan en iyi filmlerden bazıları şunlardır: 1. "Yeşil Yol" (The Green Mile) (1999). 2. "Geçmişin Gölgesinde" (American History X) (1998). 3. "Fil Adam" (The Elephant Man) (1980). 4. "Aşk ve Gurur" (Pride & Prejudice) (2005). 5. "Çarpışma" (Crash) (2004).

Zootropolis: Hayvanlar Şehri filmi, farklı hayvanların bir arada yaşadığı modern bir metropolde geçen polisiye bir hikayeyi anlatıyor. Filmde, polis olmak isteyen küçük tavşan Judy'nin, büyük ve sert mizaçlı hayvanların arasında kendini kanıtlama çabası ve bu süreçte sahtekar tilki Nick Wilde ile işbirliği yaparak önemli bir olayı çözmeye çalışması konu ediliyor. Ayrıca, eşit hakların ve karşılıklı saygının vurgulandığı film, medeniyetin yozlaşmış hali ve önyargıların eleştirisini de yapıyor.

Kalıp yargı (stereotip) örnekleri şunlardır: 1. "Mühendisler sosyal becerileri düşük insanlardır." (Tüm mühendislerin teknik becerileri yüksek olmasına rağmen sosyal iletişimde başarısız oldukları yanılgısı). 2. "Kadınlar araba kullanmayı bilmez." (Kadınların sürüş becerilerinin erkeklere kıyasla daha düşük olduğuna dair cinsiyetçi bir genelleme). 3. "Sanatçılar duygusal ve mantıksızdır." (Sanatla ilgilenen kişilerin duygusal zekasının yüksek olduğu ama rasyonel düşünme becerilerinin zayıf olduğu düşüncesi). 4. "Gençler sorumsuzdur ve geleceği düşünmezler." (Tüm gençlerin hayatla ilgili ciddi kararlar almakta zorlandığına dair bir varsayım). 5. "Yaşlı insanlar teknoloji kullanamaz." (Yaşlı bireylerin teknolojik cihazlarla ilgilenmediği veya kullanmada yetersiz kaldığına dair yaygın ama yanlış bir inanış). 6. "Yöneticiler her zaman işçileri sömürür." (İş dünyasında sıkça görülen bir önyargı). 7. "Yabancılar her zaman göçmenlerden hoşlanır." (Belirli bir kültür veya millet hakkında yanlış bir genelleme).

"Nefret Yolu" ifadesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Star Wars: Tales of the Empire Animasyon Dizisi Bölümü: "Nefret Yolu", Star Wars: Tales of the Empire animasyon dizisinin üçüncü bölümüdür. 2. Genel Anlamda Nefret Yolu: Nefret yolu ifadesi, önyargı saikiyle işlenen suçları tanımlamak için de kullanılabilir.

Kalıp yargıların özellikleri şunlardır: 1. Genelleyici Olmaları: Kalıp yargılar, bir grup içindeki tüm üyeleri tek bir kalıba sokarak bireysel farklılıkları göz ardı eder. 2. Önyargı İçermeleri: Bu yargılar, belli bir gruba karşı olumlu ya da olumsuz bir önyargıyı yansıtır. 3. Çarpıtılmış Gerçekler Sunmaları: Gerçek durumlardan uzak, basit ve indirgenmiş bir anlayış sunarlar. 4. Değişime Dirençli Olmaları: Yeni bilgi veya deneyimler karşısında bile kalıp yargılar sık sık değişmez, çünkü duygusal veya ideolojik temellere dayanabilirler. 5. Soyutlama Yapmaları: Bireylerin veya durumların spesifik özelliklerini göz ardı ederek daha geniş bir perspektif sunarlar.

İletişimde en önemli engellerden biri önyargı olarak kabul edilir. Diğer önemli iletişim engelleri ise şunlardır: Algılama farklılıkları: Bireylerin olayları farklı düzeyde algılaması, yanlış veya eksik anlamalara yol açar. Tutum ve davranışlar: İletişim kuran kişilerin birbirine karşı olumsuz tutumları, iletişimde başarısızlığa neden olabilir. Dil engelleri: Kelime dağarcığı, aksan veya anlamsal farklılıklar nedeniyle mesajın yanlış anlaşılması.

"Mucize" kitabı, Raquel Jaramillo Palacio tarafından yazılmış ve doğuştan yüzünde bir bozukluk olan August Pullman'ın okula başlama sürecini ve yaşadıklarını konu almaktadır. Kitap, empati kavramının önemini vurgulayarak, August'un çevresindeki insanların onu nasıl algıladığını ve bu algının zamanla nasıl değiştiğini anlatır. Genel olarak, eser bir cesaret öyküsü olarak değerlendirilmektedir.

Kırmızı Araba Teorisi, bir şeyin farkına varıldığında, o şeyin çevrede daha sık görülmeye başlanmasını açıklayan psikolojik bir kavramdır. Bu teori, seçici dikkat ve bilişsel önyargılarla ilişkilidir. Teori aynı zamanda iş dünyasında ve pazarlamada da etkili bir şekilde kullanılmaktadır. Kırmızı Araba Teorisi'nin günlük hayata uyarlanmış hali ise, fırsatların her zaman mevcut olduğu, ancak onları ancak arandığında bulabileceğidir.

Nasrettin Hoca'nın "Köylü ile Şehirli" fıkrası, insanların birbirlerine olan önyargılarını ve yanlış anlamalarını anlatmak istiyor. Fıkrada, bir köylünün şehirli dostunu köye davet etmesi ve şehirlinin çeşitli bahanelerle bu daveti sürekli ertelemesi konu ediliyor. Bu durum, şehirlinin köylüye karşı gösterdiği ilgisizliğin ve anlayışsızlığın bir sonucu olarak yorumlanabilir.

R. J. Palacio'nun "Mucize" (Wonder) kitabı, doğuştan yüzünde ciddi deformasyonlarla doğan August Pullman'ın hikayesini anlatıyor. August, dış görünüşü nedeniyle çevresinden sürekli farklı muamele görüyor ve bu durum onun içine kapanmasına sebep oluyor. Kitapta, August'un yaşadığı zorluklar üzerinden toplumdaki önyargıları sorgulamak ve farklılıkların kabulü, empati, dostluk ve özsaygı gibi temalar işleniyor.

"Memleket Hikayeleri"ndeki "Garip Bir Hediye" hikayesi, Feridun isimli bir gencin, hayatını kurtardığı bir Yahudi'nin hediye ettiği tıraş fırçasının etrafında gelişen olayları anlatır. Hikayede işlenen temel temalar şunlardır: - İyiliklerin Karşılığı: Yapılan iyiliklerin asla karşılıksız kalmayacağı ve kitabı kapağına göre yargılamamamız gerektiği mesajı verilir. - Çaresizlik ve Önyargılar: Feridun'un yaşadığı zorluklar ve toplumun ona karşı olan önyargıları işlenir.

Türkiye'nin en çirkin adamı olarak kabul edilebilecek tek bir kişi yoktur, çünkü bu öznel bir değerlendirmedir. Ancak, 2001 yılında Ordu'nun Fatsa ilçesinde düzenlenen "En Çirkin Erkek" yarışmasında birinci seçilen Celal Bilgin bu tür bir unvana örnek olarak gösterilebilir.

"Önyargı" adlı filmler farklı konuları işlemektedir: 1. 2007 yapımı "Önyargı" filmi, üniversitesinde işlenen bir suçun ardından ırkçılıkla ilgili görüşlerini sorgulayan bir kadın dekanın öyküsünü anlatmaktadır. 2. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Tiyatro Kulübü tarafından hazırlanan kısa film, yüksek puan alan bir öğrencinin babasının isteği üzerine ilahiyat fakültesini yazması ve sonrasında yaşadığı önyargıları konu almaktadır. 3. "Pride & Prejudice" (Aşk ve Gurur) filmi, Jane Austen'in romanından uyarlanmış olup, zengin bir bekarın taşındığı kasabada beş kız kardeşten Elizabeth'in, yakışıklı ama züppe bir adamla yaşadığı aşk ve gurur çekişmesini anlatmaktadır.